پایان مرگ با ایدز؟
برای نخستین بار یک زن مبتلا به اچآیوی با پیوند سلولهای خون بند ناف درمان شد آیا پایان این بیماری مخوف نزدیک است؟
ناصری - یکی از خبرهای خوب و خوشحال کننده روز گذشته مربوط به درمان یک زن مبتلا به ایدز با پیوند سلولهای خون بند ناف در آمریکا بود که می تواند برای بیش از 38 میلیون نفر مبتلا به ایدز در جهان امیدواری رهایی از این ویروس را به همراه داشته باشد. گفته می شود که ویروس HIV در بدن این زن بهطور کامل ناپدید شده است، این اتفاق دنیای پزشکی را تحتتأثیر قرار داده و محققان را به دستیابی به درمان یا واکسنی برای این ویروس کشنده، بیش از گذشته امیدوار کرده است. محققان هیچ شاهدی مبنی بر ویروس زنده و سالم در بدن این بیمار نیافتند و او حالا اولین زنی است که توانسته از شر ایدز رهایی پیدا کند و 14 ماه است که هیچ اثری از ویروس ایدز در او دیده نشده و به داروهای ضد ویروس نیاز پیدا نکرده است. در این گزارش ضمن مرور تاریخچه ایدز در جهان، به سراغ روش درمانی رفته ایم که این زن توانسته با آن از ایدز رهایی پیدا کند.
تاریخچه ایدز در جهان
حدود 40 سال از پیدا شدن اولین نشانه های ایدز می گذرد. اولین بار ایدز در سال 1981 در آمریکا دیده شد. با این که در آن زمان عامل شیوع ناگهانی این بیماری مشخص نشده بود اما دیری نگذشت که مواردی مشابه در معتادان تزریقی و افراد هموفیلی که از خون و فراوردههای خونی آلوده استفاده کرده بودند، گزارش و همچنین مشخص شد ایدز یک بیماری مسری است که از راه تماس جنسی و تزریق خون و فراوردههای خونی آلوده منتقل میشود. سرانجام در سال 1983 عامل بیماری ایدز به نام ویروس HIV که ویروس نقص سیستم ایمنی نام گذاری شده بود، شناسایی شد. همزمان با ظهور ایدز درآمریکا، درآن سوی اقیانوس آتلانتیک پزشکان در فقیرترین قاره جهان یعنی آفریقا، متوجه شیوع یک پدیده جدید بهداشتی شدند. این بیماری که در زبان محلی «اسلیم» (SLIM) - مرگ در اثرتحلیل تدریجی بدن - نام گرفته بود، در آفریقا به معضلی عمیق تبدیل شده بود. در وهله اول پزشکان دلیلی نمیدیدند که ایدز، بیماری شایع در آمریکای ثروتمند را با اسلیم مرتبط بدانند اما تحقیقات بعدی و شیوع علایمی مشابه درمیان زنان و دگرجنسگراها نشان داد که هر دوی این بیماریها یکی بوده و همان ایدز است. در هیاهویی از جنجالها و ابهامات گسترده درباره این بیماری کشنده جدید، تلاشها برای تشخیص علت بروز ایدز و نحوه انتقال آن، با شتابی بی سابقه آغاز شد. در سال 1984 یک گروه محقق آمریکایی به ریاست «رابرت گالو» اعلام کرد که آن ها عامل بیماری ایدز را کشف کردهاند، یعنی همان ویروسی که ما به آن «اچ آی وی» می گوییم.
عملکرد ویروس در بدن میزبان
براساس آمارها تاکنون بیش از 37 میلیون نفر بیمار مبتلا به ایدز در جهان جان خود را از دست داده اند و هماکنون حدود ۳۸ میلیون نفر در سراسر جهان با عفونت HIV زندگی میکنند که اگر درمان نشوند منجر به بیماری ایدز (AIDS) میشود. در طول عفونت، اچآیوی کپیهایی از ماده ژنتیک خود، معروف به پروویروسها را به DNA سلولهای میزبان وارد میکند. به این ترتیب یک مخزن ویروسی ایجاد میشود که به HIV اجازه میدهد تا خود را از چشم سیستم ایمنی پنهان کند. درمانهای ضدپروویروسی میتواند ویروس را از تکثیر منع کند؛ بنابراین میزان ویروس در خون یا بار ویروسی در بدن کم می شود و به سطحی غیرقابل تشخیص میرسد. با این حال، این روش باعث نمیشود که فرد از شر مخزن ویروسی خلاص شود.
مسیر رسیدن به درمان
اما بیمار اخیر میان سال آمریکایی که آزمایش HIV او چهار سال پیش مثبت شده بود، برای درمان لوسمی حاد خود، سلولهای بنیادی از فردی دریافت کرد که به طور طبیعی در برابر ویروس عامل بیماری ایدز مقاوم بود. به گزارش یورو نیوز، برای درمان این زن که از لوسمی حاد میلوئیدی یا به اختصار AML هم رنج میبرد، برای نخستینبار از روش جدیدتری در استفاده از خون بند ناف بهره گرفته شد که گفته می شود از این روش درمانی جدید میتوان برای درمان شمار بیشتری از مردم استفاده کرد.
روش درمان جدید
بعد از تشخیص بیماری لوسمی و سپری کردن یک دوره سخت و فشرده شیمیدرمانی، به سلولهای خونی این زن مبتلا به ایدز آسیب وارد شد،به همین دلیل وی از یکی از اعضای بالغ خانواده خود سلولهای بنیادی دریافت کرد تا سطح سلولهای خونی اش افزایش پیدا کند. همزمان پزشکان برای ثابت نگه داشتن سطح سلول های خونی او از خون بند ناف یک نوزاد غریبه استفاده کردند. خون بند ناف بعد از حدود یک ماه شروع به تولید سلول می کند و بهواسطه جهشی که در این اثنا پیدا کرده، سلولهایی تولید می کند که در برابر عفونت ناشی از ویروس اچآیوی مقاوم شده بودند. حالا ۱۴ ماه بعد از عمل پیوند، پزشکان میگویند اثری از ویروس HIV در بدن این زن مشاهده نشده و به داروهای ضدویروس پسگرد (رتروویروسی) نیازی پیدا نکرده است. طبق گزارش ها، او نخستین زنی است که تاکنون از شر ویروس اچآیوی نجات پیدا کرده است. پیش از او یک مرد سفید پوست و یک مرد لاتین تبار نیز بهبود پیدا کرده بودند.
سومین گزارش بهبودی از ایدز
شارون لوین، رئیس منتخب انجمن بینالمللی ایدز در بیانیهای درباره این زن که حدود چهار سال پیش به HIV مبتلا شده بود، گفته است: «این سومین گزارش از درمان در این شرایط و اولین مورد از درمان یک زن مبتلا به اچآیوی است.» این پژوهش بخشی از یک طرح مشترک دانشگاه کالیفرنیای لس آنجلس (UCLA) و دانشگاه جانز هاپکینز آمریکاست و در آن محققان درمان ۲۵ فرد مبتلا به ویروس اچآیوی را همزمان با درمان بیماریهای دیگر آنها نظیر سرطان دنبال میکنند. در روش به کاررفته در این پژوهش به بیماران از طریق خون بند ناف سلولهای بنیادی پیوند زده میشود. ژو یو از مؤسسه راگون بیمارستان عمومی ماساچوست، MIT و هاروارد در اینباره در ایمیلی به CNN گفته است: «مثالهایی از چنین درمانهایی، نشان میدهد تلاشهای فعلی برای یافتن راه درمان عفونت HIV دست نیافتنی نیست و تکاپوی ما برای رسیدن به یک نسل بدون ایدز ممکن است در نهایت با موفقیت همراه باشد.» پیش از این هم سازمان بهداشت جهانی در گزارش هایی مدعی شده بود که با سرمایهگذاریهای درست، همه گیری بیماری ایدز تا سال 2030 پایان می یابد.