برای نخستین بار پس از سال ۲۰۰۱ ،طالبان اعلام کرد که به مناسبت عید فطر سه روز آتشبس میکند. تصمیم طالبان پس از آن صورت میگیرد که دولت افغانستان دوروز پیش اعلام کرده بود به حمایت از فتوای عالمان دین این کشور و با قبول پیشنهاد آن ها برای آتش بس، از ۲۷ رمضان تا روز پنجم عید فطر در جنگ علیه طالبان آتشبس اعلام میکند. دوشنبه گذشته،کابل پایتخت افغانستان شاهد اجلاس بزرگی از علمای دینی سراسر افغانستان با عنوان شورای علمای افغانستان بود. در این اجلاس که بیش از ۳۰۰۰ نفر از علمای سنی و شیعه اقوام مختلف افغانستان شرکت داشتند ضمن صدورفتوایی در حرمت عملیات انتحاری، جنگ جاری در افغانستان را جنگی غیر شرعی دانسته و طرفین جنگ، یعنی دولت و طالبان را به صلح و حل مشکلات از طریق مذاکره دعوت کردند. البته طالبان گفته است نیروهای خارجی مشمول این آتشبس نمیشوند و آن ها باید آماده دفاع از خود در برابر حملات این گروه باشند. آتشبس دولت افغانستان نیز شامل دیگر گروههای پیکارجو در این کشور از جمله داعش و شبکه القاعده نمیشود. ریاست جمهوری افغانستان تصمیم طالبان را "آغاز خوب" خوانده و افزوده که انتظار دارد "روزنهای که باز شده، تبدیل به فرصتهای بیشتر شود." با این حال،به نظر نمیرسد که فتوای علمای سراسری افغانستان و فرمان آتشبس رئیسجمهور اشرف غنی بتواند نقطه پایانی بر جنگ داخلی افغانستان بگذارد زیرا که اولا مبانی فقهی و شرعی مورد استناد طرفهای درگیر در جنگ متفاوت بوده و هر کدام از طرفهای درگیر در جنگ، حجت شرعی متفاوتی را برای رفتار خود ملاک میدانند. طالبان به عنوان اصلیترین طرف درگیر در جنگ افغانستان اساسا جنگ موجود را جنگ آزادی بخش و جنگ علیه اشغالگری آمریکا میداند و جنگ خود با نیروهای دولتی را بهخاطر این که آنها با دشمن اشغالگر سرزمین اسلامی همکاری میکنند مجاز میشمارد. در این چارچوب دعوت علمای افغانستان از طالبان برای صلح با دولت بدون توجه به بحث نیروهای اشغالگر نمیتواند به نتیجه برسد.
فرا خبر
آن سوی آتش بس در افغانستان
1- هر چند طالبان به این نکته اشاره نکرده است اما اعلام آتشبس واکنشی به آتشبس اعلام شده از سوی رئیس جمهور افغانستان است و از معدود موارد آتشبس یا میتوان گفت بیسابقه است. پذیرش این آتشبس به دلیل در تنگنا قرار گرفتن این گروه به لحاظ افکار عمومی است. رئیس جمهور افغانستان با توجه به تجارب گذشته که طالبان هرگز دعوت دولت افغانستان را برای پذیرش قطع جنگ نپذیرفته بود، با اعلام آتشبس یک طرفه در روزهای عید فطر که برای مردم مسلمان حنفی مذهب از اهمیت و قداست خاصی برخوردار است، طالبان را در معرض قضاوت افکار عمومی (چه در داخل و چه در خارج) قرار داد. در چنین شرایطی اگر طالبان همانند سالهای گذشته در روزهای عید فطر و به خصوص در مراسم نماز عید فطر دست به عملیات انتحاری بزند، افکار عمومی مردم افغانستان و حتی مسلمانان خارج از افغانستان علیه طالبان قضاوت خواهند کرد. این در شرایطی است که در ماههای اخیر اعتراضهای مردم افغانستان علیه جنگ و طالبان به عنوان یک سوی منازعه فزونی گرفته است و نمونه بارز آن را در هلمند میتوان دید. به نقل از برخی منابع، حتی فرماندهان برجسته طالبان به رهبری این گروه پیامهایی در زمینه رعایت حال مردم غیرنظامی ارسال کردهاند.در چنین شرایطی، رد آتشبس و تداوم جنگ در روزهای عید فطر و مراسم نماز عید فطر بهای گزافی را برای طالبان در پی خواهد داشت. به نظر میرسد طالبان با درک این پولیتیک، به طور غیر مستقیم آتشبس سه روزهای را اعلام کرده است. این آتشبس هر چند کمتر از زمان اعلام شده از سوی دولت افغانستان است اما روزهای مهم عید فطر را در برمی گیرد.2- در اعلامیه طالبان، استثنا شدن نیروهای خارجی به دو دلیل می تواند باشد. نخست این که واکنشی است به اعلامیه دولت افغانستان که در آن گروههای غیر از طالبان شامل آتشبس نمیشوند؛ بسیاری از این گروهها متحد طالبان هستند. طالبان هم برای مقابله به مثل، نیروهای خارجی را از آتشبس اعلامی استثنا کردهاند. دلیل دیگر آن است که آتشبس طالبان با نیروهای خارجی ممکن است که بسیاری از فرماندهان و جنگجویان این گروه را علیه رهبری بشوراند. عقبنشینی طالبان از مبانی ایدئولوژیک بهای گزافی برای این گروه خواهد داشت.3- هر چند اعلام آتشبس طالبان از روی ناگزیری (نه از بعد نظامی بلکه به دلیل ذکر شده) است، اما این تعامل میتواند سرآغازی برای یک روند بینالافغانی باشد. روندی که نخستین گام آن اعتمادسازی است. شکلگیری این آتشبس بدون دخالت یک میانجی نیز حائز اهمیت است و شانس تکرار یا تداوم آن وجود دارد. در این مرحله دخالت میانجیهای بینالمللی یا منطقهای مورد اعتماد دو طرف از جمله سازمان ملل متحد، سازمان همکاریهای اسلامی یا سازمان همکاریهای شانگهای ممکن است این اعتمادسازی را تقویت کند.4- حفظ این آتشبس دوجانبه که میتواند سرآغازی برای تکرار آن باشد، حائز اهمیت است و از آن جا که منافع برخی بازیگران منطقهای و فرامنطقهای در جنگ و ناامنی افغانستان نهفته است، احتمال برهم زدن آتشبس از سوی عوامل آن ها وجود دارد. کشورهای حامی صلح در افغانستان با حمایت از آتشبسهای اعلام شده، میتوانند در تداوم یا تکرار آن اثرگذار باشند.5- هر چند خطر حمله گروههای دیگر از جمله داعش کماکان وجود دارد اما با توجه به پراکندگی طالبان در مناطق مختلف افغانستان، اعلام آتشبس از سوی این گروه، خبر مسرت بخشی برای مردم افغانستان خواهد بود و امید میرود امسال مردم با خطر کمتری به استقبال عید روند.