خوانندگان محترم! در صفحه 12 روزنامه خراسان، پاسخگوی پرسش های حقوقی شما هستیم. شما می توانید پرسش های خود را در تمام زمینه های حقوقی، از طریق پیامک به شماره 2000999 ارسال کنید. لطفاً در ابتدای متن پیامک حتما کلمه «حقوقی» را قید فرمایید.
پرسش: پس از درگذشت پدرم، من سهم برادرم را از منزل آن مرحوم خریدم. تمام خواهران و برادران و همچنین مادرم، زیر قرارداد فروش سهم الارث را امضا کرده اند. این در حالی است که منزل به نام مادر من است و پدرم، پیش از فوت ،آن را به وی بخشید تا کسی قصد فروش خانه را نکند. آیا پس از فوت مادرم، برادرم میتواند منکر اصل قرارداد و فروش سهم خودش به من شود؟ برای جلوگیری از این اقدام چه کاری باید انجام دهم؟
پاسخ: منزلی که پدرتان پیش از فوت به مادرتان واگذار کرده، جزو ماترک وی نبوده است؛ بنابراین به وارثان او تعلق نخواهد داشت. به عبارت دیگر، منزل متعلق به مادرتان است و وارثان پدرتان، پس از فوت ایشان، از منزل سهمی نداشتهاند که آن را به شما واگذار کنند. در این مورد، هر توافقی کرده باشید، بیاثر است. بنابراین، میتوانید موضوع را با مادرتان در میان بگذارید و از ایشان درخواست کنید که ملک را در قالب عقد صلح عمری، به شما واگذار کند. یعنی خانه را با عقد صلح، به شما واگذار کند، با این شرط که خانه تا زمان حیات مادرتان در اختیار ایشان باشد. به عقد صلحی که در آن برای مالک اول (صلح کننده یا مصالح) حق استفاده از ملک تا زمان حیات خود یا دیگری در نظر گرفته شود، به اصطلاح «صلح عمری» می گویند. ماده 41 قانون مدنی بیان میکند: «عمری حقی انتفاعی است که به موجب عقدی از طرف مالک برای شخص به مدت عمر خود یا عمر منتفع یا عمر شخص ثالثی برقرار شده باشد.» به عبارت دیگر، حقی که مالک ملک برای فردی دیگر برای استفاده از ملک تا زمان حیات دیگری ایجاد کند، «حق عمری» نامیده می شود. به این ترتیب، سهم شما از خانه، از مالکیت مادرتان خارج میشود، اما در عمل، حق استفاده از آن، همچنان متعلق به مادرتان خواهد بود.
پرسش: طبق اسناد دست نویس قدیمی، ملکی در روستای آبا و اجدادی ما، متعلق به پدربزرگ من بوده و ایشان هم به کسی نفروخته است. به تازگی، فردی فرصت طلب با استفاده از غیبت ما، مدعی زمین شده و برای آن سند ملکی دریافت کرده است و قصد فروش آن را دارد. چطور می توان سند وی را باطل کرد؟
پاسخ: میتوانید ظرف 90 روز از تاریخ انتشار اولین آگهی نوبتی، اعتراض خود را به عملیات ثبتی، به صورت کتبی، به اداره ثبت محل تقدیم کنید. همچنین، ظرف یک ماه از تاریخ تقدیم اعتراض به اداره ثبت، علیه درخواستکننده ثبت ملک، در دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع ملک، اقامه دعوا کنید. اعتراضی که خارج از مهلت تقدیم شده باشد، بیاثر خواهد بود. اصل بر صحت و اعتبار اسناد رسمی مالکیت است. قانون گذار، استثنائاً مواردی را تعیین کرده است که میتوان به حکم دادگاه یا اداره ثبت، اسناد مالکیت را اصلاح یا ابطال کرد. برای حفظ اعتبار اسناد رسمی و قابلیت اتکای به آن، موارد ابطال اسناد محدود است. در این مورد، نباید از چارچوب مقرر در قانون تجاوز کرد. بر اساس ماده ۱۶ و ۱۷ قانون ثبت و ماده ۸۶ آیین نامه اجرایی قانون ثبت، اعتراض باید در مهلت مقرر، مستقیماً و به طور کتبی به اداره ثبتی که آگهی را منتشر کرده است، تقدیم شود. ماده ۱۶ قانون ثبت مقرر میکند که «هر کس نسبت به ملک مورد ثبت اعتراضی داشته باشد، باید از تاریخ نشر اولین اعلان نوبتی تا ۹۰ روز اقامه دعوا نماید. عرضحال مزبور مستقیماً به اداره یا دایره یا شعبه ثبتی که در ضمن اعلان نوبتی معین شده است، تسلیم میشود، در مقابل، عرضحال باید رسید داده شود. در صورتی که عرضحال در مدت قانونی داده شده باشد، اداره ثبت آن را نزد دفتر محکمهای که مرجع رسیدگی است، ارسال میدارد. اگر اداره ثبت تشخیص دهد که عرضحال خارج از مدت داده شده، کتباً نظر خود را اظهار خواهد کرد و به حاکم محکمه ابتدایی محل میدهد تا حاکم مزبور در جلسه اداری موافق نظام نامه وزارت عدلیه رسیدگی کرده رأی دهد. رأی حاکم محکمه ابتدایی در این موضوع قاطع است.»