کالبد شکافی معضل کالاهای متروکه
معاون گمرک و معاون سازمان اموال تملیکی در گفت و گو با خراسان از عاملان حبس کالا در گمرک و میزان فروش کالاهای متروکه گفتند
رعیت نواز- در حالی روز به روز قیمت اجناس در کشور بالا می رود که برخی از کالاها در گمرک خاک می خورند و به دلیل زمان زیادی که در انبارها می مانند فاسد می شوند و از بین می روند. یکی از نمونه های بارز آن ماجرای 320 تن گوشتی است که هفت سال در سردخانه های گمرک ماند و ترخیص نشد تا این که به تازگی تصمیم گرفته شده این گوشت ها پودر و به عنوان خوراک ماهی، دام و طیور استفاده شود. در روزهای اخیر هم معاون فنی گمرک ایران در یک نشست خبری اعلام کرده که تقریبا ۴۰ میلیون دلار کالا با اولویت ارزی غیرفعال با حدود ۴۰۰ اظهارنامه وارداتی در گمرک وجود دارد که در آستانه فاسد شدن هستند! پیش از این هم در سال گذشته ماجرای واردات 140 هزار تن ذرت آلوده در رسانه ها مطرح شد که سرانجام آن ها هم مشخص نشد. درباره ماجرای دلایل ترخیص نشدن 320 تن گوشت در سردخانه های گمرک در 11 بهمن گزارشی چاپ کرده ایم. امروز هم می خواهیم درباره فرجام کالاهای متروکه ای که به دلایلی امکان ترخیص آن ها وجود ندارد و احتمال فاسد شدن آن ها می رود بنویسیم. کالاهایی که می توان به جای این که در انتظار فاسد شدنشان در انبارهای گمرک باشیم در بازار عرضه شوند و در کنترل قیمت ها نقش مهمی ایفا کنند. پس با ما همراه باشید تا سرنوشت کالاهای متروکه در گمرک را بدانید. برای بررسی این موضوع با مهرداد جمال ارونقی معاون فنی گمرک وسید حسین میر معینی معاون فروش سازمان اموال تملیکی گفت و گو کرده ایم.
کالای متروکه چیست؟
کالاهای متروکه کالاهایی هستند که صاحب آن به هر دلیل در مهلت قانونی برای ترخیص آن به گمرک مراجعه نکرده یا در ارائه اسناد تاخیر کرده یا به علت ارائه نکردن مجوزهای خاص موردنیاز، کالا در انبارها باقی مانده است.یکی از دلایل متروکه شدن کالاهای وارداتی ،کمبود نقدینگی صاحبان کالاست، یکی دیگر از عوامل متروکه شدن کالاهای وارداتی تایید نشدن بهداشت و استاندارد است. البته دلایل دیگری از جمله واردات کالاهای ممنوعه هم می تواند دلیل متروکه شدن باشد.
سرنوشت کالای متروکه
بعد از طی شدن مهلت قانونی که حداکثر چهارماه است اگر مالک کالا نتواند کالا را از گمرک ترخیص کند، گمرک اقدام به متروکه کردن کالا می کند و با متروکه شدن، آن کالا در اختیار سازمان اموال تملیکی به عنوان مسئول فروش کالای متروکه قرار می گیرد. سازمان اموال تملیکی هم برای کالاهای مختلف اقدام به دریافت مجوز برای فروش می کند، به طور مثال برای اقلام خوراکی مجوزهای استاندارد، غذا و دارو، جهاد کشاورزی و ... را می گیرد. در صورتی که مجوزهای لازم برای کالا گرفته نشود کالا امحا و نابود می شود اما در صورتی که مجوزها گرفته شود سازمان اموال تملیکی کالاها را به فروش می رساند و پس از کسر هزینه های گمرک از جمله حمل، انبارداری، بیمه و... هزینه های خود را که شامل هزینه های آگهی، گرفتن مجوز و 10 درصد کارمزد است بقیه پول را به حساب خزانه واریز می کند تا صاحب کالا بعد از ارائه اسناد بتواند آن را دریافت کند. در مزایده کالای متروکه خود صاحب کالا هم می تواند حضور داشته باشد.
فروش 242 میلیاردی کالای متروکه
معاون سازمان اموال تملیکی تعدد سازمان های مجوزده را دلیل تاخیر فروش می داند
برای دانستن میزان فروش اموال متروکه به سراغ معاون فروش سازمان اموال تملیکی که وظیفه فروش اموال متروکه را دارد رفتیم و با سید حسین میر معینی گفت و گو کردیم.
وظایف سازمان اموال تملیکی
میرمعینی درباره وظایف سازمان می گوید: «در سازمان امور تملیک سه نوع پرونده وجود دارد که یک نوع آن کالاهای متروکه است، ثبت و تملیک کالاهای قاچاق و کالاهای قضایی هم بر عهده این سازمان است.» معاون سازمان اموال تملیکی درباره کمبودهای این سازمان هم می افزاید: «براساس قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز ماده 53 کلیه وظایف گمرک درخصوص کالاهای مکشوفه قاچاق به سازمان تحویل شد بدون این که زیرساخت ها و نیروهای انسانی آن به سازمان امور تملیکی واگذار شود و همین موضوع باعث شده سازمان امور تملیکی با مشقت به کارهای خود برسد.»
پرونده های سازمان تملیکی
وی در خصوص میزان پرونده های این سازمان می گوید: «تعداد پرونده هایی که در 10 ماه اول سال 99 تشکیل شده حدود 41 هزار پرونده است که 27500 پرونده آن متعلق به کالاهای قاچاق، 9500 پرونده مربوط به کالاهای متروکه و بقیه آن مربوط به پرونده های قضایی است.» میرمعینی از رشد 99 درصدی اموال در 10 ماه امسال نسبت به سال های گذشته خبر می دهد و می گوید: «طی سال های گذشته 680 میلیارد تومان فروش داشتیم که هم اکنون 1350 میلیارد تومان شده که از این مبلغ 242 میلیارد تومان مربوط به فروش کالای متروکه در ۱۰ ماه اخیر است.» وی می افزاید: «در 10 ماه اول سال گذشته 460 میلیارد تومان کالا به گمرک اعاده و 80 میلیارد تومان هم امحا شده اما امسال میزان کالای اعاده شده به گمرک 1200 میلیارد تومان بوده که 159 درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشته وامسال هم 211 میلیارد تومان کالا امحا شده است.»
روند واگذاری اموال متروکه
او در خصوص روند واگذاری هم می گوید: «گمرک براساس ماده 24 مکلف است که کالاها را بعد از مهلت قانونی به سازمان اموال تملیک معرفی کند. بعد از این که گمرک کالا را به سازمان می دهد، ما دستور فروش را از حاکم شرع می گیریم و بعد از آن اقدام به فروش می کنیم.»
دلایل تاخیر در فروش کالا
میر معینی در خصوص دلایل تاخیر فروش کالای متروکه می گوید: «بر اساس قانون سازمان یک سال فرصت دارد که کالای متروکه را تعیین تکلیف کند اما در خصوص کالاهای فاسد شدنی آیین نامه این اجازه را به سازمان داده تا با ترک تشریفات اقدام به فروش کند. اما همه کالاهای فاسد شدنی هم اجازه ورود به بازار را ندارند و باید برای آن ها مجوز هایی صادر شود که گاهی تعدد آن ها بسیار زمانبر است. به طور مثال برای مواد خوراکی حداقل باید از چهار سازمان مجوز گرفت که این موضوع زمان زیادی را به خود اختصاص می دهد و امکان فاسد شدن کالا در این پروسه زمانی می رود.» او می گوید: «برای تسریع در فروش باید نهاد تایید کننده کالا به حداقل برسد تا هم سلامت کالا تایید شود و هم بوروکراسی باعث تاخیر در فروش نشود.»
عاملان حبس کالا در گمرک
معاون گمرک کشور از دلایل رسوب کالا در انبارها می گوید
ارونقی در گفت و گو با خبرنگار ما ضمن ارائه آمار کالاهای موجود در انبار گمرک ها به بررسی دلایل رسوب کالا در انبارها و راه حل هایی برای کاهش کالاهای رسوب شده در انبارها پرداخت.
میزان کالاهای اساسی در انبار گمرکات
ارونقی از 2/5 میلیون تن کالا در انبارهای گمرکات خبر داد که حدود یک میلیون تن از این کالاها هنوز روی کشتی ها هستند. او در این باره گفت: «کالاهای اساسی 25 گروه هستند که 12 گروه آن ارز ترجیحی یا همان ارز 4200 تومان می گیرند. البته خود این کالاها دارای دو بخش هستند . بخش اول کالاهایی است که هنوز اسناد مالکیت به دلیل مبادله نشدن ارز به طرف ایرانی تحویل داده نشده که یعنی صاحب کالا طرف خارجی است، به همین دلیل این کالاها حتی قابلیت تخلیه هم ندارند. بقیه این کالاها هم با اعتبار خریدار وارد گمرکات شده و طرف ایرانی با داشتن اسناد مالکیت کالا را اظهار کرده است اما صاحب کالا تا زمانی که ارز ترجیحی برای کالایش نگیرد حاضر به ترخیص نیست. راه حل هم این است که بانک مرکزی در اعلامیه ای متعهد شود طی مدت مقرری بعد از ترخیص ،ارز 4200 تومان لازم را به کالاها اختصاص دهد تا صاحبان کالا اقدام به ترخیص کالا کنند.» معاون گمرک، میزان کالاهای غیر اساسی غیر کانتینری را هم 1/3 میلیون تن اعلام کرد که شامل مواد اولیه تولید یا نهاده های تولید می شود که روند ترخیص آن به خوبی در حال انجام است. میزان کالاهای کانتینری هم به گفته ارونقی 60 هزار کانتینر پر است که شامل کالاهای اساسی مانند برنج و کالاهای غیر اساسی می شود.
کالاهایی که در انبارها فاسد می شود
کالاهای ممنوعه در گمرک شامل دو گروه 4 و 27 می شود. کالاهای گروه 4 شامل 1339 کالاست که حیوانات، خوراکی هایی مثل شیر و اقلام دیگر مثل لوازم خانگی را در بر می گیرد که ورود آن ها از سال 97 ممنوع شده است. به گفته معاون گمرک ،از این کالاها 70 میلیون دلار باقی مانده که 30 میلیون دلار آن مربوط به لوازم خانگی بوش است. ارونقی در خصوص کالاهای گروه 27 هم می گوید: «کالاهای گروه 27 کالاهایی هستند که تخصیص ارز به آن ها صورت نمی گیرد و بیش از 40 میلیون دلار از آن ها که شامل لوازم آرایشی، لوازم تحریر و ... می شوند در انبارها دپو شده اند که احتمال فاسد شدن آن ها بسیار زیاد است».
اقدامات فوری
معاون امور فنی و گمرکی گمرک ایران در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این که این سازمان تاکنون با رعایت کلیه مقررات برای ترخیص کالاهای اساسی و ضروری مورد نیاز کشور در حداقل زمان ممکن اقدام کرده است، گفت: «درخصوص مشکلات باید در اسرع وقت اقداماتی صورت گیرد. این اقدامات میتواند کالاهای ماندگار در بنادر، گمرکات و مناطق آزاد و ویژه اقتصادی را کاهش دهد.» به گفته او، با توجه به امکان ورود کالا به بنادر جنوبی کشور بدون ثبت سفارش، نیاز است تمهیدات لازم درخصوص حمل نشدن کالا به کشور بدون مجوز ثبت سفارش اتخاذ و مصوبه مربوط به مراجع ذی ربط ابلاغ و اجرایی شود. او درخصوص کالاهای اساسی مشمول دریافت ارز ترجیحی که تامین ارز آن ها اتفاق نیفتاده نیز افزود: «برای این کالاها نیاز است فرایند تامین ارز انجام شود تا اسناد مالکیت مبادله شود و صاحبان کالا بتوانند به تخلیه کالاهای اساسی خود در بنادر و گمرکات کشور برای اظهار و انجام تشریفات گمرکی اقدام کنند. در عین حال درباره کالاهای اساسی مشمول ارز ترجیحی که با اعتبار خریداران داخلی خریداری شده و به بنادر و گمرکات کشور رسیدهاست، ضروری است بانک مرکزی برای صدور اعلامیه تامین ارز به صورت اعتباری عمل کند تا صاحبان کالا برای ترخیص کالاهای خود از گمرکات اقدام کنند و اطمینان داشته باشند که در موعد مقرر پس از ترخیص قطعی کالا تامین ارز ترجیحی صورت خواهد گرفت.»