نسخه دانشبنیان برای مدارک تحصیلی به درد نخور
فارغ التحصیلان دانشگاهی بهترین ظرفیت برای توسعه شرکتهای دانش بنیان هستند با وجود این در کشور ما 42 درصد دانش آموختگان بیکارند و رشته تحصیلی 70 درصد شاغلان هم باشغل شان غیرمرتبط است. معاون وزیر علوم در گفت و گو با خراسان از اجرای طرحی برای حل بخشی از این مشکل خبر داده است
مصطفی عبدالهی – رشته تحصیلی 70 درصد شاغلان، با شغل شان غیرمرتبط است و علاوه بر آن، 42 درصد بیکاران کشور هم جزو فارغالتحصیلان دانشگاهی هستند؛ این دو آمار یعنی سیستم آموزشی ما، تعامل مناسب با نیازهای بازار و کسب و کار ندارد و خروجیاش بیکاری تحصیلکردهها یا کار در شغلی غیرمرتبط با رشته تحصیلی شده است.
اشاره رهبر انقلاب به مشکل اساسی کشور
اهمیت این موضوع و ضرورت مدیریت آن، به حدی است که رهبر انقلاب هم به طور صریح به آن اشاره کردهاند. حضرت آیتا... خامنهای در سخنرانی نوروزی امسال، ضمن تبیین نیاز کشور به افزایش تعداد شرکتهای دانشبنیان در عرصه تولید و اشتغالآفرینی، مهمترین نیاز تحقق آن را در اختیار داشتن نیروی انسانی برشمردند و اظهار کردند: «ما از لحاظ نیروی انسانی خیلی دستمان باز است. من به شما عرض بکنم تعداد زیادی از عناصر تحصیلکردههای سطح بالای ما، یک درصد بالایی ــ که این درصد را به من گزارش کردهاند ــ از کسانی که تحصیلکردههای سطح بالا هستند، در رشتههای غیرتحصیلی خودشان مشغول کارند؛ چرا؟ میتوان اینها را در آن رشتههای خودشان مشغول کار کرد، به اینها کمک کرد، پشتیبانی کرد تا بتوانند شرکتهای دانشبنیان را تشکیل بدهند؛ البتّه باید شناسایی کرد، باید دنبال کرد...».
آمارها چه میگوید؟
نگاهی به گزارشها و آمارهای رسمی منتشرشده، نشان میدهد همان طور که رهبر انقلاب اشاره داشتهاند، درصد تحصیلکردههایی که در شغلهای غیرمرتبط مشغول به کار هستند، بسیار بالاست و معاون سازمان فنی و حرفهای کشور به استناد گزارش مرکز آمار، در این باره گفته: «تطبیق نداشتن مدارک دانشگاهی با گروههای شغلی، بیش از ۷۰ درصد است و حتی در برخی از گروههای شغلی این عدم تطبیق به بیش از ۹۰ درصد هم رسیده است».
هدر رفت منابع دولت و عمر جوانان
خروجی این آمار یعنی هزینههای صرفشده توسط دولت برای تربیت دانشجو، به ویژه در دانشگاههای دولتی، به هدر رفته است و تحصیلکردگان این رشتهها نتوانستهاند شغلی متناسب با رشته تحصیلیشان داشته باشند؛ ضمن آن که چندین سال عمر این جوانان در مقاطع مختلف فوق دیپلم، لیسانس، فوق لیسانس و حتی دکترا به هدر رفته و در نهایت ناگزیر به انتخاب شغلی غیرمرتبط شدهاند.
بیکاری 42 درصدی تحصیل کرده ها
البته باز جای شکرش باقی است که گروه قبلی، لااقل شغلی حتی غیرمرتبط با تحصیلات دانشگاهیشان پیدا کردهاند، اما گروه دیگری از تحصیلکردگان هم هستند که سرنوشت تلختری برایشان رقم خورده است؛ طبق گزارش مرکز آمار ایران در پاییز سال گذشته، 42.3 درصد از بیکاران کشور، فارغالتحصیلان آموزش عالی بودهاند.
درصد اشتغال رشتههای دانشگاهی
نتایج طرح «رصد اشتغال فارغالتحصیلان دانشگاهی» که در سال 97 توسط وزارت علوم انجام شد هم اطلاعات قابل توجهی دارد؛ به عنوان مثال بررسی میانگین درصد اشتغال رشتههای دانشگاهی در 18 دانشگاه کشور نشان میدهد که مهندسی مکانیک و کامپیوتر با حدود 60 درصد بیشترین و الهیات و فیزیک با 12 و 30 درصد، کمترین فارغالتحصیلان شاغل را داشتهاند. جالب اینکه در این گزارش، حتی رشتههای مهندسی شیمی، معماری، ریاضی و اقتصاد هم دارای آمار زیر 50 درصد هستند؛ یعنی نیمی از فارغالتحصیلان این رشتهها بیکار ماندهاند.
2 ظرفیت بالقوه برای افزایش تعداد شرکتهای دانش بنیان
آمارهای موجود نشان میدهد نه فقط تعداد افراد شاغل در مشاغل غیرمرتبط با رشته تحصیلی قابل توجه است، بلکه فارغالتحصیلان بیکار هم جمعیتی حدود یک میلیون نفر هستند که اگر مورد حمایت قرار بگیرند، میتوانند نیروی انسانی مناسبی برای تاسیس یا تقویت شرکتهای دانشبنیان باشند.البته در کنار این کار، نباید مشکلات سیستم آموزش عالی و تاثیر درسنامههای نامتناسب با وضعیت اشتغال در کشور را هم فراموش کرد و ضروری است برای اصلاح آن و جلوگیری از ورود تحصیلکردگان بیکار به جامعه نیز برنامه داشت.
معاون وزیر علوم در گفت و گو با خراسان مطرح کرد:
طرح «دستیار فناوری» برای ورود فارغ التحصیلان دانشگاهی به حوزه دانش بنیان
معاون فناوری و نوآوری وزیر علوم در گفتوگو با خراسان به یکی از طرحهای این وزارتخانه برای حل این مشکل اشاره و اظهار میکند: حدود 51 درصد از فارغالتحصیلان دانشگاهی ما در رشتههای علوم انسانی و هنر تحصیل کردهاند و برای پیدا کردن شغل مناسب دچار مشکل هستند؛ علاوه بر آن برخی از تحصیلکردگان بیکار سایر رشتهها نیز مهارتهای لازم را برای ورود به بازار ندارند.علی خیرالدین تصریح میکند: وزارت علوم برای کمک به حل این مشکل، طرح «دستیار فناوری» را اجرایی کرده است تا با مشارکت دانشگاهها، دانشجویانی که علاقهمند به حوزه فناوری و نوآوری هستند، به پارکهای علم و فناوری در سراسر کشور معرفی شوند و در یک دوره ششماهه، مهارتهای لازم را برای همکاری با شرکتهای دانشبنیان آموزش ببینند. وی میافزاید: در این دوره شش ماهه، برای دانشجویان مقاطع لیسانس، فوق لیسانس و دکترا به ترتیب یک، دو و سه میلیون تومان حقوق هم درنظر گرفته شده است تا انگیزه بیشتری داشته باشند و آماده ورود به فعالیت در حوزه دانشبنیان شوند.