؛كعبه در آينه شعر حافظ
نویسنده : ؛مسلم رجبي
؛همه ساله سفير خداوندي جبرئيل امين از كنگره عرش يكايك بندگان الهي را صفير مي زند تا شايد بنده اي گنه كار پريشان روزگار دست انابت به اميد اجابت به درگاه حضرت دوست بردارد.
جبرئيل وقتي سوز و گدازش و راز و نيازش را مي نگرد او را به درگاه و بارگاه قرب الهي فرا مي خواند. خوشا به حال آناني كه در كنار «كعبه وصل اين نداي دروني را به گوش جان مي شنوند و صلاي «لبيك اللهم لبيك» درمي دهند آنان اندكي در مروه قرب الهي معتكف مي نشينند و در صفاي وصالش دل را صفا مي دهند اما همگي معترفند كه «ما عرفناك حق معرفتك». مجالي پيش آمد تا در ديوان خواجه راز حافظ شيراز تفرجي كنيم و كعبه را در آينه تمام نماي شعرش به نظاره بنشينيم.
«كعبه» واژه اي است عربي به معني «جاي چهارگوش» و در اصطلاح عرفا «محل توجه دل» را گويند جايي كه همگان نه از روي جبر و نه از روي اختيار خواه و ناخواه توجه خود را به سوي جمال مطلق الهي معطوف كرده اند.
آن جا قبله حقيقي و محل تجلي ذات مطلق احديت است.حافظ معتقد است كه كعبه بر سه دسته است يكي عام ديگري خاص و آن دگر خاص خاص او كعبه عام را خانه خدا مي داند و كعبه خاص را «كوي يار» مي خواند و كعبه خاص خاص را «دل» مي نامد.
واژه «كعبه» صرف نظر از اين سه قسم حدود هشت مرتبه در ديوان حافظ آمده است. دراينجا به شرح تفصيل هر يك از اين اقسام مي پردازيم تا همگان به مقصود حافظ از اين واژه پي ببرند.
حافظ اولين شرط رفتن به خانه خدا را طهارت باطني مي داند ومعتقد است كه در صورت نبود آن ديدن خانه خدا با بتخانه و كنشت يكي مي نمايد.
؛چون طهارت نبود كعبه و بتخانه يكي است
نبود خير در آن خانه كه عصمت نبود
؛دومين شرطي كه او ذكر مي كند اين است كه اگر كسي در سر آرزوي رسيدن به كعبه را مي پروراند بايد رنج و مشقت خار مغيلان و سختي راه را به جان خرد چرا كه با تحمل اين رنج به گنج وصال دست خواهي يافت:
؛در بيابان گر به شوق كعبه خواهي زد قدم
سرزنش ها گر كند خار مغيلان غم مخور
؛او معتقد است كه اگرچه نيش خار جانكاه است در عوض در راه رسيدن به كعبه رنگ و بوي گل «زيبايي هاي ظاهري كعبه» عذر درشتي خار «سختي راه» را مي خواهد حال با اين وجود اين همه سختي به ديدن زيبايي هاي كعبه مي ارزد:
؛مجال كعبه مگر عذر رهروان خواهد
كه جان زنده دلان سوخت در بيابانش
؛حافظ خطاب به حاجياني كه ظاهر پرستند و خرقه انانيت و منيت را برتن كرده و برگرد كعبه درحال طوافند گويد كه اگر تو خانه خدا را مي بيني من خدا را به چشم دل نظاره مي كنم و تجلي حق را مشاهده مي كنم او نور خدا را در ميكده معرفت «خرابات مغان» مي بيند:
؛در خرابات مغان نور خدا مي بينم
اين عجب بين كه چه نوري زكجا مي بينم
؛حافظي كه به اميد رسيدن به يار در كعبه دل دست به دعا برداشته و مي گويد:
؛دل گفت وصالش به دعا بازتوان يافت
عمريست كه عمرم همه در كار دعا رفت
؛معتقد است كه احتياجي به احرام بستن و طواف نمودن در قبله گاه عاشقان نيست چرا كه دلبر جانان او از مروه بيدلان رفته است و از صفاي عاشقان صفا را باخود برده است:
؛احرام چه بنديم چو آن قبله نه اين جاست
در سعي چه كوشيم چو از مروه صفا رفت
؛حافظي كه در اقليم وجود فقط به خاطر «معشوق» پانهاده ديگر دراين دير رندسوز در صدد ماواي گزيدن درجايي غير از كعبه كوي يار نيست
؛دل كزطواف كعبه كويت وقوف يافت
از شوق آن حريم ندارد سرحجاز
؛حافظ كوي يار را «كعبه» و ابروي او را «قبله» مي خواند او معتقد است كه عاشق بيدل در اين محراب نماز عشق را به جاي مي آورد و با سوز و گداز معشوق خود را مي خواند
؛در كعبه كوي تو آن كس كه بيايد
از قبله ابروي تو درعين نمازست
؛لسان الغيب حافظ شيرازي احرام بستن در پيرامون دل و به اميد قبولي زيارت در جوار كعبه دل نشستن را بدون طهارت و پاكي روا نمي داند و حتي آن را مساوي با (عشق نورزيدن و وصل خواستن) مي داند:
؛حافظ هر آنكه عشق نورزيد و وصل خواست
احرام طواف كعبه دل بي وضو ببست
؛او كه از حديث قدسي «انا عندالمنكسره قلبوهم: من در ضمير شكسته دلان جاي دارم» به خوبي آگاه است دل شكسته اش راكه از اغيار خالي نموده موطن يار قرار داده است يعني يار در خانه دلش ماوا گزيده و اين خانه را تفرجگاه محبوب خود قرار داده است به طوري كه در اين خانه اغيار غير از يار نمي گنجد:
؛يارب اين كعبه مقصود تماشاگه كيست
كه مغيلان طريقش گل نسرين من است
؛حافظ خطاب به كساني كه در پي يارند و داغدار فراقند گويد كه از كوشش بازنمانند و دستور استاد طريقت خود را زجان و دل بكار برند
؛سعي ناكرده در اين راه به جايي نرسي
مزد اگر مي طلبي طاعت استاد ببر
بر بال سیمرغ
نویسنده : شكيبا
؛پنج كارگردان مجوز ورود به بخشهاي بين الملل را دريافت كردند
؛به گزارش روابط عمومي بيست و سومين جشنواره بين المللي فيلم فجر به خراسان، پنج فيلم از نه فيلم نمايندگان سينماي ايران در بخشهاي بين الملل انتخاب شده اند. فيلمهاي «بيد مجنون» (مجيد مجيدي) و «بيدار شو آرزو» (كيانوش عياري) براي شركت در بخش مسابقه بين الملل، فيلم به «رنگ ارغوان» (ابراهيم حاتمي كيا) در بخش مسابقه سينماي آسيا و فيلمهاي «خيلي دور، خيلي نزديك» (رضا ميركريمي) و «يك تكه نان» (كمال تبريزي) براي شركت در بخش سينماي معناگرا انتخاب شده اند.گفتني است كه چهار فيلم باقي مانده براي شركت دراين بخشها به زودي اعلام خواهد شد.
؛٨٠ سازمان داخلي و خارجي در بازار بين المللي فيلم تهران شركت مي كنند
؛مدير امور بين الملل بنياد سينمايي فارابي گفت: بيش از ٨٠ سازمان داخلي وخارجي در هشتمين بازار بين المللي فيلم تهران شركت مي كنند.
هشتمين بازار بين المللي فيلم تهران همزمان با جشنواره فجر (١٢ تا ٢٢ بهمن ماه) در مركز آفرينشهاي هنري كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان برپا مي شود.
«امير اسفندياري» در گفتگو با ستاد روابط عمومي جشنواره فيلم فجر، يادآور شد: بازار بين المللي فيلم از پارسال با حضور شركتهاي خارجي در قالبي جديد ايجاد و با استقبال رو به رو شد.
وي همچنين از درخواست ٣٣ شركت خارجي از كشورهايي چون آلمان، ژاپن، فلسطين، دانمارك، تركيه، سوريه، اندونزي، انگلستان، فرانسه، مالزي، لبنان، هند، قطر، تايوان، آمريكا، برزيل، پاكستان، هلند و كره براي شركت دربازار فيلم تهران خبر داد.مدير امور بين الملل بنياد سينمايي فارابي از اداره كل تامين برنامه خارجي سيما، انجمن سينماي جوانان و مركز گسترش سينماي مستند و تجربي، بنياد سينمايي فارابي، كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان، سازمان سينمايي سوره، موسسه پرده نقره اي، شبكه جهاني سحر، دنياي تصوير، رسانه شهرزاد و سروش به عنوان شركتهاي ايراني حاضر در بازار فيلم نام برد.
؛اسپيلبرگ زندگي آبراهام لينكلن را به تصوير مي كشد
؛بالاخره مقدمات ساخت فيلمي از زندگينامه ««آبراهام لينكلن» رئيس جمهور آمريكا توسط«استيون اسپيلبرگ» فراهم شد. اين كارگردان مشهور كه علاقه زيادي به نمايش كشيدن زندگي لينكلن دارد چهار سال قبل براي نخستين بار از تهيه ساخت اين پروژه سخن گفت اما ساخت فيلم هاي«گزارش اقليت» و «اگر ميتوني منو بگير» وقتي براي كار روي پروژه مذكور نگذاشت. قرار است «ليام نيسن» بازيگر نقش اول«فهرست شيندلر» در نقش لينكلن بازي كند، هر چند مذاكرات وي با تهيه كنندگان هنوز خاتمه نيافته است. به نوشته گاردين فيلم قرار است از يك زندگينامه منتشر نشده از لينكلن نوشته تاريخ شناس مشهور«دوريس كرنس» اقتباس شود.
؛اروپا از اسكندر استقبال كرد
؛فيلم حماسي«اسكندر» كه با عدم استقبال مردم آمريكا در سينماهاي اين كشور روبرو شد، ظاهرا در اروپا موفق به جذب مخاطب بيشتري شده است. به نوشته نشريه screen Dailyاين فيلم تاكنون دو برابر ميزان فروش خود در آمريكا و معادل ٦٨ ميليون دلار خارج از ايالات متحده درآمد كسب كرده است.افتتاحيه موفق فيلم در اسپانيا در تعطيلات آخر هفته فروش فيلم در اين كشور را معادل ٧/١٨ ميليون دلار افزايش داد.
؛« ايستوود»، «مور» را تهديد كرد
؛«كلينت ايستوود»، كارگردان و هنرپيشه مطرح سينما به«مايكل مور» مستندساز جنجال برانگيز هاليوود هشدار داد كه اگر زماني او را هدف دوربين فيلمبرداري اش قرار دهد، جانش را از دست مي دهد.به گزارش «مهر»، اين كارگردان به هنگام دريافت جايزه ويژه موفقيت هاي هنري از سوي جوايز نقد هيئت مديره ملي در نيويورك، به مايكل مور توصيه كرد كه اگر زندگي اش را دوست دارد، هرگز او را هدف ساخت پروژه جديدش قرارندهد.وي در اين مورد گفت: «در حقيقت من و مايكل مور، نقاط مشترك بسياري داريم. اما مايكل، اگر روزي با دوربين در برابر درب خانه ما ظاهر شوي، مي كشمت.»اين فيلمساز زماني كه ديد اظهاراتش موجب خنده مخاطبان را فراهم كرده، گفت: «من جدي سخن گفتم.»
؛اپراي عروسكي «رستم و سهراب»
در تمام دنيا اجرا مي شود
؛جلسه مطبوعاتي اپراي عروسكي «رستم وسهراب» به كارگرداني «بهروز غريب پور» و موسيقي «لوريس چكناواريان» در تالار فردوسي برگزار شد.
به گزارش ايلنا، در ابتداي اين نشست «غريب پور» با اشاره به اينكه اولين اجراي اپراي عروسكي فردا برگزار خواهد شد افزود: در شاهنامه ١٨ قهرمان تراژيك وجود دارد كه هر كدام مي تواند منبع خلق نمايشهاي مختلفي باشد كه من وچكناواريان سعي كرديم بدين سبب به نوعي به شاهنامه اداي دين كنيم كه اميدواريم مورد توجه قرار گيرد. زيرا اين اپرا گامي است در جهت احياي ارزشهاي فردوسي و سنت اپرايي.«لوريس چكناواريان» سازنده موسيقي اپراي «رستم وسهراب» درادامه اين نشست خاطرنشان كرد: در تمام دنيا و سبكهاي موجود اپرا، تلفظ شعر معنايي ندارد و مخاطب اين گونه هنر به خاطر درك شعر به اپرا نمي رود بلكه براي صدا و خواننده آن رهسپار اپرا مي شود.
وي افزود: اپراي عروسكي «رستم وسهراب» سال ٢٠٠٥ براي شركت درجشنواره وين كانديدا شده، ضمن اينكه كشورهايي از قبيل تركيه و ايرانيان مقيم آمريكا و همچنين كردهاي عراق از من براي اجراكردن اين اثر دعوت به عمل آورده اند و آنچه كه دراين بين مي تواند قابل بررسي باشد اين است كه اپراي عروسكي «رستم و سهراب» در تمام دنيا اجرا مي شود.
؛سمينار حافظ وسعدي
در فرانسه برگزار مي شود
؛سمينار حافظ و سعدي با حضور جمعي از استادان و پژوهشگران ايراني و فرانسوي اواخر ماه جاري در شهر اينبرسورسن كشور فرانسه برگزار مي شود.
به گزارش روابط عمومي سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي، در اين سمينار كه در جريان ماه فرهنگي ايران با عنوان شيراز بهشت ايراني برگزار مي شود چند تن از استادان پيرامون آثار و زندگاني اين شعراي نامي كشورمان به ارائه مقاله و سخنراني خواهند پرداخت.ماه فرهنگي ايران با همكاري شهرداري شيراز، شهرداري اينبرسورسن واقع در غرب پاريس و رايزني فرهنگي كشورمان درفرانسه از امروز برگزار مي شود.در اين برنامه ٥٠ هنرمند شيرازي با ارائه برنامه هاي مختلف فرهنگي هنري شركت خواهند داشت.
؛احمد مسجدجامعي در پيامي به جشنواره موسيقي نواحي ايران:
سنت گرايي موسيقي تداوم بنيانهاي فرهنگي ما است
؛موسيقي در مشرق زمين و به خصوص در ايران جداي از كليت فرهنگ و آداب و رسوم سنت گرايي ما نيست.
به گزارش ايلنا «احمد مسجد جامعي» در پيامي به ششمين جشنواره موسيقي نواحي ايران در كرمان با بيان اين مطلب گفت: الحان آئين مدار و معرفت آفرين سرزمين ايران در لابه لاي هر رسم و سنت فرهنگي ما هنوز به قوت و سرزندگي يافت مي شود و جشنواره موسيقي نواحي ايران كه به ميزباني استان فرهنگ پرور كرمان برگزار مي شود، مكان تجلي نمادين ويژگي ها و صفات آن است.
موسيقي در مشرق زمين و به خصوص در ايران همواره مدار ومنشاء ظهور فرهنگهاي عميق با تكيه بر اصالتهاي شنيداري در صور مختلف و در نهايت موسيقايي بوده و هست و جداي از كليت فرهنگ و آداب و رسوم سنت گرايي ما نيست.وي افزوده است: منظور از سنت گرايي موسيقي ما، تداوم بنيانهاي ذكري و فرهنگي غني ايراني-اسلامي است كه ضرورت دارد به فرهنگ و هنر جامعه معاصر و نسلهاي آينده وصل گردد و موسيقي معاصر از تاثيرات آن بهره جويد. در اين جهت معنويت حاكم بر برگزاري جشنواره از سوي برگزاركنندگان و مجريان و موسيقي دانان مي تواند اين راه را هموار سازد. رجوع به معرفت گرايي كه در صورت ومحتواي موسيقي هاي اصيل و پرمعني ايراني نهفته است در مكان و مقامي فراتر از فراغت جويي و لذت مداري صرف است.بنابراين سزاوار است كه آنچه در متن و مقصود موسيقي هاي نواحي ايران مستتر است حفظ و حراست شود و با عمل و تجربه و نتايج موفق آن در اختيار فرهنگ عمومي قرار گيرد.