هروی‌زاده-برای کاهش خدمات پاراکلینیکی غیر ضروری فرهنگ سازی ضروری است.صرافی‌فروشان عضو ناظر شورای عالی بیمه  ضمن بیان این مطلب به خراسان گفت: اولین مسئله‌ای که باید برای کاهش ارائه خدمات پاراکلینیکی در جامعه به آن پرداخته شود این است که پزشکان به سوگندشان پایبند باشند و بیمار باید فقط مشکلش بیماری باشد اما متأسفانه شاهد هستیم که ارائه چنین خدماتی در بحث درمان رو به گسترش است در حالی که برخی از این خدمات که توسط پزشکان تجویز و نسخه می‌شود ضرورت ندارد  علاوه بر این مسئله برخی از بیماران اصرار به انجام  آزمایش و ام‌ار‌آی و سونوگرافی و... می‌کنند در صورتی که این تصویربرداری‌ها در بسیاری موارد ضرورت ندارد و می‌تواند بر سلامت فرد هم تأثیر بگذارد.

 اما در بسیاری موارد که این خدمات افزایش پیدا می‌کند به برخی منفعت‌طلبی‌ها در این حرفه برمی‌گردد، متأسفانه سیستم‌های نظارتی ضعیف عمل می‌کنند .

این عضو شورای عالی بیمه یادآور شد: برخی از این خدمات ضرورت  ندارد و  به افزایش هزینه  خانوارمنجرمی‌شود. صرافی‌فروشان متذکر شد، وزیر بهداشت و درمان هم معتقد است که توسعه و گسترش برخی از خدمات پاراکلینیکی باعث رونق بازار دلالی می‌شود.

وی افزود :وقتی پزشک تشخیص می‌دهد که باید سونوگرافی یا ام ار‌آی و... توسط بیمار گرفته شود در برخی موارد به خصوص بخش‌های دولتی انتظار و نوبت‌دهی به بیش از ۲ ماه هم می‌رسد که برخی بیماران در اثر این انتظارفوت می‌کنند و تعدادی هم منصرف از ا نجام آن می‌شوند. این عضو ناظر شورای عالی بیمه گفت: پس باید به طور جدی و محکم نظارت و فرهنگ‌سازی شود یا آن قدر این مراکز به بخش خصوصی واگذار شود که دیگر سودجویی در آنها معنا نداشته باشد و فقط خدمات‌رسانی حاکم شود.

 وقتی فرهنگ‌سازی به گونه‌ای انجام شود که بیمار به آن مرحله برسد که برخی ازاین خدمات و نتایج آن ضرورت ندارد بنا بر این اصراری به  گرفتن ام‌ارآی، سونوگرافی یا اکو از قلب و... نخواهد داشت و این فرهنگ به لایه‌های پایین جامعه هم سرایت می‌کند. بیماران باید به این امر آگاه باشند که این خدمات را به اصرار از پزشک نخواسته باشند و یا پزشکی به اجبار این موارد را به آنها تحمیل نکند.  

مریم خدیوی- این روزها اغلب پزشکان حتی پزشکان عمومی بدون گرفتن شرح حال کامل از بیمار بلافاصله اقدام به تجویز خدمات پاراکلینیکی می کنند. 

به گزارش جام جم چندی پیش دکتر صاحب الزمانی نماینده جامعه آزمایشگاهیان نظام پزشکی خبر داد که در کشور سالانه فقط 2 میلیارد آزمایش پزشکی از مراجعه کنندگان انجام می شود که این آمار نشانگر آن است که تعداد آزمایش های پزشکی که در ایران تجویز می شود از تعداد کل جمعیت کشورمان هم پیشی گرفته و هر ایرانی سالانه دو و نیم آزمایش انجام می دهد نکته قابل تامل   این است که درصد بالایی از هزینه های این آزمایش ها و خدمات پاراکلینیکی مستقیم از جیب بیمار پرداخت می شود و با آن که بیمه های تکمیلی سهم زیادی از هزینه های این خدمات را متقبل می شوند اما فقط حدود 15 درصد مردم از مزایای این بیمه برخوردار هستند علاوه بر این تعداد آزمایش ها سایر خدمات پاراکلینیکی به تصویربرداری ها اختصاص پیدا می کند و غیر ضروری بودن بخشی از آن ها می تواند سلامت افراد را تحت تاثیر قرار دهد .

به گفته اغلب متخصصان حوزه سلامت همه تصویربرداری ها ضروری نیستند و برخی از آن ها فقط هزینه گزافی را به بیمار تحمیل می کنند یکی از مواردی که بسیار محسوس است و هزینه بالایی را به مردم تحمیل می کند انجام سونوگرافی در مطب برخی از پزشکان است.

یک رادیولوژیست به خراسان گفت: این روزها شاهد هستیم که برخی از پزشکان از جمله متخصصان قلب و عروق، مغز و اعصاب، غدد و به خصوص پزشکان متخصص زنان و مامایی در مطب های خود سونوگرافی را با دریافت هزینه های بیشتراز مراکز رادیولوژی انجام می دهند در حالی که رادیولوژیستی که سونوگرافی را انجام می دهد به عنوان یک فرد بی طرف بیماری را که توسط سایر متخصصان ارجاع داده می شود سونوگرافی کرده سپس وضعیت بیمار را برای تصمیم گیری به پزشک مربوط گزارش می دهد به عبارتی در تشخیص بیماری کمک می کند و نقشی در ادامه درمان ندارد از این رو برخی پزشکان غیر رادیولوژیست خود بیمار را معاینه، سپس سونوگرافی و بعد اقدام به درمان می کنند که قطعا در چنین شرایطی امکان سوءاستفاده تشخیص درمانی وجود دارد. 

ناهید خداکرمی رئیس انجمن علمی مامایی ایران به سینا گفت: متاسفانه انجام سونوگرافی های متعدد در کشور به یک تجارت تبدیل شده است وزارت بهداشت 3 نوبت سونوگرافی را برای زنان باردار پیش بینی کرده که متاسفانه سونوگرافی های متعدد از زنان باردار و تعداد آزمایش های غیرضروری را شاهد هستیم که می تواند سلامت مادر و جنین را تحت تاثیر قرار دهد. 

دکتر میردهقان مدیر کل نظارت به درمان وزارت بهداشت نسبت به چنین سوءاستفاده هایی واکنش نشان داد و به همشهری گفت: متخصصان زنان که دوره سونوگرافی را گذرانده اند می توانند از این وسیله در مطب خود به عنوان ابزار تشخیص استفاده کنند اما حق دادن گزارش و گرفتن وجه در قبال آن را ندارند اما برخی  از این متخصصان در ازای انجام سونوگرافی هزینه های گزافی را از بیمار دریافت می کنند در حالی که سونوگرافی برای متخصصان زنان مانند دستگاه فشار خون برای پزشکان است و دریافت هرگونه وجه از بیمار غیرقانونی است. رحمت ا... توکلی متخصص مغز و اعصاب به عیارآنلاین  گفت: در هیچ کجای دنیا به اندازه ایران دارو،آزمایش و سی تی اسکن برای بیماران تجویز نمی شود، بسیاری از مراجعات بیماران به آزمایشگاه ها، مراکز رادیولوژی، سی تی اسکن و ام ار آی غیرضروری است و اغلب به دلیل عدم معاینه دقیق و کامل بیماری توسط پزشک صورت می گیرد. به گفته وی 70 تا 80 درصد تشخیص بیماری بر مبنای گرفتن شرح حال کامل از بیمار و معاینه دقیق اوست و گرفتن شرح حال زمان می برد اما متاسفانه اکنون این گونه نیست در حالی که پزشک باید از معاینه دقیق بیمار و حرف های او به تشخیص برسد ودر صورت ضرورت  برای قطعیت تشخیص از روش های پاراکلینیکی استفاده کند. 

دکتر محمد جهانگیری مدیرکل پیشین نظارت بر سلامت وزارت بهداشت نیز در این باره به خراسان گفت: نبود راهنمای بالینی برای پزشکان از مهم ترین دلایل افزایش خدمات پاراکلینیکی در حوزه سلامت است زیرا در تمام کشورها براساس راهنمای بالینی محدودیت وجود دارد و متاسفانه چون هنوز راهنمای بالینی به پزشکان ابلاغ نشده است شاهد چنین روندی هستیم و تا هنگامی که این راهنمای بالینی به پزشکان ابلاغ نشود تشخیص، تشخیص پزشک است چون مسئولیت برای پزشک تعریف شده است پزشکان سعی می کنند کمترین ریسک را در تشخیص داشته باشند از طرفی ورود فناوری به عرصه پزشکی این مسائل را هم در پی دارد و این امر باید ساماندهی شود. از وی سوال می کنیم چرا نظارت صورت نمی گیرد دکتر جهانگیری در پاسخ گفت: این گونه نیست که نظارت نباشد اما نظارت صرف هم نمی تواند پاسخگوی مشکلات باشد مهم ترین ضعفی که در این گونه نظارت ها وجود دارد این است که به چه مواردی باید نظارت شود لذا ابتدا باید دستورالعمل ها ارائه  و راهنمای بالینی به پزشکان داده شود سپس نظارت شود. بخشی از راهنمای بالینی تشخیص و درمان تهیه شده و این کار زمان بر است زیرا نقطه نظرات علمی می خواهد و این امر همکاری انجمن های علمی- تخصصی را می طلبد .

   مهم ترین نکات

تغییر تعرفه ها ی پاراکلینیکی توسط بیمه های تکمیلی

ضرورت ارائه شرح حال بیمار به آزمایشگاه ها

حدود 50 درصد تشخیص های مربوط به نمونه های پاتولوژی براساس شرح حال بیماران صورت می گیرد که به این منظور دستورالعملی دراین زمینه تدوین وبه پزشکان ابلاغ شده است .به گزارش فارس شوشتری زاده دبیرهفدهمین همایش طب آزمایشگاهی ایران که شهریورجاری برگزارشد ضمن بیان این مطلب گفت: ارتباط بین پزشکان معالج وپاتولوژیست ها وارائه شرح حال بیمار به آزمایشگاه یکی از مهمترین ارتباطات بین رشته ای درحوزه آزمایشگاه است ،بنابراین لازم است پزشکان معالج شرح حال بیماران را برای آزمایشگاه  ارسال کنند.

اغلب پزشکان بر اساس تشخیص نوع بیماری برای  بیماران خدمات پاراکلینیکی نظیر آزمایش، سونوگرافی، ام‌ار‌آی و... تجویز می کنند و آن گونه نیست که بدون هیچ علم و آگاهی از بیمار آزمایش یا انواع تصویربرداری‌های درمانی را خواسته باشند. شاید درصدی از پزشکان به دلیل رشته تخصصی‌شان نیاز باشد که بیشتر برای بیماران خود این خدمات را تجویز کنند اما در کل این گونه نیست که همه پزشکان به این عمل راغب باشند. از طرفی نباید این مسئله را نادیده بگیریم که در بسیاری از موارد اصرار بیمار به تجویز چنین خدماتی  می انجامد و متأسفانه در کشور ما بیمار ابتدا به جای آن که به پزشک عمومی مراجعه کند و بر اساس تشخیص پزشک عمومی به متخصص ارجاع داده شود در همان معاینه اول به متخصص مراجعه می‌کند. در حالی که طبق آماری که در دنیا وجود دارد بین ۸۰ تا ۸۵ درصد خدمات سلامت به راحتی و با هزینه بسیار کم توسط پزشکان عمومی قابل انجام است و نیاز نیست که به متخصصان پزشکی مراجعه کنند و متأسفانه این فرهنگ رفتاری در بین مردم وجود دارد و شاهد صف‌های طولانی و نوبت‌های چند ماهه در مطب برخی پزشکان هستیم لذا باید اطلاع‌رسانی وفرهنگ‌ سازی شود که بیماران ابتدا به پزشک عمومی مراجعه کنند و سپس توسط او به متخصص ارجاع داده شوند همچنین یکی از مهمترین مواردی که پزشکان بیشتر راغب هستند که تست‌های آزمایش و انواع تصویربرداری‌ها از بیماران انجام شود اغلب برای تأیید تشخیص می‌باشد زیرا به دلیل سخت‌گیری‌هایی که در هیئت انتظامی- قضایی صورت می‌گیرد پزشک به دنبال این است  که تشخیص‌ها محرزتر باشد، تا اگر مشکلات حقوقی و قانونی برای او به وجود آمد بتواند بر اساس مدارک موجود ارائه شده و دستورالعمل‌های مراقبتی مدیریتی که وجود دارد از تبعات آن بکاهد. 

خدمات پاراکلینیکی بخش جدا نشدنی درمان است و در چرخه درمان از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار است اما باید این خدمات به نوعی ارائه شود که برای بیمار ضرورت داشته باشد و ما نمی‌توانیم به طور دقیق بگوییم که چند درصد این خدمات ضروری است و چند درصد آن غیرضروری است اما مدعی این هم نیستیم که همه مواردی که از سوی پزشکان برای انجام خدمات پاراکلینیکی ارائه می‌شود ضرورت دارد و این امر بستگی به نوع بیماری دارد و از منطقه‌ای به منطقه دیگر و با توجه به امکانات با هم متفاوت است و یکی از مهمترین موضوعاتی که این بحث را دامن می‌زند بحث فرهنگی است و خواسته‌ها از سوی مردم زیاد است و صرفاً به این مسئله ارتباط پیدا نمی‌کند که مردم به تشخیص پزشک اطمینان ندارند بلکه تصورشان این است که با انجام چنین خدماتی به تشخیص دقیق دست پیدا می‌کنند در حالی که این گونه نیست و یک پزشک می‌تواند با معاینه و بررسی دقیق پیشینه بیمار به درمان او بپردازد و از این رو این بحث نیاز به ساماندهی و فرهنگ‌سازی دارد.