همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی و پایان حکومت سلطنتی پهلوی، عرصه های گوناگون کشور دچار تغییر و تحول شد. در این مقاله سعی خواهیم کرد تا به فضا و نظام سیاسی داخلی ایران در دوران پیش و پس از انقلاب اسلامی برشی بزنیم و با نگاهی به آرمان ها و شعارهای انقلاب، وضعیت موجود در کشور را نیز در برخی محورها با اهداف متعالی انقلاب بررسی کنیم.
ساختار سیاسی نظام پهلوی دوم
در یک نمای کلی نظام سیاسی در دوره پهلوی دوم از نوع نظام سیاسی فردی و قدرت در دست شاه متمرکز بود. به گونه ای که این قدرت به شیوه استبدادی - سلطنتی اعمال می شد و شاه، هسته مرکزی منظومه قدرت به شمار می رفت و دیگر نخبگان در درجات پایین تر قدرت قرار داشتند. هرچند شکل حکومت در دوران محمدرضا شاه ازنظر رسمی و قانونی سلطنت مشروطه بود، اما بررسی کارکردی آن نشان می دهد که توصیف صرفا قانونی از ساختار نظام سیاسی ناکافی است. صرف تجزیه و تحلیل رسمی ساخت نظام سیاسی که منشأ آن قانون اساسی مشروطه است چهره واقعی قدرت را نشان نمی دهد. بنابراین باید مواردی مثل ساختار غیررسمی و به تبع آن اعمال قدرت توسط گروه های غیررسمی بر این ساختارها را مدنظر قرارداد. هرچند شکل قانونی حکومت مبتنی بر تفکیک قوای سه گانه بود اما در عمل قانون اساسی به ابزاری در دست شاه تبدیل شد. در عمل تمییز میان اختیارات شاه و قوای مقننه، قضاییه و مجریه دشوار بود. همه تصمیمات مهم با فرمان های شاه ابلاغ می شد و در تمام جنبه های عمده سیاست گذاری، شاه نقش محوری ایفا می کرد. کل نظام بر پایه نهادهایی بنا شده بود که همه در حول محور شخص شاه متمرکز بود. نخست وزیران را انحصارا شاه منصوب می کرد، مجلس و انتخابات های آن به رغم حقوق و اختیارات مصرح در قانون اساسی فقط نقشی نمایشی داشت. بنابراین نخست وزیر و کابینه ابزاری برای اجرای تصمیمات شاه بود و نه خواست مردم. مارک گازیوروسکی استاد آمریکایی گروه علوم سیاسی دانشگاه ایالتی لوئیزیانا درباره نقش محوری شاه در کنترل مقامات مختلف نوشته است: «شاه درصدد برآمد که وفاداری مقام های حکومتی را از راه پرداخت حقوق و مزایای خوب به آن ها و تحمل فساد این مقام ها نسبت به خودش جلب کند؛ و نیروهای امنیتی و گونه ای «کابینه سایه ای» را که شامل مشاوران نزدیکش بودند، برای نظارت بر وفاداری و جلب توجه مقام های حکومتی، به کار گرفت. این اقدامات سبب کنترل گسترده شخص شاه بر مقام های حکومتی شد». (گازیوروسکی،1373:328) محمدرضا پهلوی نیز خود در سخنانی حکومت خود را این گونه توصیف می کرد: «بعضی مرا پادشاه مشروطه متمایل به دیکتاتوری خوانده اند، برخی عقیده داشتند که رویه من در کار سخت تر باشد مانند پدرم مطلق العنان باشم، ولی من بین این دورویه، یعنی شاه متمایل به دیکتاتوری و دیکتاتوری مطلق العنان رویه دیگری به وجود آورده ام». (پهلوی،1355:16) او حتی در آخرین کتاب خود به صراحت بر نفی دموکراسی تأکید کرد: «حکومت دموکراتیک در ایران سرابی بیش نبود. ما ناگزیر بودیم که راه خود را انتخاب کنیم. انتخاب ما میان استبداد و حکومت مطلقه بود». (پهلوی،1383:316) امیر عباس هویدا نیز که از چهره های نزدیک به شاه و برای مدت طولانی نخست وزیر محمدرضا پهلوی بود، در مصاحبه با یک نویسنده آمریکایی در اعتراض به روش کشورهای غربی در تصمیم گیری ها گفته بود: «در کشورهای غربی، شما درباره هر مسئله ای زیاد بحث و گفت و گو می کنید؛ و موضوع را از یک کمیسیون به کمیسیون دیگر، ارجاع می کنید. در این جا، ما فقط به حضور شاه می رویم و سپس عمل می کنیم»! (شوکراس،1369:266)
محافل و اشخاص تصمیم ساز
ساخت قدرت در جامعه ایران در دوره پهلوی نه تنها مبتنی بر روابط قدرت شخصی بود بلکه موجب نهاد زدایی از سیاست و گسترش روابط شخصی و غیررسمی شدن فرایندهای سیاسی نیز می شد. طبعا چنین ساخت قدرتی موجب پیدایش باندها و گروه های قدرت طلب در حول مراکز مهم تصمیم گیری یا شخصیت های قدرتمند می شد. چنین باندهایی معمولا مترصد فرصت های مناسب برای رسیدن به قدرت بودند و از طریق علایق اعضای خود حمایت می شدند. درنتیجه شبکه ای از روابط شخصی به جای مشارکت و رقابت نهادمند مستقر می شد که به نحو فزاینده ای فضای سیاسی را شخصی می ساخت. براساس تحقیق های صورت گرفته درخصوص تاریخ پهلوی دوم، گروه های غیررسمی که در ساخت قدرت سیاسی در دوره پهلوی دوم اعمال قدرت می کردند، بیشتر شامل سه دسته بودند: 1- خانواده ها و ارتباط آن ها با دربار 2- دوره ها و محفل ها (ازغندی،1376:148)3- اعضای خانواده سلطنتی. در بین اعضای خانواده سلطنتی دو تن - فرح و اشرف پهلوی - بیش از دیگران در امور سیاسی و اجتماعی مؤثر بودند و هر یک از آن ها نیز با ایجاد باندهای هوادار در داخل ساخت قدرت، منافع خویش را حفظ می کردند. در سال های سلطنت پهلوی دوم در محفل درونی شاه علاوه بر اشرف و فرح، خواهر و همسر شاه که هر دو به عنوان نماینده خانواده سلطنتی دوره های بسیار بانفوذ، امکانات مالی و کارکنانی زیاد و سازمان های گسترده تحت نظر خود داشتند، دوره های متعدد دیگری وجود داشت که برای اعمال قدرت در خط مشی سیاسی درصدد نفوذ سیاسی بودند. ازجمله می توان از دوره منصور، گروه مترقی آرامش، دوره امینی، انجمن دوستان سید جعفر بهبهانی، دوره حسین فردوست و دوره منوچهر اقبال نام برد. (ازغندی، 156-157 :1376) این باندها و دسته بندی ها از طریق کانال های ارتباطی که با شاه داشتند، تلاش می کردند منافع گروهی و باندی خود را از طریق تأثیرگذاری بر تصمیم و نظر وی تأمین کنند و شاه نیز با توجه به اختلافات موجود بین این دسته بندی ها، ضمن دامن زدن به اختلافات موجود بین آن ها، قدرت شخصی اش را بر فراز همه آن ها اعمال می کرد.
وابستگی خارجی
زمامداری سلسله پهلوی ها بر ایران با دخالت قدرت های خارجی آغاز شد. در سرسپردگی رضاخان در برابر انگلیس، همین بس که چرچیل و روزولت در کنفرانس تهران، درباره او چنین اعتراف کردند: «خودمان او را آوردیم و خودمان او را برداشتیم». (فاروقی و لووریه،1385:28) محمدرضا شاه نیز به قدرت رسیدن و بقای حکومت خویش را مدیون بیگانگان می دانست؛ چنان که روزنامه نیویورک تایمز چنین نوشت: «پس از کودتا [28 مرداد 1332]، شاه گیلاس خود را با تعارف به کرمیت روزولت، رئیس(وقت)بخش سیا در خاورمیانه برداشت و گفت: من تاج و تخت خود را به خدا، مردم کشورم، ارتشم و شما مدیونم» (گازیوروسکی،1373:28) در حقیقت، ایران در دوره پهلوی ها، حیاط خلوت و منطقه نفوذ قدرت های جهانی بود. آن ها در عزل و نصب مقامات ارشد، نمایندگان مجلس، تصویب یا رد لوایح و قوانین، سیاست گذاری ها و ...، نقشی آشکار و پنهان داشتند و آمریکا به عنوان قدرتمندترین حامی وی، در برخورد با مسائل گوناگون محسوب می شد. (زونیس،1370:350) علاوه بر صد ها سند درباره دخالت های مستقیم و غیرمستقیم بیگانگان در کشور در دوران شاه، تأسیس ساواک برای دستگیری و شکنجه نیروهای مردمی و انقلابی از جمله هدایای آمریکایی ها به مهره خود در ایران بود. حسین فردوست در خاطرات خود در این باره می گوید: « پس از 28 مرداد 32، که آمریکاییها با قدرت تمام وارد صحنه شدند و تصمیم گرفتند ایران را به عنوان پایگاه اصلی خود در منطقه حفظ کنند، در درجه اول به ایجاد دستگاه ضداطلاعات ارتش و تقویت آن و در درجه دوم به تأسیس سازمان امنیت کشور (ساواک) پرداختند.» (فردوست، 1374:382)
40 خانواده، 400 کرسی مجلس، 6 نخست وزیر!
جمیز بیل محقق سیاسی آمریکایی در کتابی با عنوان الگوی روابط قدرت در نخبگان سیاسی ایران: نظام پدرسالاری طبقاتی در ایران که در سال 1353 نوشته شده است، تأکید می کند: در دوره پهلوی، 40 خانوار وجود داشت که درمجموع 400 کرسی مجلس را در طول 50 سال در اختیار داشتند. یعنی به طور متوسط هر یک از خانواده ها، بیش از چهار کرسی، همچنین در طول دو دهه، 12 نخست وزیر در ایران به قدرت رسیدند که نیمی از آن ها از اعضای این 40 خانواده بوده اند. (بیل، 1383:153) نخبگان جدید، تنها با برقراری رابطه با همین خانواده ها می توانستند امیدوار باشند که به قدرت خواهند رسید.
ایجاد احزاب دست نشانده
در دوران پهلوی دوم شاه همان طور که بالاتر آمد معتقد بود که «حکومت دموکراتیک در ایران سرابی بیش نیست» به صورت مستقیم یا غیرمستقیم دست به ایجاد احزاب در کشور می زد. البته حزب نه برای دموکراسی که او آن را برای ایران سراب می دانست بلکه حزب برای تثبیت قدرت خود. به عنوان مثال حزب مردم در سال 1336 رسماً فعالیت خود را آغاز کرد و اسدا... علم از چهره های نزدیک به محمدرضا دبیرکل این حزب شد. علم درباره علل ایجاد حزب و اهداف آن می گوید: «حزب مردم برای تجسم و تقدس نیت پاک وطن خواهانه و آزادمنشانه شخص اعلی حضرت محمدرضا پهلوی به وجود آمد. ما می خواستیم با تشکیل این حزب از شاهنشاه دموکرات منش خود سپاس گزاری کنیم و حزب مردم به عنوان یک مکتب شاه دوستی آماده هر گونه جانبازی در راه نیات شاهنشاه است.» این حزب پس از چندی دچار چنددستگی و شکست شد. پس از آن منوچهر اقبال نخست وزیر، رسماً در تاریخ 20 اردیبهشت 1336 فعالیت سیاسی حزب ملیون را اعلام کرد. هنگامی که دو حزب دولتی مردم و ملیون به دلیل تقلب های انتخاباتی سال 1339 اعتبار خود را از دست دادند، محمدرضا شاه به ایجاد یک حزب جدید به نام«ایران نوین» مبادرت ورزید. شاه زمانی که عملکرد احزاب مردم، ملیون و ایران نوین را در جلب مشارکت مردم و نمایش دموکراسی بی فایده دید، برای پر کردن خلأ سیاسی و تشکیلاتی دستور تأسیس حزب فرمایشی رستاخیز را صادر کرد. (ازغندی، 1382: 280-281)
مطبوعات؛ از ممیزی توسط ساواک تا اعمال نفوذ سفارت آمریکا
وضعیت مطبوعات در دوره پهلوی نیز به رغم فراز و فرودهایی که داشت، چندان آزاد نبود.«ماشاءا... شمسالواعظین»، روزنامهنگار اصلاح طلب در گفت و گویی که چندی پیش با روزنامه شرق داشت درباره فضای مطبوعات در دوران پیش از انقلاب گفت: «پیش از انقلاب ممیزی بهصورت مستقیم بود؛ اعضای ساواک در روزنامهها مینشستند و گزارشها و اخبار را میخواندند و بعد از این که ممیزی پاسخ مثبت میداد به چاپ میرفت.» علاوه بر دخالت مستقیم نیروهای امنیتی رژیم پهلوی بر مطبوعات، نیروهای خارجی نیز بر مطبوعات داخلی اعمال نفوذ می کردند. براساس گزارش های محرمانه شهربانی هنگامی که روزنامهای در پایتخت مجال آن را مییافت که از عملکرد آمریکاییان در ایران انتقاد کند، سفارت آمریکا در تهران قدرت آن را داشت که آن روزنامه را خارج از ضوابط قانونی توقیف کند. (تفرشی، 1371)
انتخاب مستقیم و غیرمستقیم همه مسئولان در جمهوری اسلامی
اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شرایط ناگهان عوض شد و مردم که تا 21 بهمن 57 هیچ ارزشی برای حکومت پهلوی نداشتند و لحاظ کردن نظر مردم در حکومت داری از دیدگاه شاه «سراب» بود، از 22 بهمن بر سرنوشت ایران حاکم شدند. اولین ظهور و بروز نقش مستقیم مردم در سرنوشت خود، در انتخابات همه پرسی درباره تشکیل حکومت جمهوری اسلامی نمودار شد. جایی که در روزهای 10 و 11 فروردین 1358 همه پرسی در سراسر کشور برگزار شد و بیش از 98درصد مردم موافقت خود را با تشکیل نظام جمهوری اسلامی اعلام کردند و روز اعلام نتیجه همه پرسی به عنوان روز جمهوری اسلامی در تقویم ملی به ثبت رسید. پس از آن نیز مردم در مرداد همان سال اعضای خبرگان قانون اساسی را برای نگارش و تدوین قانون اساسی انتخاب کردند. در سومین انتخابات پس از پایان پهلوی دوم، مردم ایران پس از چهار ماه بار دیگر در یک انتخابات عمومی به قانون اساسی رأی مثبت دادند. مشارکت هایی که ثابت می کرد، دموکراسی یا اداره حکومت براساس نظر مردم نه «سراب» بلکه حقیقتی بود که سلسله های پادشاهی هزاران سال آن را از مردم ایران دریغ کرده بودند. نقش مردم در حکومت پس از 22 بهمن تا آن جا بود که براساس قانون اساسی، همه مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران به صورت مستقیم یا غیر مستقیم توسط مردم برگزیده می شوند. از انتخاب غیرمستقیم رهبری گرفته تا انتخاب مستقیم رئیس جمهور، نمایندگان مجلس، ده ها هزار نفر اعضای شوراهای اسلامی شهر و روستا. براین اساس تاکنون در کشور 36 انتخابات برگزار شده است. این آمار علاوه بر همه پرسی نظام جمهوری اسلامی و خبرگان قانون اساسی و تأیید این قانون، 10 دوره انتخابات مجلس، 12دوره انتخابات ریاست جمهوری و پنج دوره انتخابات شوراها را در بر می گیرد. در آخرین دوره انتخابات در سال 96، میزان مشارکت مردم در انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری حدود 73 درصد بود. براساس گفته رئیس هیئت مرکزی نظارت بر انتخابات پنجمین دوره شوراهای شهر و روستا 127هزار و 610 کرسی برای سیاست گذاران شهر و روستا(اعضای شوراهای شهر و روستا)در کشور وجود دارد که در انتخابات دوره اخیر 265 هزار و 420 نفر برای تصاحب این کرسی ها با یکدیگر رقابت کردند. به این ترتیب مردمی که تا 21 بهمن 57 حق مشارکت در سرنوشت کشور خود را نداشتند، در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، از زن و مرد و روستایی و شهری در کلان شهرها و مناطق دور افتاده با رای برابر به طور متوسط هر سال تقریبا یک بار پای صندوق رای رفته و نمایندگان خود را برای به دست گرفتن امور اجرایی و تصمیم گیری و تصمیم سازی کشورشان ، انتخاب کرده اند تا بازهم مهربطلانی باشد بر نظریه محمدرضا شاه که معتقد بود در ایران دموکراسی یعنی سراب!
افزایش مشارکت همگانی در دوران انقلاب
علاوه بر انتخابات های سراسری در کشور نمونه های دیگری از جلوه های مشارکت مردمی در امور جاری کشور و اصناف را نیز در کشور شاهد هستیم.
افزایش شوراهای اسلامی کار، افزایش انجمن های صنفی کارگری و کارفرمایی، تأسیس انجمن های تخصصی و خانه های صنعت در استان ها، افزایش تعداد سازمان های غیردولتی طرفدار محیط زیست و منابع طبیعی، تأسیس، تقویت و جهت دهی انجمن های علمی، شکل گیری صدها کانون فرهنگی - هنری و نیز شوراهای صنفی در دانشگاه ها با عضویت و مشارکت انتخاباتی دانشجویان، تشکیل انجمن های علمی- دانشجویی، تشکیل سازمان های غیردولتی و پارلمان دانش آموزی کشور، تشکیل سازمان دانشجویی هلال احمر، افزایش تعداد کانون های بازنشستگان کشوری، افزایش تعداد کانون های بازنشستگی کارگری و کارفرمایی و دیگر امور فرهنگی به گسترش ظرفیت درونی نظام برای پذیرش تحولات سیاسی - اجتماعی و برآوردن تقاضاهای مشارکت سیاسی -اجتماعی جامعه متحول ایران در دهه اول انقلاب و بعد از آن انجامید (ترابی، 95:139) با این حال به نظر می رسد در این باره باید به نکته ای مهم توجه داشت.
جای خالی سازوکارهای قانونی برای نظارت مستقیم مردم بر مسئولان
با ایجاد سازوکارهای قانونی در کشور، مردم به صورت غیرمستقیم توسط مجلس و دیگر دستگاه ها بر مسئولان نظارت دارند اما به نظر می رسد نیاز است در کشور سازوکاری دقیق و شفاف برای نظارت مستقیم مردم بر منتخبان خود داشته باشند. براساس اصل هشتم قانون اساسی «در جمهوری اسلامی ایران دعوت به خیر، امر به معروف و نهی از منکر وظیفه ای است همگانی و متقابل بر عهده مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت» که می بایست قانون کیفیت آن را مشخص کند. همچنین در خصوص روش های مسالمت آمیز برگزاری تجمعات اعتراضی به برخی سیاست ها و قوانین و عملکردها، نیاز است تجدیدنظرهایی صورت بگیرد. خوشبختانه در روزهای اخیر برخی از مسئولان درخصوص استفاده از اصل بیست و هفتم قانون اساسی درباره تشکیل اجتماعات و راهپیمایی های غیر مسلحانه اظهارنظر کرده اند که می تواند طلیعه شروع گفت و گو درباره این مسئله باشد.
تذکرات امام به مسئولان در منشور 8ماده ای
درخصوص آزادی های مدنی و فردی نیز کارنامه جمهوری اسلامی به رغم برخی از کاستی ها و ضعف ها قابل دفاع است اما دستورات و فرمایش های امام امت همچنان می تواند چراغ راه مسئولان در دست یابی به آرمان های اصلی انقلاب باشد. امام خمینی(ره) در آذر سال 61 پیامی خطاب به مقامات قوه قضاییه و ارگان های اجرایی کشور صادر کردند که به عنوان فرمان 8ماده ای ایشان معروف شد. بنیان گذار کبیر انقلاب در بخشی از این پیام تصریح می کنند: «هیچ کس حق ندارد کسی را بدون حکم قاضی که از روی موازین شرعیه باید باشد توقیف کند یا احضار نماید، هر چند مدت توقیف کم باشد. توقیف یا احضار به عنف، جرم است و موجب تعزیر شرعی است.» امام خمینی(ره) در بخش دیگری از این فرمان تأکید می کنند: «هیچ کس حق ندارد به خانه یا مغازه یا محل کار شخصی کسی بدون اذن صاحب آن ها وارد شود یا کسی را جلب کند، یا به نام کشف جرم یا ارتکاب گناه تعقیب و مراقبت نماید، یا نسبت به فردی اهانت نموده و اعمال غیر انسانی - اسلامی مرتکب شود، یا به تلفن یا نوار ضبط صوت دیگری به نام کشف جرم یا کشف مرکز گناه گوش کند، یا برای کشف گناه و جرم هر چند گناه بزرگ باشد، شنود بگذارد یا دنبال اسرار مردم باشد، و تجسس از گناهان غیر نماید یا اسراری که از غیر به او رسیده و لو برای یک نفر فاش کند. تمام این ها جرم [و] گناه است و بعضی از آن ها چون اشاعه فحشا و گناهان از کبایر بسیار بزرگ است، و مرتکبین هر یک از امور فوق مجرم و مستحق تعزیر شرعی هستند و بعضی از آن ها موجب حد شرعی میباشد.» امام امت در ادامه این پیام می افزایند: «مؤکداً تذکر داده میشود که اگر برای کشف خانههای تیمی و مراکز جاسوسی و افساد علیه نظام جمهوری اسلامی از روی خطا و اشتباه به منزل شخصی یا محل کار کسی وارد شدند و در آن جا با آلت لهو یا آلات قمار و فحشا و سایر جهات انحرافی مثل مواد مخدر برخورد کردند، حق ندارند آن را پیش دیگران افشا کنند، چرا که اشاعه فحشا از بزرگترین گناهان کبیره است و هیچ کس حق ندارد هتک حرمت مسلمان و تعدی از ضوابط شرعیه نماید.»این فرمان 8 ماده ای و مجموعه اصول قانون اساسی درباره حقوق شهروندی و قوانین موضوعه ای که طی این سال ها در این باره تصویب شده است به خوبی نشان دهنده رویکرد مردم محورانه و مبتنی بر حفظ حقوق شهروندی مردم در ساختار جمهوری اسلامی است هرچند در اجرای این اصول و قوانین قطعا کاستی هایی وجود دارد که باید رفع شود.
چالش های احزاب در ایران پس از انقلاب
متعاقب پیروزی انقلاب اسلامی، بسیاری از جریان ها و احزاب سیاسی حتی آن ها که با ایدئولوژی انقلاب اسلامی نیز همراهی نداشتند، اجازه فعالیت پیدا کردند. در قانون اساسی کشورمان درباره فعالیت احزاب در کشور در اصل بیست و ششم آمده است: «احزاب، جمعیت ها، انجمن های سیاسی و صنفی و انجمن های اسلامی یا اقلیت های دینی شناخته شده آزادند، مشروط به این که اصول استقلال، آزادی، وحدت ملی، موازین اسلامی و اساس جمهوری اسلامی را نقض نکنند. هیچ کس را نمی توان از شرکت در آن ها منع کرد یا به شرکت در یکی از آن ها مجبور ساخت.» بر همین اساس احزاب و جریان های متنوعی با گرایش های مختلف در کشور ایجاد شد. اما پس از اندکی و با اقدامات غیردموکراتیک و ایجاد ناامنی در کشور توسط برخی از جریان های چپ و منافقین، فضای سیاسی کشور تا حدودی محدود تر شد. شرایط خاص کشور در دوران جنگ تحمیلی نیز اجازه پرداختن به چالش های سیاست داخلی کشور را کمتر فراهم کرده بود. اما پس از پایان جنگ هنگامی که عده ای از روحانیون قصد ایجاد تشکلی جدید به موازات جامعه روحانیت را داشتند امام در پیام مهمی ضمن اشاره به اختلاف نظرهای مختلف در امور مختلف این اجازه را صادر کردند. ایشان در پیام خود تصریح می کنند: «طبیعت انقلاب و نظام همواره اقتضا میکند که نظرات اجتهادی- فقهی در زمینههای مختلف ولو مخالف با یکدیگر آزادانه عرضه شود و کسی توان و حق جلوگیری از آن را ندارد» به رغم آن که براساس فایل منتشر شده در وب سایت وزارت کشور بیش از 220 حزب در کشور فعالیت می کند اما آن طور که باید و شاید جایگاه احزاب در کشور مشخص نیست. البته قسمتی از این ایراد به فرهنگ سیاسی اجتماعی کشور باز می گردد اما درخصوص حمایت های قانونی از احزاب همچنان فعالان سیاسی گلایه دارند. اکنون که نظام جمهوری اسلامی وارد چهل سالگی خود شده است، می توان درباره نقش احزاب و الگوی مطلوب فعالیت جریانات سیاسی در کشور گفت و گو کرد.
وضعیت رسانه ها در دوران پس از انقلاب
در حوزه مطبوعات پس از انقلاب با وجود تحولات اوایل انقلاب و الزامات مربوط به وقوع جنگ تحمیلی این فعالیت دستخوش ضعف و فترت شد، اما متعاقب نوسازی فرهنگی-اجتماعی و آموزشی دوره سازندگی، عرصه مطبوعات تحول یافت. براساس آمار، تعداد مطبوعات ایران در اواخر دوره پهلوی به حدود 200 مورد می رسید. با تدوین قانون اساسی و استقرار دولت ها پس از انقلاب اسلامی روند توسعه و گسترش مطبوعات در دهه اول انقلاب اسلامی به اوج خود رسید و در کنار نقد و انتقاد در حوزه های سیاسی ، اجتماعی ، دینی و اخلاقی ، گسترش مطبوعات، یکی از مؤلفه های اصلی تحقق جامعه مدنی و توسعه سیاسی در دهه اول انقلاب اسلامی تلقی شد. (خواجه سروی، 1382: 339-340)
براساس آماری که در سامانه جامع رسانه های کشور ارائه شده اکنون هشت هزار و 420 رسانه در ایران مجوز دارند که این تعداد با میزان آن در اواخر دهه 50 شمسی غیر قابل مقایسه است و نشان دهنده رویکرد انقلاب اسلامی به ایجاد فضای نقد و تحلیل و ارائه اخبار و اطلاعات به مردم و اهمیت قائل شدن به دیدگاه های مختلف در اداره کشور است.
منابع :
ازغندی، علیرضا و مرادی جو علیجان، (1395)حلقه درونی قدرت در ساختار سیاسی حکومت پهلوی دوم (1357-1342)، پژوهش های سیاسی و بین المللی شماره 27
ازغندی، علیرضا(1376) ناکارآمدی نخبگان سیاسی ایران بین دو انقلاب، تهران: قومس
بیل، جیمز، (1383)، الگوی روابط قدرت در نخبگان سیاسی ایران، ترجمه مجید خسروی نیک، مجله فرهنگ اندیشه، سال سوم، شماره 10
پهلوی، محمدرضا(1355)، مأموریت برای وطنم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
پهلوی، محمدرضا(1383) پاسخ به تاریخ، ترجمه حسین ابو ترابیان، چاپ9، تهران: زریاب
ترابی، یوسف (1391) ، اجماع نظر نخبگان سیاسی و توسعه در جمهوری اسلامی ایران ، تهران ، دانشگاه امام صادق (ع)
تفرشی، مجید،(1371) گزارش های محرمانه شهربانی (1326ـ1324)، چاپ اول، سازمان اسناد ملی ایران، جلد 2
خواجه سروی، غلامرضا (1382) ، رقابت سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران ، چاپ اول ، تهران ، مرکز اسناد انقلاب اسلامی .
دلدم، اسکندر(1372)، زندگی و خاطرات امیرعباس هویدا، تهران: نشر گلفام
زونیس، ماروین(1370)، شکست شاهانه؛ ملاحظاتی درباره سقوط شاه، ترجمه اسماعیل زند و بتول سعیدی، تهران: نشر نور
شوکراس، ویلیام(1369)، آخرین سفر شاه، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی، چاپ2، تهران: نشر البرز
فاروقی، احمد و لووریه، ژان(1358)، ایران بر ضد شاه، ترجمه مهدی نراقی، تهران: امیرکبیر
فردوست، حسین(1374)، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، چاپ هشتم، تهران، انتشارات اطلاعات، 1374، ص 382.
گازیوروسکی، مارک(1373)، سیاست خارجی آمریکا و شاه، ایجاد یک حکومت سلطه پذیر در ایران، ترجمه جمشید زنگنه، چاپ2 ،تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا
- ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
زهرا حاجیان-وزیر ارتباطات با اشاره به تخلفات متعدد اپراتورها در فروش اینترنت اعلام کرد:اپراتورهای اینترنتی در این زمینه به مردم احجاف کرده اند وباید پول های اضافه دریافتی را به مردم بازگردانند.جهرمی در حاشیه مراسم روز ملی فناوری فضایی همچنین در پاسخ به خراسان مبنی براین که آیا شروط ایران از سوی تلگرام پذیرفته شد یاخیر،گفت :تلگرام اعلام کرده پیام هایی را برای ممانعت از انتشار خشونت در شبکههای اجتماعی به مدیران کانالها ارسال کرده و از آنها خواسته است این گونه پستها را حذف کنند.این موضوع از دید مدیران تلگرام برای کنترل خشونت است ولی از دید ما مطلوب نیست.وی با اذعان به انجام چندین تخلف از سوی شرکت های اینترنتی در اجرای مصوبه اینترنت غیرحجمی افزود : یکی از دلایل اعتراض مشترکان اینترنت به تعرفه جدید اینترنت رویه اشتباه اپراتورهای اینترنت در واگذاری این سرویس،بدون توجه به امکانات فنی خطوط تلفن ثابت مشترکان بوده است که از رگولاتوری خواستیم موارد را رسیدگی کند.وی در پاسخ به سوالی در خصوص ادامه نارضایتی مشترکان از تعرفه های جدید اینترنت،با اذعان به چندین مورد تخلف اپراتورهاگفت :در بحث تعرفه اینترنت تاکنون چند اشکال در اجرای مصوبه به ما گزارش شده است که در حال بررسی هستیم .اولین نکته آن است که اپراتورهادر واگذاری سرویس رویه اشتباهی را دنبال کرده اند و قبل از ارزیابی امکانات فنی، به هر میزانی که مشترک درخواست داشته است،سرعت اینترنت وی را تایید کرده اند.اگر بخواهم عامیانه تر بگویم یعنی این که خط مشترک اساسا ظرفیت سرعت درخواستی را نداشته است با این وجود وقتی مشترک مراجعه می کند،اپراتور بدون توجه به این که خط مشترک از نظر فنی با سرعتی که تقاضا داده است همخوانی دارد یا خیر،سرویس را حتی باسرعت بیشتر واگذار کرده است. در چنین شرایطی یا مشترک اعتراض می کند و درخواست کم کردن سرعت را می دهد یا این که ناراضی می شود ولی نمی داند که باید برود واین سرعت را تغییر دهد و پول کمتری پرداخت کند .
طبیعتا این اجحاف در حق مشترک است و از سازمان تنظیم مقررات هم خواسته ایم ضمن رسیدگی به موضوع روال را اصلاح کند و به مشترکان هم اطلاع رسانی شود که حق وحقوق شان چیست ؟بنابراین اگر مشترکی خطی را با ظرفیت چهار مگابیت بر ثانیه خریداری کرده،ولی بیشتر از دو مگ سرعت دریافت نمی کند، باید به شرکت مراجعه و پول خود را در خواست کند و البته سازمان تنظیم مقررات هم بایدنظارت های موثرتر ودقیق تری داشته باشد .
وی همچنین مورد دیگر نارضایتی کاربران را مربوط به تعریف مصرف منصفانه اینترنت بیان کرد و گفت:در زمان ابلاغ این مصوبه، اپراتورهای اینترنت به دلیل آن که سقف مصرف منصفانه را در فرایندهای تجاری جذاب تر نشان دهند،سقف مصرف منصفانه را عدد ترافیک داخلی قرار دادند.برای مثال در حجم مصرفی ۸۰۰ گیگابایت استفاده از ترافیک داخلی،میزان ترافیک خارجی معادل ۴۰۰ گیگابایت محاسبه می شد. این مسئله سبب شداین برداشت اشتباه در ذهن مشترکان جابیفتد که اینترنت گران تر شده است.
جهرمی با دفاع از مصوبه تعرفه اینترنت در جهت کاهش قیمت گفت: با اعمال این تعرفه، ۳۰ درصد در قیمت داخلی کاهش مشاهده می شود.به نحوی که کاربرانی که هنوز سرویس حجمی استفاده می کنند هر گیگابایت اینترنت را ۳۶۰۰ تومان می خرند ،درحالی که در مصوبه جدید هر گیگابایت اینترنت، دو هزار تومان محاسبه می شود. این به معنای کاهش هزینه فروش هر گیگابایت ترافیک تا حدود ۳۳ درصد است.اما متاسفانه این مفهوم به غلط در ذهن مردم جا افتاده که اینترنت گران شده است.در این زمینه رگولاتوری نیز به اپراتورها تذکر داده است سقف مصرف منصفانه را به ترافیک بین الملل بازگردانند و ترافیک داخلی را نیم بها محاسبه کنند.
تمامی سایتهای داخلی مشمول ترافیک نیم بها هستند
جهرمی نارضایتی بعدی کاربران اینترنت را در محاسبه ترافیک نیم بها برای ۵۰۰ سایت پربازدید بیان کرد و گفت: در این مصوبه تمامی سایت های پربازدید مشمول تعرفه نیم بها شده اند.
وزیر ارتباطات موضوع بعدی نارضایتی کاربران به تعرفه های جدید اینترنت را مربوط به برخی کسب و کارهایی اعلام کرد که نیاز به سرعت بالا و سقف مصرف پایین دارند و گفت: این موضوع از ابتدای صدور مجوز نیز مدنظر ما بود و برای آن که اعمال همزمان آن در مصوبه اصلی، اختلال ایجاد نکند برای آن سه ماه زمان درنظر گرفتیم. هم اکنون پیشنهاد تعریف تعرفه جدید برای این مدل مصرف، آماده است و تلاش می کنیم تا فروردین آن را اعلام کنیم اما راهکار این است که کاربران فعلا از ظرفیت موبایل استفاده کنند تا این تعرفه تدوین شود.با تمام این مجموعه اعتراضات به بحث تعرفه جدید اما نظرسنجی انجام شده از رضایت بیش از ۷۰ درصدی کاربران از این مصوبه حکایت دارد.
وی همچنین در پاسخ به خراسان مبنی براین که آیاشروط ایران ازسوی تلگرام پذیرفته شده است، نیز گفت : صحبت ما با مدیریت تلگرام این بود که باید خشونت و ضربه زدن به اموال عمومی متوقف شود. این موضوع تنها نگرانی ما نیست، بلکه کشورهای دیگر نیز در حال مذاکره برای توقف این مسئله در تلگرام هستند.وی با بیان این که در این زمینه پیگیریها در حال انجام است، ادامه داد: اگر این پلتفورم بخواهد مورد استفاده دایمی مردم باشد و به عنوان زیرساخت از آن بهرهبرداری کنیم، باید به مقررات حاکمیتی ما احترام بگذارند و این در حالی است که چارچوبی که آنها پیگیری میکنند، بر اساس مدلی است که با عنوان «کاربردهای نامناسب» تعریف میشود.
به تازگی پیغامهایی از سوی تلگرام در خصوص ممانعت از انتشار خشونت در شبکههای اجتماعی به مدیران کانالها ارسال و از آنها خواسته میشوداین گونه پستها را حذف کنندکه از دید مدیران تلگرام،این اقدام برای کنترل خشونت است ولی از دید ما مطلوب نیست.
کدهای دستوری موبایل فعلا قطع نمی شود
وی همچنین درباره اخبار ضد ونقیضی در خصوص قطع سرویس کدهای دستوری (USSD) از ۱۵ بهمن افزود:موضوع توسعه امنیت در نظام پرداخت که از سوی بانک مرکزی مطرح است و بر اساس آن قصد توقف سرویسUSSD وجود دارد،مورد تایید ما نیز هست و از آن حمایت می کنیم اما با توجه به این که قطع یک باره این سرویس باعث ایجاد اختلال در نظام اقتصادی اپراتورها و نیز خدمت رسانی به مردم می شود، درخواست ماست که همه جوانب قطع این سرویس دیده شود .
در مذاکرات شفاهی با بانک مرکزی درخواست تعویق اجرای چهار ماهه این طرح را دادیم اما بانک مرکزی نارضایتی داشت که چرا رسانه ای شدن موضوع از سوی وزارت ارتباطات بوده است .در هر حال جلسه ای میان رگولاتوری، اپراتورها و بانک مرکزی برگزار و مقرر شد فعلاً قطع کدهای دستوری اجرایی نشود.
وی همچنین در پاسخ به سؤالی در زمینه موازیکاری صدا و سیما با بخشی از فعالیتهای سازمان فضایی تصریح کرد:در قانون اشاره نشده است که صدا و سیما ماهواره بخرد اما درزمان بودجهریزی، اعتبار به آن اختصاص میدهند.وی همچنین ازبرنامه استقرار 31 بالون مخابراتی در استانهاخبر داد و گفت:در تلاش هستیم هر بالون که در ارتفاع 500متری زمین قرار می گیرد 10 هزار کاربر را با 10 گیگابیت بر ثانیه پهنای باند پوشش دهد .
وی همچنین اعلام کرد: سه ماهواره ایرانی در نوبت پرتاب قرار گرفته است.
- ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
ماه های قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در بهمن سال 57، حوادث زیادی در بر داشت که توسط افراد مختلف و به روش های گوناگونی برای همیشه در تاریخ ثبت و ماندگار شده است. عکس و خاطراتی که با وجود گذشت چهار دهه از آن روزها، هنوز هم دیدن و خواندن شان، جالب و جذاب است. در پرونده امروز زندگی سلام علاوه بر این که به چندین عکس برگزیده که حال و هوای آن روزهای مردم را به خوبی به تصویر کشیده، نگاهی می اندازیم، به مرور روایت های چند خبرنگار خارجی که در تب و تاب انقلاب در ایران بودند و خاطرات شان را از آن روزها نوشته اند، می پردازیم.
منابع: جماران، ایرنا و مجله همشهری داستان
- ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
سارا صالحی/ بازمانده نسلی از مردان مقاوم و مجاهد این سرزمین اند که از اقصی نقاط ایران به مشهد سفر کرده اند اما نقطه اشتراکی دارند. جمعی از زندانیان سیاسی انقلاب اسلامی هستند که با هماهنگی روابط عمومی قرارگاه شمال شرق نیروی زمینی ارتش به زیارت حضرت رضا (ع) مشرف شده اند. تنی چند از هزاران زندانی رژیم طاغوت که غالبا به جرم بیان عقیده، تا پای چوبه دار رفته یا به حکم ابد، دربند شده بودند و تا امروز یادگارهای آن ایام بر جسم و جان شان باقی است. مردانی که با وجود بر تن داشتن لباس خدمت، فرزندان همین ملت بودند و مقابل همه فشارها و کنترل های سران سرسپرده ارتش رژیم طاغوت سرخم نکردند و با خط گرفتن از امام خمینی (ره)، دین خود را به اسلام و انقلاب ادا کردند. به قول خودشان اگر بدنه ارتش رژیم ستمشاهی با امام (ره) و مردم همراهی نمی کرد، مدت ها این پیروزی به تعویق می افتاد و البته برای این زحمات، ادعایی ندارند.
در ایامی که برگ های تقویم، دوباره ورق خوردن تاریخ این سرزمین را در بهمن 57 نشان می دهد، مهمان چند تن از اعضای کانون زندانیان سیاسی نظامی قبل از انقلاب می شویم تا گوشه ای از زحمات فجرآفرینان ارتش را برای به ثمر نشستن درخت انقلاب بشنویم.
جرم ما، عقیده بود
پیش از همه، سرتیپ دوم بازنشسته اکبر فتورایی به عنوان بزرگ تر جمع، سر گفت وگو را باز می کند؛ 77 ساله و اهل شهرستان ارومیه است. با چهره ای گشوده و ته لهجه آذری، از همان ابتدای پیوستنش به ارتش شروع به تعریف می کند: «سال 38 به دانشگاه افسری رفتم و آن جا با تعدادی از دانشجویان مذهبی آشنا شدم. من در تیپ پیرانشهر خدمت می کردم و یکی از دوستانم در تیپ سلماس. سال 54 از فرصت یک مرخصی برای دیدن دوستم در ارومیه استفاده کردم. در آن دوران، او به همراه یکی از مبارزان برجسته ارتش، به سازمان مجاهدین پیوسته بود و فعالیت سیاسی می کرد. محل استقرار این دو لو رفته بود و آن ها هم آن جا را ترک کرده بودند. ولی من بی خبر از ماجرا، به آن خانه رفتم و دستگیر شدم.
نفسی تازه می کند و ادامه می دهد: در آن دوران، فعالیت در ارتش ستمشاهی با وجود کنترل و خفقان، علنی نبود و به اعتقاد ما بزرگ ترین جرم ما بود. نه من و نه محبی، هنوز هیچ گونه اقدام عملی نکرده بودیم. مرا به دلیل ارتباط صمیمانه با محبی و برای یافتن محل اختفایش دستگیر کردند. این مسئله برای ارتش با این همه سازمان های کنترلی ناگوار بود، از این رو با این که چیزی نمی دانستم، توسط ضد اطلاعات ارتش رژیم طاغوت شکنجه شدم. بالاخره در عین ناباوری، پس از تحمل یک ماه بازجویی و شکنجه های عجیب، در دادگاهی نظامی به جرم اقدام علیه امنیت ملی به حبس ابد و به دلیل اهانت به شخص اول مملکت، به 10 سال حبس محکوم شدم.
سیاهه ای شامل نام 30 هزار نفر از زندانیان آزاد شده طی پیروزی انقلاب را نشان می دهد که بسیار تکان دهنده است. فتورایی، از اول دی ماه 54 در زندان قصر زندانی و سپس به همراه 162 نفر از زندانیان دیگر محکوم به 15 سال زندان تا حبس ابد، اول بهمن 57 آزاد می شود. اکنون با گذشت چهار دهه از آن روزها، هنوز آثار آزارها و شکنجه ها بر تن او باقی است و افتخار جانبازی انقلاب اسلامی را دارد.
راسخ کیست؟
سپس با یکی دیگر از آزادشدگان نظامی دربند رژیم پهلوی به نام قنبر راسخ آشنا می شویم. وی به عنوان مسئول تشکل زندانیان قبل از انقلاب، خاطرات و درد دل های بسیاری از تاریخ آغاز خدمتش در ارتش در سال 52 تا امروز دارد که آن را بیان می کند. راسخ با تاکید بر این که رژیم وابسته پهلوی با فقر اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ملت ایران را عقب نگه داشته بود، به دلایل بی اعتمادی تدریجی اش به رژیم ستمشاهی اشاره می کند و می گوید: جوانی 19 ساله و مشتاق خدمت به مملکتم بودم، برای همین به استخدام ارتش درآمدم. اما در کنار ما، مستشاران آمریکایی، انگلیسی و صهیونیستی در فرماندهی لجستیکی نیروی زمینی ارتش رژیم طاغوت هم حضور داشتند؛ این نیروها در حقیقت برای تامین منافع خودشان و تسلط بر کل ایران، در ارتش ستمشاهی نفوذ کرده بودند. با این اوضاع، احساس کردم که این فاصله طبقاتی و مصونیت مزدوران خارجی درست نیست. از طرفی، ظلم و تبعیض های اجتماعی و گوش دادن به رادیو روحانیت با مدیریت حجت الاسلام سیدمحمود دعایی، سرپرست فعلی روزنامه اطلاعات هم در تشخیص مسیر حق از باطل کمکم کرد. با این پشتوانه، سال 53 بدون هیچ وابستگی به سازمان و گروهی، فعالیت هایم را آغاز کردم و از محتوای این برنامه رادیویی برای نوشتن اعلامیه و دیوارنویسی «مرگ بر شاه» و «مرگ بر آمریکا» در پادگان استفاده می کردم.
او با مرور آن روزها و اتفاقات، با لحنی آکنده از هیجان ادامه می دهد: با وجود کنترل شدید رژیم پهلوی، همه فعالیت هایم علنی بود. تا این که یک روز از طرف ضداطلاعات آمدند و گفتند «راسخ کیست؟» و دستگیر شدم، در حالی که نامه ای با محتوای عقایدم درباره ظلم و جنایات نظام شاهنشاهی در جیب داشتم که برای یکی از دوستانم نوشته بودم. این نامه با تمام تلاشی که کردم به دست آن ها افتاد و خودش مدرکی علیه من شد که بعد ضرب و شتم و بی خوابی را در پی داشت. وقتی چیزی از من دستگیرشان نشد، تهدید به اعدام شدم و سپس به کمیته مشترک ساواک و شهربانی سابق منتقل شدم و غول بی شاخ و دمی به نام محمدعلی شعبانی، شکنجه گر معروف به حسینی در دستگاه آپلو شکنجه ام داد. سپس به بند عمومی منتقل شدم، آن جا با قاچاقچیان، مارکسیست ها و قاتلان هم بند بودیم تا با دریافت اطلاعات از ما به ساواک کمک کنند. به پنج سال حبس محکوم شدم ولی پس از گذراندن چهار سال و چهار ماه آن، انقلاب به پیروزی رسید و آزاد شدم.
ترس از یک اذان!
از این جمع باصفا، این بار نوبت به یکی از اهالی خوش مشرب اصفهان می رسد. فضل ا... خاشعی، یکی از افسران نیروی هوایی ارتش بوده که مثل خیلی از جوانان از لباس آن خوشش آمده و سال 1344 بدون اطلاع از اوضاع آن زمان به استخدام ارتش درآمده و به قول خودش، این علاقه برایش گران تمام شده است. دو سال بعد با گذراندن دوره های تخصصی به همراه خانواده به پایگاه دزفول منتقل می شود. همه ماجراهای زندگی او از همین پایگاه شروع می شود. خاشعی تعریف می کند: در این پایگاه هیچ خانمی حق سر کردن چادر نداشت وگرنه نیرو می فرستادند و چادر را از سرش می کشیدند. من باید در این شرایط همراه همسری جوان و چادری زندگی می کردم؛ همسرم روزها بیرون نمی آمد و شب ها طوری بیرون می آمدیم که تا جلوی در پایگاه همسرم رویت نشود.
حرف را می برد به سال 50 و ماجرای انتقالش به پایگاه بوشهر که خود سرآغاز فصل دیگری از زندگی شغلی وی می شود و می گوید: از آن جا که مسجدی در آن مجموعه نبود، در ابتدای ورودم دو واحد سازمانی را به مسجد تبدیل کردم. ما بلندگو را بالای تیرک بلندی گذاشته بودیم تا صدای اذان به خوبی درون پایگاه بپیچد. یک روز صبح معاون پایگاه از صدای اذان از خواب بیدار و بلند شد تا آن را خاموش کند. از سه خودروی پارک شده، هیچ یک روشن نشد. خیلی عصبانی شد و داد و فریاد کرد. تا راننده بیاید و خودرو را روشن کند، اذان گفتن تمام شد. راننده پس از رسیدن هر کدام از خودروها را روشن کرد، با اولین استارت روشن شدند. دنبالم فرستاد که چرا اذان گذاشته ام و می گفت: اگر او پشت بلندگو اعلام جهاد کند، من چه خاکی بر سرم کنم!
این مبارز انقلابی می افزاید: از آن همه ضرب و شتم، چَکی را که شکنجه گر معروف ساواک، حسینی به گوشم زد هرگز فراموش نمی کنم؛ طوری به صورتم زد که 10 متر پرت شدم و سه دور چرخیدم. بالاخره آزاد شدم و طاغوتیان در دوران رژیم ستمشاهی مرا با پرونده سازی ، از ارتش اخراج کردند ولی تا سه سال بعد از آن تحت تعقیب بودم.
یادگارهای سربی پیروزی
آخرین چهره ای که با او به گفت وگو نشستیم، مهدی خاکی پور است، اهل دیار غیورمردان خرم آباد لرستان. وی از جمله مخالفان و مبارزان رژیم ستمشاهی است که چون بسیاری از هم قطارانش در ارتش به بهانه اعتقاداتش شکنجه و زندانی می شود. وی برشی کوتاه از خاطرات آن سال ها را برایمان بازگو می کند: وقتی سال 53 وارد ارتش شدم، به دلیل کم سن و سالی، شناخت درستی از ارتش نداشتم. رفته رفته با دیدن فضای طاغوتی بدبین شدم چرا که اوضاع آن گونه که فکر می کردم نبود و مخالف شرایط و اعتقادات عمومی بود. در این فضا، با شماری از همکاران که گرایشهای فکری انقلابی داشتند، آشنا شدم و به تبادل فکر و نظر پرداختیم. تا این که یک روز سر صبحگاه به نشانه اعتراض نشسته بودم که یکی از فرماندهان با دیدن من، شروع به بی احترامی کرد و من هم جوابش را دادم و غیرمستقیم به شاه هم که این ها را به عنوان فرماندهان انتخاب کرده بود، اهانت کردم. این حرکتم را گزارش کردند، ماه رمضان که مصادف با 13 شهریور 56 بود در پادگان دستگیر شدم. یک هفته چشم و دست بسته بازجویی و شکنجه شدم و در رای اول دادگاه، به 12 سال و در 19 شهریور 56 با اعلام رای نهایی به دو سال زندان محکوم شدم.
این مبارز انقلابی که با شهید رجایی هم 20 روز هم اتاق بوده است، به خاطره ای دلنشین از این معلم مبارز اشاره می کند و می گوید: ما با همه قشر هم بند بودیم. شهید رجایی هم به عنوان یکی از زندانیان به معنی واقعی کلمه مظلوم، مودب و آرام بود. روزی بعد از خواندن قرآن، خواست به نماز بایستد که یکی از زندانیان بی سروپا یکباره هنگام نماز زیلوی زیر پایش را کشید و او به زمین خورد ولی بدون هیچ توجهی ایستاد و با گفتن ا... اکبر ادامه نمازش را اقامه کرد. بعد از نماز هم هیچ عکس العملی نشان نداد.
وی سوم آذر 59 بر اثر فشارهای مردمی بر حکومت، بعد از تحمل 15 ماه زندان آزاد می شود. سه جای تیر بر تنش از روزهای پیروزی انقلاب به یادگار دارد که همیشه یاد آن روزها را برایش تداعی می کند. وی در زمره جانبازان انقلاب اسلامی است که در تظاهرات 22 بهمن 57 سه تیر به او اصابت کرده است. خاکی پور با آغار جنگ تحمیلی نیز از 28 اردیبهشت 58 تا سال 72 در مناطق عملیاتی حضور فعال داشت.
- ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
- ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
گروه اندیشه
info@khorasannews.com
داریوش شایگان، نویسنده، مترجم و متفکر ایرانی که به دلیل سکته مغزی از روز پنج شنبه، 5 بهمن در بیمارستان بستری است،تا هنگام تنظیم این گزارش، هنوز هوشیاری خود را بازنیافته است. دوستداران فرهنگ برای این فیلسوف 82 ساله آرزوی بهبودی دارند. به گفته یکی از دوستان شایگان، سطح هوشیاری وی همچنان تغییری نکرده و پایین است ؛بنابراین نمی توان درباره وضعیت عمومی وی در آینده نظر داد.
اندیشمندی با آثار فراوان در حوزه فلسفه تطبیقی
شایگان که از پدری ایرانی و مادری اهل گرجستان متولد شده، از جمله فیلسوفانی است که نثر فرانسه وی در کتابهای درسی فرانسه چاپ میشود و بیشتر آثارش به زبان فرانسه و در حوزه فلسفه تطبیقی است.وی همچنین دارای درجه دکترا در رشته هندشناسی است و درباره ادیان هندی تحقیقاتی انجام داده است.این نویسنده توانا دارای آثار تالیفی و ترجمه زیادی است که از آن جمله می توان به بینش اساطیری، پنج اقلیم حضور، در جست وجوی فضاهای گمشده، نگاه شکسته، جنون هوشیاری و فانوس جادویی زمان اشاره کرد.ترجمه فرانسوی «پنج اقلیم حضور» که تالیف وی است به تازگی از سوی انتشارات« Albin Michel »منتشر شده است.
نشان عالی دولت فرانسه در دستان شایگان
سال 1395 نشان عالی دولت فرانسه در سفارت این کشور به شایگان اعطا شد؛ نشانی که پیش از این، هنرمندانی چون لیلا حاتمی، شهرام ناظری، محمدرضا شجریان، عباس کیارستمی و پری صابری آن را دریافت کرده بودند.به گزارش ایرنا، نشان لژیون دونور بالاترین نشان افتخار فرانسه است که به پنج سطح درجه بندی شده و شامل سه رده و دو مقام است که پایین ترین رده آن شوالیه است و در ایران بیشتر این رده را می شناسند.این مترجم توانا که شهرت و اعتباری فراتر از مرزهای ایران نیز دارد، در سال 1380 هم نشان شوالیه را دریافت کرد.وی همچنین ،در سال 1388 از دانشگاه «آرهوس» دانمارک ،جایزه گفت وگوی فرهنگها و تمدنها را از آن خود کرد.
فانوس جادویی زمان ؛آخرین اثر شایگان
«فانوس جادویی زمان» نام آخرین کتاب شایگان است که درباره زندگی و آثار مارسل پروست، نویسنده مطرح فرانسوی نوشته است.«فانوس جادویی زمان» پس ازگذشت مدتی از نود و پنجمین سالروز درگذشت این نویسنده بزرگ قرن بیستم مجوز انتشار گرفته و در بازار کتاب، عرضه شده است.این کتاب 480 صفحهای به تازگی با شمارگان دو هزار نسخه از سوی انتشارات فرهنگ معاصر منتشر و روانه کتاب فروشیها شده است.این استاد دانشگاه در مقدمه این کتاب مینویسد: «علاقه من به پروست به دوران تحصیلم در ژنو بازمیگردد؛ آن زمان ژان روسه، یکی از نمایندگان مکتب ژنو، کلاسی برگزار کرده بود درباره بررسی و تحلیل آثار پروست و من نیز در این کلاسها حضور داشتم... این چنین بود که درصدد مطالعه آثار او برآمدم».
سختی استفاده از دو زبان
این مترجم برجسته معاصر درباره دشواری استفاده از دو زبان گفته است: «از آن جا که من هم به فارسی و هم به فرانسه مینویسم، میدانم که برای گذر از یک زبان به زبان دیگر باید مقامهایم را عوض کنم، باید کلید دیگری به کار گیرم، کوک تفکرم را بر هم زنم و آن را بنا بر گام کلیدهای نوشتن و حساسیت تازهای کوک کنم.این امر صرفا یک تطابق معمولی نیست بلکه از تغییر شکل تمامی «فردیت متافیزیک» حکایت میکند. هنگامی که به فارسی فکر میکنیم، فورا توسط بار کلماتی که به کار میبریم و توسط هارمونیهایی که این کلمات از خود بروز میدهند، روی طول موج معینی میافتیم. این طول موج آن قدر قوی و بار متافیزیکی آن، چنان زیاد است که برای آن که آن را از نو با مقام جهان زبانشناختی دیگری کوک کنیم، باید مشقت فراوانی را تحمل کنیم.
بیماری طلبکار بودن از زندگی!
شایگان در مطلبی در مجله «اندیشه پویا» درباره مرگ می نویسد: من هر روز صبح که از خواب بیدار میشوم فکر میکنم چرا زندهام؟ و فکر می کنم این یک معجزه است که دوباره بیدار شدهام. فکر می کنم زندگی من پر و کامل بوده و من دیگر از دنیا طلب ندارم و هرچه را میخواستم گرفتهام، میدانم که خیلیها از زندگی و دنیا طلبکارند، از آن کینه دارند و دلخورند... این بیماری در روشنفکران زیاد است. اما من خوشبختانه به آن مبتلا نیستم.هرچه جلوتر میروید خیابان پشت سر طولانیتر میشود و خیابان روبهرو، کوتاهتر. بهجایی میرسید که در مقابلتان فقط یک افق وجود دارد. خیابان به انتها میرسد و پشت سرش یک خیابان دور و دراز است.من هم به جایی رسیدهام که روبه رویم دیگر خیابانی نیست. پشت سرم خیابان طویلی است اما روبه رویم دیگر راهی نیست.
برخی گفتههای شایگان
برخی جملات شایگان که در آثار او به چشم می خورد، از این قرار است:
* باید بکوشیم برخلاف عادات و آداب مان یاد بگیریم کدهای ارزیابیمان را واژگون و انگارههای ادراکیمان را ویران کنیم.
*جایگاه هنر آسیایی، همشان و همپایه تجربه معنوی این تمدنها بوده است.
* هر جا که تفکر بر اثر غایب بودن مفهوم لنگ می زند، پندار جایش را می گیرد تا شکاف ها و چاه و چاله ها را پر کند ؛بدین سان ما در نگارستانی از نقش های فریب زندگی می کنیم.
* واقعیات بسیار لجوجاند و پابرجاترین آرزوهای ما را نقش بر آب می کنند.
- ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
طاهری- مرکز مطالعات بینالمللی و امنیتی دانشگاه مریلند بامداد شنبه نتایج کامل نظرسنجی اخیر خود را که توسط مرکز نظرسنجی ایران پل انجام شده، منتشر کرد.
حمایت 94 درصدی مردم از توسعه برنامه موشکی
یافتههای این نظرسنجی نشان میدهد 94.9 درصد از گروه نمونه، توسعه برنامه موشکی ایران را «بسیار مهم» و «تا حدی مهم» ارزیابی کردهاند. 73.8 درصد از شرکتکنندگان در پاسخ به این سوال که «ساخت موشک تا چه اندازه برای کشور شما مهم است» گزینه «بسیار مهم» را انتخاب کردهاند. 21.1 درصد آن را «تا حدی مهم» دانستهاند و 1.7 درصد گفتهاند این موضوع «چندان مهم نیست»، 2.3 درصد گفتهاند «اصلا مهم نیست» و 1.2 درصد پاسخ «نمیدانم» را انتخاب یا از پاسخ به سوال خودداری کردهاند. افرادی که توسعه برنامه موشکی ایران را «مهم» دانستهاند به یک سوالِ تشریحی درباره دلیل مهم بودن این موضوع پاسخ دادهاند. در این میان، «دفاع از ایران در برابر دشمنان» با 32.7 درصد بیشترین پاسخها را به خود اختصاص داده و بعد از آن «جلوگیری از حمله دیگران به ایران» (16.3درصد) و «حفظ یا افزایش امنیت ایران» (14.8درصد) در ردههای بعدی قرار گرفتهاست. بیشتر شرکتکنندگان در این پیمایش (56.7درصد) همچنین با ایده مذاکره بر سر برنامه موشکی ایران، حتی در صورت تهدید آمریکا و اروپا به تحریم مخالفت کردهاند. معتقدان به گزاره «ایران بایستی به آزمایش موشکهای هستهای ادامه دهد و اصرار کند که این موضوع قابل مذاکره نیست.» نسبت به نظرسنجی قبل(ژوئن 2017) حدود 2درصد افزایش یافته اند. افرادی که به استمرار آزمایش موشک های بالستیک در کنار مذاکره درباره ماهیت غیرهسته ای موشک ها اعتقاد دارند، حدود 3درصد کاهش یافته اند. نتایج این نظرسنجی همچنین نشان میدهد که 64.7 درصد از مردم ایران دیدگاه کاملا مساعدی درباره حزبا... لبنان دارند و حدود نیمی از آن ها از ادامه کمک به دولت بشاراسد رئیسجمهور سوریه حمایت می کنند.
اعتقاد 90درصدی مردم به پایبند نبودن آمریکا به تعهداتش در برجام
بخش دیگری از نتایج این نظرسنجی نشان میدهد که اغلب مردم ایران با درخواست رئیسجمهور آمریکا برای مذاکره مجدد درباره برجام مخالف اند. 64 درصد از آن ها گفتهاند که ایران نباید با مذاکره مجدد درباره محدودیت برنامه هستهایاش تحت هیچ شرایطی موافقت کند. این در حالی است که 74.8 درصد از ایرانیها گفتهاند که توافق هستهای وضعیت زندگی آن ها را بهبود نبخشیده است. 90.7 درصد از شرکت کنندگان در این نظرسنجی همچنین براین باورند که آمریکا به تعهداتش عمل نکرده و تحریمهای ایران را برنداشته یا به طور غیرمستقیم از حصول منافع لغو تحریمها جلوگیری می کند. در سؤال دیگری مطرح شده که بیشترین اثر منفی را در اقتصاد ایران فشارها و تحریم های خارجی دارد یا فساد و سوءمدیریت داخلی؟ براساس نتایج این نظرسنجی با وجود آن که اعتقاد به تحریم خارجی حدود 6درصد از نظرسنجی قبلی افزایش پیدا کرده است، بیشتر مردم(63.3 درصد) عامل داخلی را مشکل اصلی اقتصاد ایران دانستند. در این نظرسنجی همچنین پرسیده شده است که آیا شما موافقید نظام سیاسی ایران تغییرات بنیادین داشته باشد که 4.9 درصد با این جمله «خیلی موافق» بوده اند، 11.5 درصد تاحدی موافق بوده اند اما در مقابل 54 درصد به شدت مخالف و 23 درصد نیز تاحدی مخالف بوده اند.
میزان و روش کسب اخبار
در بخشی از این نظرسنجی از مردم پرسیده شده چه اندازه اخبار داخلی را دنبال می کنند که نتایج آن به این شرح است: کمی بیش از 19درصد «خیلی»، بیش از 51درصد «تاحدی»، کمی بیش از 17درصد «زیاد دنبال نمی کنند» و حدود 12درصد هم «اصلاً دنبال نمی کنند». درباره اخبار خارجی هم حدود 54درصد زیاد و تاحدی دنبال می کنند و 45درصد نیز یا دنبال نمی کنند یا زیاد دنبال نمی کنند. در بخش دیگری نیز درباره روش های کسب اطلاع از مسائل داخلی و خارجی از افراد سوال شده بود. براساس نتایج این نظرسنجی، کانال های تلویزیونی داخلی را 82.7 مردم زیاد و تاحدی دنبال میکنند و 64.9 درصد اصلا یا زیاد کانال های رادیوی داخلی را دنبال نمی کنند. کمترین رسانه ای که مورد اقبال مردم است، رادیوهای کشورهای خارجی است. براساس این نظرسنجی تنها 28.8 درصد روزنامه ها را به عنوان منبع کسب اخبار خود معرفی کرده اند. بیش از 58درصد مردم هم اینترنت را به عنوان منبع کسب اطلاعات خود مطرح کردند. 65.5درصد هم اخبار خود را زیاد و تاحدی از شبکه های اجتماعی تلگرامی و اینستاگرامی کسب می کنند.
ریزش 9درصدی مخاطبان بی.بی.سی و صدای آمریکا در 8 ماه
در بخش دیگری از نظرسنجی ایران پل، از مردم درباره دنبال کردن اخبار بی.بی.سی و صدای آمریکا سوال می شود. براساس نتایج منتشر شده، این دو رسانه از سال 2015 تاکنون با بیشترین ریزش مخاطب مواجه بوده و تنها 22.5 درصد مخاطب داشته اند که نسبت به نظرسنجی قبلی، حدود 9درصد کاهش یافته است.
قاسم سلیمانی محبوب ترین چهره سیاسی ایران
این پیمایش علاوه بر این نشان میدهد که سردار قاسم سلیمانی فرمانده نیروی سپاه قدس ایران کماکان محبوبترین فرد در میان چهرههای نظام است. براساس این نظرسنجی، وی از حمایت حدود 83 درصد از مردم ایران برخوردار است که در مقایسه با دو سال پیش 10 درصد افزایش داشته است. محمد جواد ظریف هم حدود 69درصد محبوبیت دارد که نسبت به نظرسنجی گذشته ایران پل 7درصد کاهش داشته است. براساس نتایج این پیمایش، حسن روحانی هم با کاهش حدود 9درصدی، 65.5 درصد محبوبیت دارد. سید ابراهیم رئیسی نیز 53.8 درصد محبوبیت دارد. براساس نتایج منتشر شده محبوبیت نداشتن محمود احمدی نژاد هم با افزایش 7درصدی به 48درصد رسیده است.
- ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
- ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
دادستان تهران با اشاره به دغدغه های رئیس دستگاه قضا درباره تشویق قضات سالم و حذف قضات ناسالم، از درخواست تعلیق 25 قاضی در سال 1396 خبر داد که پرونده آنها برای رسیدگی در دادسرای کارکنان دولت مطرح شده است. جعفری دولتآبادی با تأکید بر این که آیت ا... آملی لاریجانی در مقایسه با رؤسای قبلی توجه بیشتری به سالمسازی دستگاه قضا دارد، بازرسی پنهان را از شیوههای نظارت بر عملکرد قضات دانست که در دوره آملی لاریجانی اتخاذ شده و گزارش اجرای این شیوه در برخی استانها، امسال در مراسم سالگرد قوه قضاییه به محضر مقام معظم رهبری ارائه شد.
تور تشکیل معاونت نظارت و ارزشیابی در دادگستریهای استانها
به گزارش خبرگزاری صداوسیما، دولت آبادی الزام مسئولان قضایی و رؤسای کل دادگستریها به بازدیدهای سرزده از مراجع قضایی و تشکیل معاونتهای نظارت در تمام دادگستری های استانها را دو اقدام دیگر رئیس دستگاه قضا دانست و در توضیح این موضوع گفت: رئیس قوه قضاییه دستور تشکیل معاونت نظارت و ارزشیابی در دادگستریهای استانها را صادر کرده است. ضمن این که تشکیل چنین معاونتی استثنائاً در دادسرای تهران به علت گستردگی حوزه قضایی، قابل توجه بودن شمار قضات و اهمیت پروندهها، مورد پذیرش رئیس قوه قضاییه قرار گرفت و با عنوان «معاونت نظارت و ارزشیابی» بیش از چهار سال است که در دو بخش قضات مرد و بانوان دارای پایه قضایی در دادسرای تهران راهاندازی شده و اکنون با تصدی دو معاون دادستان مشغول فعالیت است.
در پروندههای اتهامی قضات، تسریع در رسیدگی مورد توجه قرار گیرد
دولت آبادی مراجع نظارتی قوه قضاییه را دادستانی کل، مرکز حفاظت اطلاعات، دادسرای انتظامی قضات، واحدهای نظارت و ارزشیابی و دادگستریها و دیوان عالی کشور برشمرد و گفت: همچنان که در دانشگاهها هر سال چهره ماندگار انتخاب و معرفی میشود، لازم است از میان قضات خدوم، فاضل و گمنامی که سالهای زیادی را به نحو شایسته خدمت کرده اند نیز چهره ماندگاری انتخاب و اعلام شود. وی با تأکید بر این که قضات شایسته باید صف خود را از قضات ناسالم جدا کنند و تصمیم رئیس قوه قضاییه مبنی بر انتشار اسامی قضات ناسالم در همین فرایند قابل تفسیر است، ادامه داد: سرعت رسیدگی قضایی در برخی پروندهها قابل قبول نیست اگر چه گاه کند بودن رسیدگی به مسائلی مانند جابهجایی قضات یا عدم تعلیق متهم از سوی دادسرای انتظامی قضات مربوط میشود اما لازم است به ویژه در پروندههای اتهامی قضات، تسریع در رسیدگی مورد توجه قرار گیرد.
صدور 41 کیفرخواست علیه قضات در دادسرای کارکنان دولت
وی اجرایی شدن کار نظارت بر پروندههای اتهامی قضات را منوط به ارائه گزارش مستمر از سوی سرپرست هر دادسرا دانست و در توضیح آن گفت: پروندههای قضات شامل تعداد ورودیها، تعداد قضات بازداشتی، تعداد قرارهای نهایی و کیفرخواستهای صادر شده علیه قضاتی که تحت تعقیب قرار گرفتهاند یا حکم محکومیت صادر یا درباره آنها اجرا شده است، باید به طور منظم گزارش شود. جعفری دولت آبادی با تأکید بر این که نماینده دادستان باید در جریان دفاع از کیفرخواست اتهامی علیه یک قاضی حاضر باشد، تعداد کیفرخواستهای صادر شده علیه قضات از دادسرای کارکنان دولت را طی امسال در مجموع 41 فقره اعلام کرد. به گفته دولت آبادی تا کنون در این زمینه 13 فقره رای صادر شده که دو فقره مبنی بر برائت بوده و به لحاظ اعتراض دادستانی تهران، در مرحله رسیدگی در دادگاه تجدید نظر است. جعفری دولتآبادی همچنین از درخواست تعلیق 25 قاضی در سال 1396 خبر داد که پرونده آنها برای رسیدگی در دادسرای کارکنان دولت مطرح شده است.
- ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
با این که 12 ساعت می گذرد اما هنوز هم حس دلهره ای را که در پلان های مختلف «به وقت شام» به من منتقل شده بود همراه خود دارم، تعلیق هایی که حس وحشت و مرگ را به مخاطب منتقل می کرد. «به وقت شام» یک اکشن جذاب دارای صحنه های دلهره آور است که باعث می شود در طول تماشای فیلم حتی یک بار هم به ساعت نگاه نکنم. با این حال معتقدم آن چه در پایان دو ساعت تماشای این فیلم به عنوان برداشت کلی من در ذهن ثبت شده است، منطبق بر انتظارات انباشته ای که در یک سال و اندی اخیر که از آغاز انتشارخبرها درباره «به وقت شام» در ذهن من ایجاد شده، نیست و نیز معتقدم انتظاری که از نام «ابراهیم حاتمی کیا» و عنوان «به وقت شام» داشتم فراتر از فیلمی بود که دیدم، با این توضیح که اگر تیتراژ فیلم را حذف کنند و آن را برای کسانی که درباره سازنده «به وقت شام» چیزی نمی دانند نمایش دهند، از دیدن یک فیلم اکشن، راضی از سالن سینما خارج خواهند شد. این فیلم را از سه منظر مورد توجه قرار داده ام:
1- تعلیق های خوب فیلم
«به وقت شام» حاوی سکانس ها وپلان های دلهره آور خوبی است که می تواند مخاطب را روی صندلی میخکوب کند:
- شوک اولیه که با پیدا شدن سروکله کوادکوپتر و انفجار انتحاری در میان زنان و کودکان آواره سوری رخ داد مخاطب را از لحظه پدیدار شدن آن دوربین پرنده، میخکوب سالن تاریک سینما کرد.
- سکانس پاک سازی باند فرودگاه تدمر برای آماده پرواز شدن و مین گذاری اطراف باند، با توجه به تاریکی محیط و ضرباهنگ موسیقی متن به خوبی حس انتظار یک واقعه را به مخاطب منتقل می کند.
- نمایش چاقو در کیف آن زن سوری نزدیک به شیخ سعدی که در لحظاتی که آرامش نسبی ایجاد شده بود، ناگهان پازل دلهره را رو کرد و مخاطب را در انتظار یک اتفاق ناگوار گذاشت. درحقیقت در این سکانس حاتمی کیا به صورت نمادین، نطفه آغاز یک فتنه را که می تواند از دل یک جامعه بحران زده باشد به نمایش گذاشت.
- سکانس سربریدن اسرا توسط داعش
- سکانسی که در آن پس از جر و بحث علی بر سر خلبان اتوماتیک، ام سلما گفت او را از هواپیما پایین بیندازند.
- در سکانس بازگشت هواپیما به تدمر و ورود به فرودگاه این شهر، صحنه آرایی و موسیقی و پلان ها آن قدر با قوت تهیه شده بود که مخاطب بدون آن که اطلاعاتی داشته باشد، حس می کند که این صحنه آرایی آبستن حوادث غیرمنتظره ای است.
2- سوال درباره خط داستانی فیلم
ایده ساخت این فیلم یعنی گروگان گیری دو خلبان ایرانی توسط داعش بسیار جذاب است. چه این که هم رشادت های خلبانان ایرانی را نمایش می دهد و هم از تعلیقی که نفس حضور در آسمان دارد استفاده می کند. اما به نظر دو مسیر در فیلم به خوبی به پایان نرسید:
- ماجرای اسکورت هواپیماهای روسی در نهایت معلوم نشد که به چه دلیل ناگهان تمام شد. صرفا تیر اندازی به سمت هواپیما های جنگنده درحالی که به راحتی می توانند خود را از تیر رس تیربارهای دستی خارج کنند، دلیل منطقی برای پایان دادن به حضور در ادامه داستان نیست. مثلا آیا اگر اسکورت هواپیماهای روسی تا نزدیک فرودگاه تدمر انجام می شد، امکان این که بتوانند در این شهر به خلبانان هواپیما و اسرا کمک کنند نبود؟
- پایان بندی فیلم نیز گرچه قهرمانانه و اسطوره ساز از یک مدافع حرم است که بهترین سرمایه خود یعنی جانش را برای نجات کودکان بیگناه یک مدرسه فدا می کند و این «شهادت طلبی» درست نقطه مقابل «انتحاری» هایی است که داعش علیه مردم مظلوم استفاده می کند اما سوالی که برای من به عنوان مخاطب در پایان فیلم ایجاد می شود این است که آیا امکان نداشت علی به نحوی خود را به یکی از قفس ها ببندد و ریموت بمب را درحالی که از هواپیما خارج می شود بفشارد؟ شاید منطقی ترین مسیری که داستان می توانست داشته باشد این بود که او نیز نجات پیدا کند اما کارگردان عمدا نمی خواست علی نجات پیدا کند.
3- اولین ها و حاصل جمع ها
به وقت شام را می توان از حیث فرم و حتی تاحدودی محتوا حاصل جمع «ارتفاع پست» و «چ» دانست و در محتوا نیز کارگردان تلاش می کند رگههایی از «آژانس شیشه ای» و «به نام پدر» را به عنوان لایه های بعدی فیلم ارائه کند. به وقت شام را باید اولین فیلم حاتمی کیا دانست که در آن یک شخصیت نسل سوم انقلاب، خود را فدای انقلاب اسلامی می کند و چتر نجات پدر می شود. نسل سومی که مانند دیگر شخصیتهای فیلم های مطرح کارنامه حاتمی کیا درباره عملکرد پدرش در دفاع مقدس، بوسنی و ... سوال دارد و نقد، اما در پایان «علیِ» منتقد حتی از پدرش هم سبقت می گیرد و خود را فدای انقلاب اسلامی می کند. در آثار قبلی حاتمی کیا یک بار تجربه این را که یک شخصیت نسل سوم برای انقلاب هزینه مستقیم داده باشد شاهد بودیم و آن در «به نام پدر» بود که البته آن اتفاق (انفجار مین زیر پای حبیبه) ناخواسته بود اما شهادت علی کاملا خواسته و انتخاب شده بود. با این حال به عنوان مخاطب فیلم های حاتمی کیا، وقتی با اسم «به وقت شام» مواجه شدم انتظار داشتم لایه های متعددی از فتنه شام را با امضای حاتمی کیا، همچون «آژانس شیشه ای» یا «بادیگارد» شاهد باشم اما آن چه از این فیلم در ذهن ماند روایت یک گروگان گیری و ایثار یک خلبان برای نجات جان انسان هاست. کما این که مثلا اگر عنوان این فیلم «نجات از تدمر» بود، دیگر انتظار این راکه لایه های فتنه شام باز شود نداشتیم. هرچند حاتمی کیا با گنجاندن یک پدر و پسر سلفی و نمایش ظواهر و رفتارهای به ظاهر دینی داعشیها و نیز در پلان مربوط به زندانیان سوری و نارضایتی 24 ساله یکی از زندانی ها از نظام این کشور نقدی که کارگردان به نظام سوریه مطرح می کند، نشان می دهد که او تلاش کرده بود تا به لایه های دیگر فتنه ورود کند، ورودی که البته ناقص بود چرا که ماجرای او چیز دیگری است. به عنوان نمونه در همان ابتدای فیلم از قول مادر همسر علی مخاطب با این شبهه مواجه می شود که «چراغی که به منزل رواست به مسجد حرام است»، درست است که اکنون در ایران کمتر کسی است که درباره سوریه و عراق چنین نظری داشته باشد اما وقتی این جمله در فیلم مطرح می شود، انتظار این است که به آن پاسخ داده شود. اما تا پایان فیلم، برای یک ایرانی که چنین شبهه ای دارد، پاسخی ارائه نمی شود.مثلا اگر هدف ایلوشین پس از سوخت گیری (فرضی) در دمشق، تبریز، همدان یا کرمانشاه بود، شاید منطق اشاره به آن جمله ایجاد می شد. نکته دیگر این که سبعیت داعش در فیلم به عنوان اولین فیلمی که در سینمای ایران به صورت مستقیم به موضوع پرداخته است، حس وحشت را به مخاطب منتقل می کند اما در یک نگاه کلی به نظر می رسد بازهم این دوز وحشت و حیوانی گری داعش می توانست بیشتر باشد. با این حال باید به این نکته اشاره کرد که سینمای ایران با «به وقت شام» تازه به موضوع فتنه داعش و نقش جدی جمهوری اسلامی در مقابله با آن ورود کرده است و باید منتظر باشیم تا آثار بعدی درباره این فتنه ساخته شود. انتظاری که کاملا به جاست چرا که ایران (به عنوان فرمانده محور مقاومت و رزمندگان مدافع حرم) اصلی ترین کشوری بود که سیطره داعش را پایان داد و این حق ملت ایران است که در میان آثار سینمایی با این موضوع دارای جایگاه درخور شأن باشد.
- ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
- ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
- ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره)، پس از بهرهبرداری و تحویل هزار مدرسه برکت با شش هزار کلاس درس، یک هزار مدرسه دیگر را از طریق بنیاد برکت در مناطق کمتر توسعهیافته، میسازد.
به گزارش مهر، در آستانه سی و نهمین سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، امروز یکشنبه ۱۵ بهمن تفاهمنامه ساخت هزار مدرسه دوم برکت از سوی رئیس ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) و وزیر آموزش و پرورش امضا می شود.
براساس این تفاهمنامه، ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) از طریق بنیاد برکت و با هماهنگی سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس هزار مدرسه دیگر برکت را تا پایان سال ۱۴۰۰ در مناطق کمتر توسعهیافته کشور خواهد ساخت.
این گزارش حاکی است، مدرسهسازی یکی از بنیادیترین فعالیتهای اجتماعی و زیربنایی ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) است که از طریق بنیاد برکت در روستاها و مناطق کمتر توسعهیافته کشور انجام میشود.
بنیاد برکت برای تأمین فضای مناسب، ایمن، استاندارد و مجهز آموزشی برای دانشآموزان ساکن مناطق کمتر توسعهیافته با وزارت آموزش و پرورش در تعامل مستمر است و ساخت مدارس برمبنای اعلام نیاز ادارههای کل آموزش و پرورش استانها با اولویت مناطق محروم و نیازمند انجام میشود.
تاکنون هزار مدرسه برکت با شش هزار کلاس درس و سرمایهگذاری ۷۰۰ میلیارد تومان توسط بنیاد برکت وابسته به ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) احداث و برای استفاده دانشآموزان عزیز مناطق کمتر توسعهیافته، تحویل آموزش و پرورش شده است. تعداد ۲۰۵۰ روستا تحت پوشش مدارس برکت قرار گرفتهاند و ظرفیت دانشآموزپذیری مدارس بهرهبرداری شده بنیاد برکت حدود ۱۳۰ هزار نفر است.
با احداث و تکمیل مدارس جدید برکت تا پایان سال ۱۴۰۰، شمار مدارس ساخته شده از سوی بنیاد برکت وابسته به ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) به دوهزار واحد خواهد رسید.
مدارس برکت با هدف تحقق تدابیر رهبـر معظم انقلاب مبنی بر کمک به پیشرفت و آبادانی مناطق کمتر توسعهیافته کشور و تلاش برای گسترش عدالت آموزشی در این مناطق ایجاد میشود.
- ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
- ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
- ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
منابع: مرکز آمار ایران، خبر آنلاین، عصر ایران، شبستان
- ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
- اف بی آی در کانون دوئل بزرگ
- نتایج نظرسنجی ایران پل درباره سردار سلیمانی، برنامه موشکی و مخاطبان بی بی سی
- داریوش شایگان همچنان در کما به سر می برد
- رقص عربی بن سلمان برای بی بی
- گفت و گو با جمعی از ارتشیان بازداشت شده توسط ساواک
- مرور معروف ترین تصاویر، تیترها و روایت های رسانه ها از روزهای پیروزی انقلاب