صـــریــح با آذری جـهرمی
سوالات خراسان از وزیر ارتباطات درباره سامانه شاد و اینترنت پاک تا گران فروشی اپراتورها و شبکه ملی اطلاعات
هادی محمدی- «وزیر جوان» مهم ترین لقبی است که در سه سال گذشته برای آذری جهرمی فراوان شنیده ایم. وزیری که اکنون با 39 سال اولین وزیر دهه شصتی دولت های جمهوری اسلامی به شمار می آید، چندان هم از تیغ انتقادها دور نبوده است.موضوعات مختلفی همچون شبکه ملی اطلاعات، خدمات اینترنت از گرانی ها تا کیفیت اش، چالش اپراتورها و برخی دیگر از موضوعات مرتبط با وزارتخانه او دوران پرفراز و نشیبی را در این مدت برایش رقم زده است. البته از همان ابتدای انتخاب او حساسیت هایی درباره وزارتخانه بزرگی مثل ارتباطات و فناوری، برخی را به تردید واداشت اما جدا از این موضوع که ممکن است ما هم انتقادهایی حتی جدی به عملکرد آذری جهرمی داشته باشیم ولی اصل نگاه و اعتماد به جوانان را به ویژه در این فصل حساس جمهوری اسلامی نمی توانیم نفی و نکوهش کنیم. با این حال ما در یک عصر معتدل تابستانی در ساختمان تاریخی بی سیم تهران در محله خوش آب وهوای سید خندان، مهمان دفتر کار دکتر محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات شدیم و سوالاتمان را با او در میان گذاشتیم. از او درباره بسته های رایگان آموزشی و اینترنت پاک کودکان پرسیدیم که این روزها برای خانواده ها حکم کیمیا را دارد که البته او برای اینترنت پاک مدعی است برخی نگذاشتند به نتیجه برسد. آذری جهرمی درباره شبکه ملی اطلاعات که انتقادات بسیاری متوجه اوست، پاسخ هایی را مطرح می کند ضمن این که از برداشت های اشتباه از شبکه ملی اطلاعات گلایه دارد. او البته به برخی موضوعات همچون گرانی اخیر بسته های اینترنت توسط اپراتورها و این که قرار بود مبالغ اضافه به مردم بازگردد، پاسخ قانع کننده ای نمی دهد و در حالی از ارائه بسته دلجویی از سوی یکی از اپراتورها به مشترکان سخن می گوید که این بسته در حد انتظار نبود.
ماجرای دانش آموزان و خانواده ها در شاد
سال تحصیلی مدارس آغاز شد و یکی از مسائلی که در این شرایط اهمیت دارد موضوع آموزش های مجازی و این که قرار است سامانه شاد مورد استفاده عمومی قرار بگیرد. در این خصوص وزارت ارتباطات چه برنامه ای به ویژه در دو حوزه فنی و رفع اشکالات و موضوع هزینه های اینترنت خانواده ها و معلمان دارد؟
شاد را از فروردین تا خرداد ماه رایگان کردیم و در واقع یک ماه در ایام نوروز به همه مردم بسته های رایگان دادیم و علاوه بر دانش آموزان، به 600هزار معلم هم در سراسر کشور بسته های رایگان روی گوشی تلفن همراهشان دادیم چون مصرف معلمان از دانش آموزان بیشتر است. در مجموع سال گذشته تحصیلی حدود 600میلیارد تومان خدمات رایگان در بحث آموزش مجازی عرضه کردیم. امسال با کسب تجربه از اتفاقات قبلی سعی در بهینه سازی خدمات داریم. اول از مردم نظر سنجی کردیم که آمار نشان داد 73درصد مردم از شاد استفاده نمی کنند و ابزارهای دیگری در آموزش مجازی دارند. البته این موضوع دلایل مختلفی دارد، یا به استفاده از این سامانه عادت ندارند یا از کیفیت آن گلایه دارند اما در مجموع فرآیند آموزش به طور کامل در بستر شاد انجام نمی شد، ضمن اینکه آفاتی هم داشت و گزارشاتی داشتیم که پدر یا مادر برای آموزش فرزندشان تبلت گرفته اند اما فرزند به بخشهایی دسترسی داشت که صلاح نبوده است. براین اساس در حال طراحی بسته های جدیدی هستیم که به هر دانش آموز به صورت ماهانه داده می شود و در واقع دانش آموز می تواند از سایتهایی که وزارت آموزش و پرورش مشخص کرده و ویژه آموزش است استفاده کند که فقط شاد هم نیست اما مجموعه ای مناسب برای آموزش بچه هاست. جزییات این بسته ها انشاا... این هفته اعلام خواهد شد. برای معلمان هم بسته دیگری داریم که بتوانیم عدالت آموزشی را تامین کنیم. تقریبا عددی که پیش بینی می شود حدود 945 میلیارد تومان برای دانش آموزان است که باید منابعش را تامین کنیم اما خود دانش آموزان با این بسته برای آموزش مجازی پولی پرداخت نمی کنند.
اینترنت پاک به کجا رسید؟
یکی از موضوعات مهم که جناب عالی هم اشاره کردید، موضوع ورود ناگزیر بچه ها به فضای مجازی در سنین پایین است. موضوع اینترنت پاک هم همواره در سال های اخیر مطرح بوده اما حالا اهمیت بیشتری پیدا کرده است. برای این حوزه چه اقدام خاصی انجام داده اید؟
فرزندانمان را نمی توانیم از فضای مجازی دور کنیم چون در آینده بی سواد می شوند و نمی توان آن ها را در فضای مجازی رها کرد چون آفات و آسیب دارد. اینها یک اکوسیستم محدود به خودشان می خواهند که ما اکوسیستم کودکان در فضای مجازی نامگذاری کرده ایم. ما یک طراحی چند لایه داشتیم، یک لایه تولید محتوای اختصاصی برای کودکان بود که جشنواره کودکآنلاین را برگزار کردیم و تولیداتی صورت گرفت. دوم در لایه زیرساختهای آی تی بود که با شرکتهای فعال در این عرصه مثل کافه بازار و آپارات و نماوا بحث کردیم تا نسخه های مخصوص کودکان را طراحی کنند تا اگر کودک به فضای مجازی می رود اپلیکیشن هایی باشد که نسخه های مربوط به کودک داشته باشد. خیلی از شرکتها این فرآیند را فراهم کردند. مسئله مهم دیگر این بود که می گفتند بچه در فضای مجازی رهاست. خدمت یکی از مراجع رسیدم می فرمودند بچه با تبلت به تخت خوابش می رود و دنیایی از وحشت روبه روی اوست. این دغدغه وجود داشت. راهکار این است که پدرومادر همراه با بچه در فضای مجازی باشند. یعنی می شود با ساعات حضور و نوع اپلیکیشن ها و محتوایی که می بیند بر فعالیت بچه در فضای مجازی نظارت کرد. اینها سامانه های نظارتی می خواست که الان ما چند محصول داخلی در این عرصه داریم. حتی تبلت های ویژه کودکان و نوجوانان طراحی شده و وجود دارد و بچه های خود من هم استفاده می کنند. روی این تبلت ها پلت فرم های ویژه وجود دارد که هم محتوای لازم را به بچه می دهد و هم دسترسی ها را محدود می کند. دو اکوسیستم تجاری در این عرصه ساخته شد به نامهای درسا و انارستان و ایرانسل هم یک اکوسیستم مخصوص کودکان ایجاد کرد اما در این میان عده ای به ما معترض شدند که عرصه کودکان کار شما نیست و به وزارت ارتباطات ربطی ندارد. حقیقت آن است که در این حوزه مجموعه هایی باید کار می کردند که کم کاری داشتند و وقتی ما کاری کردیم معترض شدند . کسانی که باید همراهی میکردند تا اکوسیستم کودک در فضای مجازی شکل بگیرد همکاری نداشتند. حتی برادری از صداوسیما مصاحبه کرد و گفت کار وزارت ارتباطات دخالت در حوزه محتواست. یکی گزارش نوشته بود که وزارت ارتباطات به دنبال تغییر ذائقه فرهنگی است. به جای همراهی و همکاری فقط انتقاد کردند تا رسیدیم به ایام کرونا و بچه ها مجبورند به این فضا وارد شوند، حالا می گویند چرا راه حل ندارید؟ خدا خیرتان بدهد ما راه حل را به جای 99 در سال 96 ارائه دادیم اما به جای تقویت این راه حل شروع به تخریب کردید! امروز می گویید راه حل کجاست؟ شما در زمانی که مسئولیت فرهنگی داشتید به جای مقاومت و نوشتن گزارش های نادرست باید می آمدید و کمک می کردید تا اشکالات برطرف شود. حالا که پدر و مادرها مجبور شدند به بچه ها گوشی بدهند صدایتان درآمده است! باید یک بار بازخوانی شود که چه کسانی کوتاهی کردند که ما به اینجا رسیدیم . از این فرصت سوزی ها در کشور کم نیست. من بارها گفته ام به بچه های خودم اجازه استفاده از شبکه های اجتماعی را نمی دهم و خطر دارد. باید مراقب بود و البته ابزارهایش موجود است. همین الان تبلت کودکان وجود دارد، حتی نرم افزاری هست که پدر و مادر می توانند مدیریت کنند و بفهمند بچه چه استفاده ای می کند، این نیاز به آموزش دارد و صداوسیما باید قوی وارد شود. البته این طور که مشخص است هر کاری که وزارت ارتباطات انجام می دهد در نظر آنها بد است و نباید تبلیغش کنیم. خوب شما که مدعی هستید یک نمونه خوبی بیاورید که مال خودتان باشد و ما هم حمایت می کنیم! در این چارچوب بود که با هماهنگی مرکز ملی فضای مجازی قرار شد بسته های ویژه ای تامین کنیم تا به بچه ها بدهیم تا با همان گوشی یا تبلتی که دارند بسته در اختیارشان قرار گیرد و اگر از پدر و مادر گوشی می گیرند با یک کد دستوری در ساعات مورد نیاز، فقط به سایتهای مجاز دسترسی داشته باشند.
همه ماجراهای شبکه ملی اطلاعات
به موضوع پرچالش شبکه ملی اطلاعات بپردازیم. انتقادهای زیادی به وزارت ارتباطات هست و برخی کم کاری ها در این بخش را متوجه شخص شما می دانند و حتی گفته شده اختلافاتی وجود دارد که باعث کندی کار شده است. دیدگاه شما در برابر این نظرات چیست؟
اول باید موضوعی را توضیح بدهم. ما یک طراحی از شبکه ملی اطلاعات استخراج کردیم که اجزا و پیوستهای مختلفی دارد. در زمان دولت یازدهم و وزارت آقای واعظی یک بار طرح شبکه ملی اطلاعات به شورای عالی فضای مجازی می رود اما تصویب نمی شود. بعد از آن سند تبیین الزامات در شورا تصویب می شود که الزامات این شبکه چیست؟ مجدد در سال 96 روزی که می خواستیم وزارت را تحویل بگیریم همه معاونین آقای واعظی آمدند و گفتیم یک گزارش بدهند که وضعیت هر کدام از این چارچوبها چگونه است. این سند را امضا کردند و من نامه ای روی آن گذاشتم و برای همه مسئولین توضیح دادم که من شبکه ملی اطلاعات را اینگونه تحویل گرفتم . بندبند سند تبیین الزامات با رنگهای سبز و زرد و قرمز بود. سبز برای بندهای اجرا شده، زرد در حال اجرا و قرمز برای اقداماتی که انجام نشده است . آن زمان که ما کار را تحویل گرفتیم 43 درصد سبز بود و ما برنامه دادیم که ظرف 18ماه قرمز و زردها را سبز کنیم . ما بعد از 18 ماه گزارش دادیم که 80درصد بندها سبز شده است . در مرکز ملی فضای مجازی برای این گزارش یک کمیته گذاشتند و اولین نکته این بود که گفتند شما سند طراحی نداده اید که گفتیم ما سه بار سند طراحی داده ایم ، گفتند سندی که شما دادید مال قبل از سند تبیین الزامات است و الان باید تغییرش بدهید. برخی گفتند هیچ کاری نشده و هیچ مستندی نبوده که همه مستندات و اسناد طراحی شبکه را به اندازه بار یک وانت برایشان فرستادیم تا بررسی کنند. در هرصورت نه تنها قانون می گوید بلکه بنده و همکارانم این را قبول داریم که ارزیاب پیشرفت و ناظر شبکه ملی اطلاعات، مرکز ملی فضای مجازی است . مرکز ملی در نهایت نظر داد که ما گزارش شما را نمی توانیم ارزیابی کنیم چون باید مبتنی بر اقدامات بررسی شود. این مسئله مقداری بالا گرفت و در نهایت رهبر انقلاب آذرماه سال قبل مکتوبی مرقوم فرمودند تا وزارت ارتباطات ظرف دو هفته سند طراحی و معماری کلان را بدهد . حکم ایشان برای ما فصل الخطاب بود و ما سند معماری جدید را دادیم . این سند به مرکز ملی فضای مجازی فرستاده شد تا چکش کاری شود . اختلاف نظرهایی بود مثل اینکه ما میگفتیم خدمات محتوا باید جزو شبکه ملی باشد و مرکز معتقد بود باید مقدم بر شبکه ملی باشد . در هر حال در جلسه شورای عالی فضای مجازی در حدود یک ماه و نیم پیش به تصویب رسید . حالا که معماری تصویب شده ، متر ارزیابی دقیق تر شده است . اینجا ما 23 جزء زیرساختی و 29 جزء خدماتی داریم و این اجزا وقتی وجود داشته باشند یعنی شبکه ملی اطلاعات مستقر شده یک ماتریس مسئولیت دارد که نشان می دهد هر جزء کار کیست . از این 23 جزء الان 20جزء مستقر است که ابتدای دولت یازدهم تعداد بسیار کمی بودند ، 29جزء خدماتی هم دارد که الان 23 جزء آن مستقر است.بعد از آن سند برنامه عملیاتی تا خرداد 1400 رایعنی تا پایان استقرار این دولت دادیم اما افق آن برنامه تا 1404 است . ارزیابی ما این است که از برنامه یک ساله ای که داده ایم 35 درصد پیشرفت داشته است. کار با جدیت پیش می رود و همین هفته مرکز مادر داده شبکه ملی اطلاعات و مرکز امنیت یکپارچه شبکه ملی اطلاعات از سه جزء باقی مانده افتتاح می شوند و یکی دیگر هم دهه فجر افتتاح می شود که عملا 23 جزء زیرساختی تکمیل خواهد شد. الان همه وقت وزارتخانه بر این موضوع تمرکز دارد . عده ای فکر می کنند شبکه ملی اطلاعات یعنی فلان شبکه پیام رسان یا مثلاً اینستاگرام نباشد. چنین تحلیلهایی درست نیست . بعضی شبکه ملی اطلاعات را با فیلتر اشتباه می گیرند و فکر میکنند این شبکه جای اینترنت جهانی را می گیرد در حالی که غلط است . تعامل رسانه ای در این شبکه یک اصل است. بازار منطقه ای یک اصل است . در اینترنت تفکر و تجربه 8میلیارد انسان است و باید از آن استفاده کرد . شبکه ملی اطلاعات یعنی در همه اجزا از همه فرصتهای فضای مجازی استفاده کنیم و در برابر تحریمها که اقتصاد دیجیتال ما را نابود می کند استقلال داشته باشیم . موضوع مهمتر بحث حکمرانی در فضای مجازی است که از همه مهمتر است و برخی حکمرانی در فضای مجازی را با شبکه ملی اطلاعات اشتباه گرفته اند . استراتژی حکمرانی جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی در فضای مجازی هنوز تعریف نشده است . برخی می گویند آمریکا در فلان حوزه فلان کار را کرده و اگر جهرمی شبکه ملی اطلاعات را راه اندازی می کرد این اتفاق نمی افتاد. جواب این است که خیر در آن صورت هم این اتفاقات می افتاد . برخی دیگر می گویند فلان مطالب نامناسب در اینستاگرام منتشر شده، خوب اگر شما این را ببندید می روند روی پیام رسان داخلی این کار را می کنند که قابل نظارت نیست . تا کجا میشود مدیریت و نظارت کرد و تعارض بین مردم و حاکمیت را بیشتر کرد ؟ اگر شما اصول حکمرانی خود را مشخص کنید همه چیز مشخص خواهد بود و اگر فردی کار غلطی کرد با آن فرد برخورد می شود نه فضای مجازی . یعنی بار ناکارآمدی ها و کارهای نکرده بخشهای دیگر را در قالب یک کلمه ای می آورند به نام شبکه ملی اطلاعات و بعد میگویند جهرمی کار بدی می کند . البته به نظرم اینها می فهمند و سیاسی کاری می کنند که مسئله را از جایی که هست جای دیگری بیندازند و حمله کنند به یک فرد . کسانی که امروز از شبکه ملی اطلاعات مطالبه گر هستند خودشان بزرگترین کاهل در حوزه مسئولیتی خودشان هستند . این را بارها گفته ام و باز هم می گویم یعنی اگر آنها وظایف خودشان را درست انجام می دادند این اتفاقات نمی افتاد . خود آنها که مسئول هستند کار نمی کنند . کسی که باید سراغ کار محتوایی برود نرفته، کسی که باید چارچوب حقوقی را درست کند درست نمی کند و کسی که باید برخورد کند نمی کند، ته داستان می گویند شما توسعه دادید و ما عقب ماندیم خب شما هم بروید توسعه بدهید . گفته بودند جهرمی با اینترنت ملی مخالف است . بله من با اینترنت ملی مخالفم چون شبکه ملی اطلاعات معادل اینترنت ملی نیست و یک واژه مجعول است . اینترنت یک خدمت بر روی شبکه ملی اطلاعات است و در تعارض با هم نیستند و شاید بشود گفت مکمل هم هستند . این اصل ماجراست . من با اینترنت ملی مخالفم و آن را مجعول می دانم . کسانی که دنبال تخریب افکارعمومی در برابر شبکه ملی اطلاعات هستند کلمه اینترنت ملی را به کار می برند یعنی می گویند شبکه ملی اطلاعات به معنی فیلتر کردن همه چیز است . ممکن است کسی این اصطلاح را دوست داشته باشد اما واقعیت این نیست.این را بارها گفته ام و باز هم می گویم یعنی اگر آن ها وظایف خودشان را درست انجام می دادند این اتفاقات نمی افتاد. خود آن ها که مسئول هستند کار نمی کنند. کسی که باید سراغ کار محتوایی برود نرفته، کسی که باید چارچوب حقوقی را درست کند درست نمی کند و کسی که باید برخورد کند نمی کند، ته داستان می گویند شما توسعه دادید و ما عقب ماندیم خب شما هم بروید توسعه بدهید. گفته بودند جهرمی با اینترنت ملی مخالف است. بله من با اینترنت ملی مخالفم چون شبکه ملی اطلاعات این نیست و یک واژه مجعول است. اینترنت یک خدمت روی شبکه ملی اطلاعات است و در تعارض با هم نیستند و شاید بشود گفت مکمل هم هستند و این اصل ماجراست. من با اینترنت ملی مخالفم و آن را مجعول می دانم. کسانی که دنبال تخریب افکارعمومی در برابر شبکه ملی اطلاعات هستند، اصطلاح اینترنت ملی را به کار می برند یعنی می گویند شبکه ملی اطلاعات به معنی فیلتر کردن همه چیز است. ممکن است کسی این اصطلاح را دوست داشته باشد اما واقعیت این نیست.
MTN از ایران می رود؟
موضوع خروج MTN از ایران به کجا رسید و الان برنامه آینده این شرکت چیست؟
به ما اطلاع رسمی ندادند. در حد یک بیانیه ای بوده که منتشر شده و بعد هم آن را اصلاح کردند. به طور قطع رفتن MTN از ایران هیچ خللی در عملیات شرکت ایرانسل به وجود نمی آورد و اگر روزی MTN تصمیم به خروج از ایران بگیرد، به ایرانسل ارتباطی ندارد و خللی در خدماتش ایجاد نمی کند. MTN یک سرمایه گذار است و ممکن است یک روز بخواهد از بازار ایران بیرون برود، سهامش را می فروشد و جایگزینش بازار را ادامه می دهد البته در دیداری که با امور بین الملل ما داشتند گفته اند که خروج از ایران فعلا در برنامه کوتاه مدت و میان مدت ما نیست.
سرنوشت پول های مردم چه شد؟
در دو ماه اخیر و پس از گرانی غیرقانونی بسته های اینترنت، از سوی دولت اعلام شد مبالغ باید به مردم بازگردد اما ظاهرا خبری از بازگشت مبالغ نیست و...
بسته ها که به نرخ سابق بازگشت. شرکت ایرانسل هم یک بسته دلجویی به مشتریانش داد و مقررات ما را اجرا کرد. یک میلیون و 200 هزار نفر این بسته های رایگان را دریافت کردند. همراه اول هنوز اجرایی نکرده و روز سه شنبه هفته قبل مکاتبه با سازمان تنظیم مقررات داشته و گفته ظرف این هفته اجرایی خواهد کرد.
گوشی و تبلت ایرانی در بازار
موضوع تولید انبوه گوشی تلفن همراه ایرانی شاهین2 به کجا رسید؟
ما برای همه خبرنگاران دولت برای تست فرستادیم و هم اکنون هم تبلت و هم گوشی این محصول در حال تولید و اخذ سهم از بازار است. البته در حال برنامه ریزی هستیم تا به تولید 400 هزار گوشی برای سال اول برسیم، تسهیلاتی پیش بینی کردیم و چند شرکت دیگر هم با پروژه همکاری می کنند. وضعیت خوبی دارند و اگر به دنبال گوشی ایرانی باشید در بازار موجود است. تولید گوشی ایرانی یک پروژه ویژه و جزو پروژه های ده گانه ماست.
با ورود اپراتورها به حوزه کسب و کار مخالفیم
موضوع دیگر مسئله ورود اپراتورهای تلفن همراه به حوزه کسب و کار است. برخی معتقدند ورود دو اپراتور همراه اول و ایرانسل به این حوزه، رقابت سالم و عادلانه را تضعیف می کند. شبیه اقدامی که همراه اول با خرید سهام روبیکا انجام داد. برنامه شما برای کنترل این فضا چیست؟
طبیعتا به این ها شورای رقابت باید ورود کند و ما اجازه قانونی نداریم اما این قدری که متوجه می شویم این است که اپراتور باید زیرساخت ایجاد کند، اگر وارد حوزه رقابتی مثل خدمات ویدئویی و پرداخت شود با قدرتی که دارد ایجاد انحصار می کند و مضر است. در قالب رگولاتوری یا قانون گذاری باید محدود و سقف سرمایه گذاری برایش گذاشته شود. این حرف درستی است و شورای رقابت باید ورود کند. ما اجازه ورود به این موضوع را نداریم اما این اقدام را ضد رقابت می دانیم. البته برخی عاشق انحصار هستند و می گویند هیچ کس نباشد و فقط ما باشیم.
آقای وزیر از وقتی که به مخاطبان روزنامه خراسان اختصاص دادید، بسیار سپاس گزاریم.