پس از اعلام نتایج انتخابات آمریکا و پیروزی ترامپ، بازارهای جهانی سقوط کردند و شوک انتخاب ترامپ، به بازارهای مالی ایران هم رسید. انتخاب ترامپ در دقایق ابتدایی اعلام اخبارش، چندان به مذاق بازارهای مالی و سرمایهای دنیا خوش نیامد و همه را در یک شوک عمیق فرو برد؛ قیمت طلا در بازارهای جهانی افزایش یافت و در مقابل، شاخص بازار سهام در دنیا نیز، با افت وحشتناکی مواجه شد. به همین ترتیب، بازار طلای جهانی، پنج درصد افزایش قیمت داشت و به بیشترین حد خود در پنج هفته اخیر رسید. این فلز گرانبها، بیشترین جهش را از ژوئن داشته است. چهارشنبه گذشته، قیمت طلا با افزایش 5/4 درصدی به هزار و 337 دلار و 40 سنت رسید. در ایران نیز، بازار سرمایه تحت تاثیر جو روانی، به شدت واکنش نشان داد و قیمت طلا و سکه، تخت گاز بالا رفت! بازار ارز هم در ادامه همین دومینوی شوک ناشی از انتخاب ترامپ، گرانی را به خود دید.
تاثیر انتخابات آمریکا بر بازار ارز
بازار ارز، مانند گذشته، بازهم تحتالشعاع اخبار تاثیرگذار، به ویژه در حوزه سیاسی قرار گرفت. این در حالی است که با افزایش نرخ دلار در بازار و غیرقابل پیشبینی بودن وضعیت در زمان پیشرو، بسیاری از صرافیها فروش این ارز را متوقف کردهاند و قیمتها نیز، تا بیش از ۳۶۷۰ تومان پیش رفته است. بررسی میدانی از شرایط بازار ارز، در محدوده فردوسی، حاکی از آن بود که بسیاری از صرافیها فروش دلار را متوقف کردهاند. پرس و جوی این موضوع از آنها با این توضیح همراه بود که اولا نرخها به شدت دچار نوسان شده است و هنوز ثابت نیست و میتواند با روند افزایشی همراه باشد، از این رو ترجیح بر این است که فعلاً، فروش متوقف شود تا کمی بازار آرام شود.
همچنین عنوان میکنند حتی اگر بخواهیم دلار بفروشیم، فعلا جنسی در اختیار نداریم؛ چراکه به دلیل افزایش تقاضایی که روز گذشته از سوی مردم وجود داشت، تقریبا موجودی در دسترس به صفر رسیده است. صرافیها درباره اینکه تا چه اندازه نتایج انتخابات توانسته است بر بازار تاثیر بگذارد، میگویند در حالت عادی نباید بازار نسبت به این انتخابات واکنش خاصی داشته باشد، اما متاسفانه بازار ارز ایران به شدت جوگیر اخبار خارجی و حتی داخلی است و بسیار پیش میآید که در چنین شرایطی، مردم بر اساس پیشبینی خود، برای خرید و فروش اقدام میکنند که با تغییر تقاضا به طور طبیعی، نرخها نیز دچار نوسان و افزایش میشود که در این فضا، دلالان استفاده لازم را میبرند. البته صرافیها عنوان کردند که تا یکی دو روز آینده، جو موجود در بازار ارز از بین می رود و شرایط میتواند به حالت عادی برگردد. از سوی دیگر، دلارفروشان آزاد (دلالان بازار ارز) گاه قیمتهایی بالاتر از آنچه صرافیها روی تابلوهای خود قرار دادهاند را اعلام میکنند؛ ولی در مجموع، هر دو گروه منتظر افزایش قیمت هستند. از این رو، ترجیح میدهند اگر اکنون نرخها پایینتر است، فروشی نداشته باشند و در زمان رشد بیشتر قیمتها، دلار را با قیمت بیشتری به فروش برسانند.
سایه ترامپ بر بازار زرگران
علاوه بر این، انتخابات آمریکا بازار طلای ایران را هم بیبهره نگذاشت و قیمت انواع سکه و طلا ، صعودی پیش رفته است. جو حاکم بر بازارهای جهانی، به دنبال برگزاری و اعلام نتایج انتخابات آمریکا و پیروزی «ترامپ»، موجب تغییر در بازارهای عمده مالی شد؛ بهطوری که قیمتها و همچنین شاخصها، در بازارهای سرمایه، نفت، ارز و طلا، با نوسان همراه شد. بر این اساس، قیمت هر قطعه سکه بهار آزادی طرح قدیم، حدود یک میلیون و ۱۲۷ هزار تومان، طرح جدید یک میلیون و ۱۳۴ هزار تومان، نیمسکه ۵۷۰ هزار، ربع سکه ۳۰۰ هزار و گرمی ۱۹۰ هزار تومان بود. اما قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار حدود ۱۹۴۰ تومان افزایش یافت و نزدیک به ۱۱۴ هزار و ۵۰۰ تومان معامله شد. هر گرم طلای ۲۴ عیار با ۲۵۸۵ تومان افزایش ۱۵۲ هزار و ۶۴۰ تومان قیمت خورد و هر مثقال طلا نیز، با افزایش ۸۴۰۰ تومانی همراه بود و ۴۹۶ هزار و ۵۰۰ تومان معامله شد. تحلیلگران بازار، پیش از اعلام نتیجه نهایی انتخابات، عنوان میکردند که تاکنون انتخابات آمریکا تأثیر چندانی در بازارهای جهانی نگذاشته، ولی ظاهراً تاثیر این انتخابات از برگزیت بیشتر بوده است.
تشدید رکود با انتخاب ترامپ
افت یکباره شاخص بورس که همزمان با اعلام نتایج انتخابات رخ داد، میتواند مصداق مهمی برای اثرات کوتاهمدت باشد؛ اثری که به احتمال زیاد چندان دوام نداشته باشد و به مرور، اثر آن رفع شود؛ اما در مقابل، سیاستهای اقتصادی دولت جدید آمریکا که میتواند بر اقتصاد جهانی و به تبع آن بر اقتصاد ایران اثر بگذارد و نیز، سیاست خارجی جدید آن، میتواند آثار بلندمدتی بر اقتصاد ایران داشته باشد. به عنوان مثال، برخی کارشناسان بر این باورند که سیاستهای اقتصادی ترامپ، میتواند به کاهش رشد اقتصادی آمریکا منجر شود و این کشور را وارد رکود اقتصادی کند. اگر این تحلیل به واقعیت بپیوندد، میتواند باعث ادامه رکود کشورهای حوزه یورو و کاهش قیمت مواد اولیه از جمله نفت شود. اینگونه، اقتصاد ایران نیز از انتخابات آمریکا تاثیر بلندمدت خواهد گرفت و حتی با کاهش قیمت جهانی نفت، خروج اقتصاد ایران از رکود اقتصادی دشوار خواهد شد.
تغییر شرکای تجاری ایران
اثرات بلندمدت این انتخابات میتواند از دو کانال بر اقتصاد ایران تاثیر بگذارد. اولین کانال، همان است که به آن اشاره شد. سیاستهای اقتصادی دولت جدید ایالات متحده میتواند بر رونق یا رکود این کشور به عنوان بزرگترین اقتصاد جهان اثر بگذارد و از این طریق، اقتصاد کشورهای دیگر، همچون کشورهای حوزه یورو را، دستخوش تغییر کند. این اتفاق به تغییر در وضعیت اقتصادی شرکای تجاری ایران منجر میشود و از این طریق، بر اقتصاد ما تاثیرگذار خواهد بود. از سوی دیگر، بر قیمت کالاهای اساسی و مواد اولیه که بخش عمدهای از صادرات ما را شامل میشود، تاثیر میگذارد و از این طریق، میتواند بر مخارج دولت ایران به عنوان یکی از موتورهای اصلی رشد اقتصادی تاثیرگذار باشد. البته، از آنجا که ترامپ به صراحت به بیان دیدگاههای اقتصادی خود نپرداخته است و سیاستها و برنامههای اقتصادی آن دقیقاً مشخص نیست، نمیتوان درباره میزان تاثیرگذاری آن نظر قطعی داد، ولی با توجه به مسائل کلی که بیان کرده است و تجارب قبلی دولتهای جمهوری خواه آمریکا، انتظار میرود این تاثیر مثبت نباشد. در واقع، برآورد می شود بهبود اوضاع اقتصادی در انتظار آمریکا نباشد و از این طریق، اقتصاد جهانی نیز دچار مشکلاتی شود. اما کانال دومی که میتواند بر اقتصاد ایران اثرات بلندمدت داشته باشد، سیاست خارجی ترامپ است. اینکه در قبال برجام و تحریمهای ظالمانه علیه ایران، چه سیاستی در پیش میگیرد، میتواند اثرات مهمی بر اقتصاد ایران داشته باشد. اگر مواضع خود را تغییر ندهد و به وعدههای خود در دوران تبلیغات عمل کند، باید منتظر تغییر شرایط برجام یا حتی افزایش تحریمها و در نتیجه، از بین رفتن برجام باشیم. اتفاقی که میتواند آثار مختلف و زیادی بر اقتصاد ایران داشته باشد؛ البته فعلا مشخص نیست به چه میزان به وعدههای انتخاباتی خود عمل میکند. از آنجا که آینده تحریمها و برجام، در گرو میزان عمل دولت جدید آمریکا به وعدههای انتخاباتی است، فعلا نمیتوان درباره آن قضاوت دقیقی کرد؛ اما حداقل تاثیر آن، ایجاد بی اطمینانی در اقتصاد ایران است. علاوه بر این، سیاست خارجی آمریکا رابطه آن با کشورهای همسایه و عربهای حوزه خلیج فارس نیز میتواند آثار بلندمدتی بر اقتصاد ایران داشته باشد. بنابراین، میتوان گفت انتخابات آمریکا، اولاً به دلیل شوکی که بر اقتصاد جهانی وارد میکند، بر اقتصاد ایران تأثیرات مقطعی و کوتاهمدت منفی دارد؛ دوم اینکه با توجه به سیاستهای اقتصادی دولت جدید، میتواند اقتصاد جهانی و درنتیجه، رشد اقتصادی کشورهای مختلف و نیز قیمت کالاهای اساسی را تحت تاثیر قرار دهد و از این طریق، بر اقتصاد جهانی و نیز اقتصاد ایران، تاثیر منفی بگذارد. همچنین، سیاست خارجی آمریکا و نیز برخورد آن با برجام و تحریمهای ظالمانه، میتواند تأثیر مستقیمی بر اقتصاد ایران داشته باشد که فعلا نمی توان قضاوت دقیقی درباره آن کرد.