در نخستین جلسه دادگاه لاهه درباره شکایت برجامی ایران از آمریکا بر گزار شد
تعداد بازدید : 172
جدال بر سر صلاحیت؛ لاهه در آزمون عدالت
ادیب- نخستین جلسه از یک نبرد حقوقی دیگربین ایران و آمریکا به خاطر اعمال تحریم های مجدد و مغایر با عهدنامه مودت، در دیوان بینالمللی دادگستری موسوم به دادگاه لاهه دیروز ظهر در شرایطی در کاخ صلح هلند برگزار شد که به نظر می رسد جنگ اصلی در مرحله اول بر سر اثبات صلاحیت دادگاه لاهه برای این پرونده است و در مرحله بعد باید برای صدور دستور موقت در این دادگاه تلاش کرد. به نوشته رویترز این دادگاه ظرف یک ماه آینده رای اولیه خود را در این پرونده صادر خواهد کرد.
اولین راند نبرد؛ بحث بر سر صلاحیت دادگاه
به احتمال زیاد این رأی درباره اصل صلاحیت دادگاه است؛ موضوعی که احتمالاً امروز مورد مناقشه نماینده آمریکا در دومین جلسه دادگاه قرار بگیرد. حرف اصلی ایران در دادخواست 19 صفحه ای ارائه شده به لاهه این است که دو دور تحریم های برجامی آمریکا در مرداد و آبان 97، مغایر با تعهدات این کشور در عهدنامه مودت است و لاهه باید از این نظر، با صدور دستوری این کشور را به صورت موقت از بازگرداندن تحریم های ضدایرانی منع کند. با این حال به نوشته خبرگزاری فرانسه، انتظار میرود دادگاه لاهه برای تصمیمگیری درباره پذیرش درخواست تهران به منظور ابلاغ حکم موقت، به چند ماه زمان نیاز داشته باشد. همچنین ابلاغ نتیجه نهایی ممکن است سالها به طول بینجامد. استناد ایران به عهدنامه مودت بین ایران و آمریکا (منعقد شده در تاریخ 1955 / 1334) است؛ عهدنامه ای که به رغم همه روابط تیره و تار دو کشور همچنان معتبر و حتی در دو دعوای قبلی ایران و آمریکا در موضوع سکوهای نفتی و هدف قرار دادن هواپیمای مسافربری، مورد استناد لاهه هم قرار گرفته است. لعیا جنیدی معاون حقوقی رئیس جمهور هم به تازگی اشاره کرده بود که به رغم گذشت چند دهه از پیمان مودت، این توافق نامه معتبر بوده و حتی در دادگاههای آمریکا نیز به آن استناد شده است.
وکلای کشورمان در جلسه دیروز چه گفتند؟
جلسه دیروز دادگاه به استماع نظرات نمایندگان حقوقی ایران اختصاص داشت. فردا هم نمایندگان کشورمان، دومین دور اظهارات خود را مطرح می کنند. امروز و پنج شنبه هم نمایندگان آمریکا به ایراد دفاعیات خود می پردازند. به گزارش خراسان در ابتدای جلسه دیروز، پروفسور آلن پله که قبلاً وکالت ایران در پرونده موسوم به سکوهای نفتی را برعهده داشت، ضمن تشریح مفاد عهدنامه مودت و این که در این عهدنامه آمده دو کشور برای حل اختلافات خود باید ابتدا از طرق دیپلماتیک وارد شوند، گفت: ایران، از طریق سفارت سوئیس در تهران (حافظ منافع ایالات متحده) دو یادداشت اعتراض دیپلماتیک به آمریکا ارسال کرده و هیچ پاسخی از سوی این دولت ارائه نشده است، بنابراین پیششرط نخست مبنی بر تلاش برای حل و فصل اختلاف از طریق دیپلماسی طی شده و صلاحیت دیوان برای رسیدگی به دعوا محرز است. در این جلسه وکیل کشورمان، استدلال کرد که پیشتر لاهه در پرونده سکوهای نفتی، صلاحیت خود را درباره دعاوی ایران و آمریکا پذیرفته و دیدگاه آمریکا را درباره بی اعتبار شدن عهدنامه مودت رد کرده است.
درخواست ایران برای صدور دستور موقت درباره توقف تحریم های ضدایرانی
در ادامه جلسه دکتر اوگی، یکی دیگر از وکلای کشورمان به تحریم های اخیر آمریکا اشاره و استدلال کرد که این تحریم ها تجارت با ایران را محدود می کند و آشکارا با عهدنامه مودت در تعارض است. در بخش زیان غیرقابل جبران به حقوق مورد ادعا، پروفسور وردز ورث، یکی دیگر از وکلای کشورمان در این دعوا، به تشریح آثار اقدامات اجرایی و تقنینی ایالات متحده در وضع تحریمها پرداخت. در پایان، پروفسور توون دیگر وکیل کشورمان تلاش کرد دادگاه را برای صدور قرار موقت اقناع کند. وی با اشاره به این که دیوان قبلاً در مواردی که موضوع دعوا به جان یا مال افراد ضرر می رسانده دستور موقت صادر کرده است، برخی آثار تحریم های آمریکا به خصوص در حوزه بهداشت و درمان را تشریح کرد. نماینده ایران همچنین از تاخیر ۴۰ روزه دادگاه لاهه در برگزاری جلسه رسیدگی به شکایت ایران گلایه کرد.
ترکیب دادگاه را چه کسانی تشکیل دادند؟
به جز وکلایی که گفته شد، اعضای تیم وکلای ایران در این دادگاه عبارتند از: محسن محبی رئیس مرکز حقوقی بین المللی ریاست جمهوری، حسین سادات حقوق دان از وزارت امور خارجه وعضو تیم مذاکرات هستهای و آقای زاهدین رئیس دفتر حقوقی ریاست جمهوری مستقر در لاهه. همچنین جمشید ممتاز به عنوان قاضی نماینده ایران و قاضی پراوار از جانب آمریکا مأمور رسیدگی به این پرونده شدند. احمد یوسف هم ریاست دادگاه لاهه را برعهده دارد. ماه گذشته رئیس دیوان بین المللی دادگستری پس از دریافت شکواییه ایران، با ارسال نامهای رسمی به وزارت امور خارجه آمریکا از دولت آمریکا خواسته بود مادامی که رای دیوان درباره این پرونده صادر نشده، از اعمال تحریمهای یک جانبه علیه ایران خودداری کند؛ دولت ایالات متحده آمریکا از چنین کاری سرباز زد و بسته نخست تحریم های خود علیه ایران را از سه هفته پیش آغاز کرد. همچنین قرار است تا 13 آبان 97 بسته دوم تحریمی ایران شامل نفت و بخش بانکی ایران اجرا شود.ایران پیش از شکایت علیه خروج آمریکا از برجام و از سرگیری تحریم ها، شکایتی در دادگاه لاهه مبنی بر توقیف دو میلیارد دلار از دارایی های بانک مرکزی ایران در آمریکا مطرح کرده که دیوان 8 تا 12 اکتبر (16 تا 20 مهر پیش رو) برای استماع شفاهی دوطرف تشکیل جلسه می دهد.
واکنش وزیر دادگستری به دادگاه لاهه
سید علیرضا آوایی وزیر دادگستری کشورمان دیروز در نخستین واکنش اش به شکایت ایران از آمریکا در دادگاه لاهه گفت: نمیتوان پیش بینی دقیقی از نتیجه شکایت کرد، ولی ما باید از همه ظرفیتها برای احقاق حق خود استفاده کنیم. به گزارش فارس وی افزود: من مایوس نیستم و امیدوارم به نتایج مطلوبی برسیم، ولی در واقع ما موظف هستیم از این ظرفیتها برای حقوق مردم استفاده کنیم و اگر این حقوق را درنظر نگیریم و بگوییم آنها با هم هستند و ناامید شویم، نتیجهای نخواهیم گرفت و ممکن است بعدا پشیمان شویم و خودمان را سرزنش کنیم.
وزارت خارجه آمریکا: این شکایت مداخله در حق حاکمیت آمریکاست!
وزارت خارجه آمریکا روز دوشنبه به شکایت ایران از آمریکا به دلیل اعمال مجدد غیرقانونی تحریمهای یک جانبه واکنش نشان داد و آن را «تلاش برای دخالت در حق حاکمیتی آمریکا» توصیف کرد! به گزارش فارس «مایک پمپئو»، وزیر خارجه آمریکا در بیانیهای بدون اشاره به زیر پا گذاشتن یک توافق بین المللی توسط دولت متبوعش اعلام کرد: «شکایت ایران نزد دیوان بینالمللی دادگستری تلاشی برای دخالت در حق حاکمیتی آمریکا برای انجام اقدامات قانونی، از جمله بازگرداندن تحریمهاست که برای محافظت از امنیت ملی ما ضروری است. دادرسی تدوینشده توسط ایران، استفاده نابه جا از این دادگاه است.»
فرا خبر
سرنوشت رأی لاهه در صورت پیروزی ایران چه می شود؟
در گزارش خبرگزاری رویترز از این جلسه آمده ، دیوان دادگستری بین المللی نهاد قضایی وابسته به سازمان ملل است که برای حل و فصل اختلاف های بین المللی تشکیل شده و گرچه آرای آن الزام آور است ولی دیوان قدرت اجرای آن ها را ندارد و در موارد نادری برخی کشورها از جمله آمریکا این آرا را نادیده گرفته اند. ناظران حقوقی و بین المللی شانس ایران را برای پیروزی در این روند حقوقی بیش از آمریکا ارزیابی کردهاند. اما نکته این جاست که رای دیوان بین المللی در صورت صدور، ضمانت اجرایی ندارد مگر این که دولت ایران [در صورت پیروزی] پرونده را به شورای امنیت ببرد که در این صورت هم با سد وتوی آمریکا روبه رو خواهد شد. در نهایت هر چند پیروزی احتمالی ایران در لاهه، دستاورد ملموسی روی زمین نخواهد داشت، اما وتوی قطعنامه ای هم سو با رأی لاهه، فشار سنگینی را از سوی افکار عمومی متوجه آمریکا خواهد کرد.