خوانندگان محترم! در صفحه 10 روزنامه خراسان، پاسخگوی پرسش های حقوقی شما هستیم. شما می توانید پرسش های خود را در تمام زمینه های حقوقی، از طریق پیامک به شماره 2000999 ارسال کنید. لطفاً در ابتدای متن پیامک حتما کلمه «حقوقی» را قید فرمایید.
پرسش: پدرم قبل از فوت، سند مسکونی ملک خود را به نام مادرم کرد؛ با این عنوان که تا زمان حیاتش، وراث خانه را نفروشند. حال یکی از برادرانم، با فریب مادرم، سند ملک را به نام خودش کرده و باعث محرومیت بقیه از ارث پدری شده است. آیا می توان علیه او اقدامی انجام داد؟
پاسخ: اصل بر این است که معاملات صحیح و نافذ هستند؛ مگر اینکه یکی از طرفین معامله یا قائم مقام آن ها (مانند وارثان) بتوانند با ارائه دلایل محکمهپسند در دادگاه ثابت کنند که معامله به درستی انجام نشده و باطل است. پدر شما اموالش را به مادرتان منتقل کرده و مادر نیز، اموالش را به یکی از برادرانتان انتقال داده است. قانونگذار این انتقالات را محترم میشمارد، مگر اینکه با تقدیم دادخواست از سوی اشخاص ذینفع، در دادگاه ثابت شود که یکی از این معاملات صحیح نبوده است. «اصل تسلیط» در نظام های حقوقی مختلف، از جمله نظام حقوقی اسلام، پذیرفته شده است. اصل تسلیط یعنی صاحب حق می تواند به هر نحو که صلاح می داند، از حق خود استفاده کند. در حقوق اسلام نیز، با تمسک به حدیث نبوی «الناس مسلطون علی اموالهم»، اصل تسلیط محترم شمرده میشود. بنابراین، هر شخصی میتواند در قالب های حقوقی مختلف، از قبیل اجاره، بیع، صلح، هبه و ... تمام یا بخشی از حقوق یا دارایی خود را به اشخاص دیگر انتقال دهد. در صورتی که عقد به درستی واقع شده باشد، مالکیت اموال به انتقال گیرنده منتقل می شود. مالک جدید نیز، میتواند به صلاحدید خود و در چارچوب قانون، اموال خود را بفروشد، از آن ها استفاده کند یا هرگونه تصرف دیگری در آن ها بکند. به طور کلی، اصل بر صحت و درستی معاملات است. کسی که ادعا میکند معاملهای فاقد یکی از شرایط اساسی بوده و در نتیجه، باطل و بیاعتبار است، باید ادعای خود را با ارائه دلایل محکم نزد دادگاه اثبات کند. شرایط اساسی که برای صحت تمامی معاملات ضروری است در ماده 190 قانون مدنی ذکر شده است. برای صحت و درستی برخی عقود و معاملات نیز، علاوه بر شرایط اساسی، شرایط خاصی در نظر گرفته شده است که در هر مورد باید جداگانه بررسی شود؛ مانند عقد هبه که در آن قبض مال موهوبه(هبه شده) نقش اساسی دارد. یعنی تا زمانی که مال بخشیده شده به فرد تحویل نشود، عقد هبه به درستی و کاملاً به انجام نرسیده است.