کمبود اعتبار و پیشرفت 20 درصدی؛ زخم 11 ساله بازسازی بافت های فرسوده بر پایتخت معنوی ایران
تعداد بازدید : 117
نوسازی لاک پشتی بافت های فرسوده در مشهد
مهدی عسکری - در میان 29 شهر خراسان رضوی که بافت های فرسوده آن ها شناسایی شده اند، مشهد دو هزار و 292 هکتار، یعنی بیش از نیمی از بافت های فرسوده استان را به خود اختصاص داده و از نظر کمی، بعد از دو شهر تهران و تبریز، بیشترین میزان بافت فرسوده کشور را دارد. بر اساس تبصره 5 بند الف از ماده 30 قانون برنامه چهارم توسعه کشور، دولت موظف است به منظور هویت بخشی به سیمای شهر و روستا، استحکام بخشی ساخت و سازها، دست یابی به توسعه پایدار و بهبود محیط زندگی درشهرها و روستاها، احیای بافت های فرسوده و نامناسب شهری و منع گسترش محدوده شهرها بر اساس طرح جامع شهری و ساماندهی بافت های حاشیهای شهرهای کشور را با رویکرد توانمندسازی ساکنان این بافت ها، در دستور کار قرار دهد. در تبصره 6 بند 20 این ماده نیز آمده است «در این راه دولت مکلف است بازسازی و نوسازی بافتهای قدیمی شهرها و روستاها و مقاومسازی بناهای موجود در مقابل زلزله را با استفاده از منابع داخلی و خارجی مذکور آغاز کند، به گونه ای که حداکثر ظرف 10 سال عملیات اجرایی مربوط به این کار در کشور خاتمه یابد.» همچنین طبق بند «د» ماده 171 قانون برنامه پنجم نیز ، وزارت راه و شهرسازی و شهرداریها موظفاند هر سال در طول برنامه دستکم 10درصد از بافتهای فرسوده شهری را احیا و بازسازی کنند. تسهیلات و بودجه لازم، هرسال به پیشنهاد این وزارتخانه در بودجه عمومی پیشبینی خواهد شد و در اختیار وزارت راه و شهرسازی و شهرداریها یا مجریان طرحهای نوسازی (با معرفی شهرداری) قرار خواهدگرفت. از طرفی در تبصره ذیل بند «د» ماده171، دولت ملزم شده است دستکم 50درصد از منابع، اعتبارات و تسهیلات اعطایی برای بخش مسکن، اعم از طرحهای مسکن مهر، مسکن جانبازان و نیازمندان و مانند آن را به اجرای طرحهای مذکور در محدوده بافتهای فرسوده شهری اختصاص دهد. بر این اساس و با یک حساب و کتاب سرانگشتی می توان دریافت از آن جا که آغاز برنامه چهارم توسعه از سال 84 بوده است، در سال 94 باید بازسازی همه بافت های فرسوده کشور و از جمله بافت های فرسوده خراسان رضوی و مشهد به پایان می رسید اما شواهد موجود نشان می دهد هنوز تا افق مدنظر راه درازی در پیش است.
انتشار هزار میلیارد تومان اوراق مشارکت در سال جاری
این در حالی است که «سیدصولت مرتضوی» شهردار مشهد نیز در گفت و گو با خبرنگار ما می گوید: قرار بود امسال از سوی دولت 100 میلیارد تومان برای حاشیه شهر و بافت فرسوده مشهد اختصاص یابد اما تا امروز هیچ اعتباری برای بافت های فرسوده اختصاص نیافته است. وی ادامه می دهد: با وجود این که نیمی از سال تمام شده است اما امسال هیچ گونه تسهیلاتی برای بافت های فرسوده دریافت نکرده ایم.
وی می افزاید: حتی موافقت نامه ای هم در این مورد میان شهرداری و نهادهای مربوط دولتی به امضا نرسیده است و حتی ریالی برای کارهای عمرانی در بافت های فرسوده به شهرداری پرداخت نشده است.
شهردار مشهد اظهار می کند: طی دو سال اخیر 500 میلیارد تومان اوراق مشارکت برای بافت های فرسوده مشهد منتشر شده و قرار است امسال نیز هزار و 50 میلیارد تومان برای این بافت اوراق مشارکت منتشر شود که از این میزان برای هر کدام از سه بافت آبکوه، عامل و شهدا 200 میلیارد تومان و برای بافت فرسوده ثامن نیز 450 میلیارد تومان اختصاص خواهد یافت.
پیشرفت 51 درصدی و الزامات جدید در بافت پیرامون حرم رضوی
یکی از بافت های پرچالش مشهد، بافت پیرامون حرم رضوی است، بافتی که به رغم پیشرفت 51 درصدی در بازسازی آن، به دلیل ساخت و سازهای غیر متعارف و بلندمرتبه سازی های خارج از عرف و قاعده، هم باعث محصور شدن سیمای حرم شده و هم کوچ اجباری ساکنان اطراف این بافت را در پی داشته است، تا جایی که با الزاماتی خاص از سوی وزارت راه وشهرسازی برای نوسازی این بافت همراه بود و مدتی قبل الزامات هفت گانه تجدید نظر در طرح نوسازی و به سازی بافت پیرامون حرم مطهر امام رضا(ع) مورد بررسی و تأیید نظر ستاد راهبردی به سازی و نوسازی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی قرار گرفت.
در همین زمینه «محمدرضا اخوان عبداللهیان» مدیرکل راه و شهرسازی خراسان رضوی به روزنامه خراسان می گوید: بر اساس مصوبات این ستاد برخی اصول اجرایی طرح نوسازی بافت پیرامونی حرم با نقاط مثبت و برخی دیگر با انتقادهایی رو به روست، بنابراین حفظ حقوق تجاری ساکنان در منطقه ثامن و احترام به حقوق کاسبان اطراف حرم مطهر رضوی از جمله الزامات مهم برای تجدید نظر مشاور در طرح مذکور است.
وی می افزاید: حفظ بافت و اولویت بخشی به ماندگاری آن و آثار تاریخی اطراف حرم از دیگر الزامات موجود در این طرح است.وی می افزاید: برای اجرای پروژه های نوسازی و به سازی در بافت پیرامون حرم رضوی باید منابع پایداری برای شهرداری مهیا شود. علاوه بر آن یکی از تأکیدات نشست مذکور، ضرورت هماهنگی مشاور طرح با مشاوران قبلی است.
وی می گوید: در همین باره هفت الزام برای این بازسازی و نوسازی تدارک دیده شده که شامل کاهش حجم مداخله مستقیم و تقویت نقش و سهم ساکنان و مالکان و همچنین بخش خصوصی، حفاظت از ارزش های ملموس و معنوی، ارتقای کیفیت ساخت و ساز و توجه به هویت مکان، کارامدسازی نظام حمل و نقل و یکپارچه سازی شبکه برون و درون شهری، پیوند همه جانبه بافت پیرامون حرم مطهر و شهر، ارتقای شاخص های زیست محیطی به ویژه فضای سبز و نیز ارتقا و توسعه فضاهای عمومی و زیرساخت های شهری و تجهیز قلمرو عمومی است.
صدور 6 هزار پروانه ساخت مسکونی برای بافت های فرسوده
«مسعودرضا مشرقی» مدیر بافت فرسوده و سکونتگاه های غیر رسمی شهرداری مشهد با بیان این که تاکنون پروژه بافت های فرسوده مشهد از پیشرفت 20 درصدی برخوردار بوده است، می افزاید: مشکلات کمبود اعتبارات ملی و قولنامه ای بودن 30 درصد از اراضی موجود در این بافت باعث شده روند بازسازی این بافت به کندی پیش رود. وی ادامه می دهد: با تخفیفات 50 درصدی که از هشت سال قبل برای مشارکت در نوسازی این بافت در نظر گرفته شده است، حدود شش هزار پروانه ساخت و ساز مسکونی صادر شده است که شامل رقمی بیش از هفت میلیارد تومان تخفیف می شود.
وی با بیان این که اراضی قولنامه ای بافت های فرسوده قابلیت سند دار شدن را دارد اما برای این کار روندی نسبتا طولانی باید طی شود، می افزاید: در مقابل، دو سوم اراضی بافت های فرسوده حاشیه شهر قولنامه ای است و قابلیت سنددار شدن را ندارد.
مشرقی با اشاره به گذشت 25 سال از طرح نوسازی بافت های فرسوده قلعه وکیل آباد اظهار می کند: اگر قرار باشد به معنای واقعی از کارهای انجام شده در این بافت بگوییم، عملا طی این سال ها قدم خاصی برای بازسازی و نوسازی بافت های فرسوده قلعه وکیل آباد برداشته نشده است.
مدیر بافت فرسوده و سکونتگاه های غیر رسمی شهرداری مشهد با بیان این که کار بازسازی بافت فرسوده میدان شهدا با پیشرفت 70 درصدی ادامه دارد، تصریح می کند: با مصوبه ای که امسال در شورای شهر به تصویب رسید، قرار است برای 18 هکتار از مساحت 100 هکتاری بافت فرسوده قلعه وکیل آباد طرح نوسازی تهیه شود که در این زمینه حدود سه ماه است که طرح مشاور برای نوسازی این مساحت به شورای شهر ارائه شده و در نوبت رسیدگی شورای شهر است.
45 میلیارد تومان برای بازگشایی معابر بافت های فرسوده
وی همچنین می گوید: مشکل بازگشایی معابر در حاشیه شهر یکی از مشکلات کلیدی برای تداوم آزادسازی و آغاز نوسازی است و در این زمینه با تصویب شورای شهر 45 میلیارد تومان برای بازگشایی معابر بافت های فرسوده و حاشیه شهر در نظر گرفته شده است.
وی با بیان این که بیشترین میزان بافت فرسوده در مناطق 7، 6 و 2 قرار دارد، می افزاید: از محل اعتبار یاد شده قرار است 14 میلیارد تومان برای بازگشایی معابر منطقه 6، مبلغ 10 میلیارد تومان برای منطقه 7 و به همین میزان برای بازگشایی معابر بافت های فرسوده منطقه 2 هزینه شود.
سرمایه گذاری 250 میلیاردی در آبکوه
«علیرضا قربانیان» مدیر اجرایی طرح نوسازی بافت فرسوده آبکوه نیز با اشاره به انتشار 200 میلیارد تومان اوراق مشارکت برای بافت فرسوده آبکوه، به خراسان می گوید: قرار است این مبلغ به تدریج و تا سال 96 برای خرید و تملک بافت فرسوده آبکوه تزریق شود، ضمن این که احتمالا این اوراق آخرین اوراق منتشر شده برای بافت آبکوه خواهد بود.
وی با بیان این که از سال 91 آزادسازی این بافت آغاز شده است، گفت: تاکنون بیش از 35 درصد از بافت آبکوه به تملک درآمده است. وی اظهار می کند: تعداد هزار و 871 قطعه به مساحت 230 هزار و 574 متر مربع در بافت فرسوده آبکوه به ثبت رسیده و از این تعداد 595 قطعه، معادل عرصه 76 هزار و 16 متر مربع با هزینه 250 میلیارد تومانی تملک شده است که بخش عمده ای از این مبلغ با هزینه اوراق مشارکت منتشر شده در سال 91 پرداخت شده، ضمن این که مشارکت شهرداری در این زمینه 20 میلیارد تومان بوده است.
قربانیان با اشاره به درخواست اهالی بومی آبکوه برای ماندگاری در آبکوه، پس از نوسازی این بافت، بیان می کند: هم اکنون در مجموع 12 قطعه بزرگ مسکونی برای مشارکت وجود دارد که نیمی از آن ها دارای کمتر از 200 متر است و بقیه بین 200 تا 400 متر مربع مساحت دارد، ضمن این که 67 قطعه آزاد شده نیز یک مالک دارد.