اسلامی: روزنامه خراسان رسانه مردم است زیرا متعلق به هیچ جناح و گروه سیاسی نیست
عملکرد شما نشان می دهد که دغدغه سربلندی کشور و عزت ایرانیان را دارید

هادی محمدی – درآخرین روزهای سال 1401 که یک سال پر تنش،پر خبر و با فراز و فرودهای متعدد در حوزه هسته ای و مذاکرات احیای برجام را شاهد بودیم ، روز پنج شنبه در موسسه فرهنگی هنری خراسان در مشهد میزبان محمد اسلامی معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی شدیم تا از بالاترین مقام مهم ترین بخش درگیر در این حوزه واقعیات را بشنویم و در صورت امکان بنویسیم . اسلامی و هیئت همراهش از بخش های مختلف روزنامه از جمله چاپخانه و تحریریه روزنامه خراسان بازدید کردند و با توضیحات رضا خوراکیان مدیرعامل موسسه خراسان در جریان تاریخچه و جزئیات عملکرد و سیاست های روزنامه خراسان و بنگاه رسانه‌ای آخرین خبر قرار گرفتند. رئیس سازمان انرژی اتمی ایران همچنین در جمع خبرنگاران و دبیران سرویس های مختلف روزنامه خراسان و آخرین خبر در مصاحبه ای به سوالات مختلف در حوزه صنعت هسته ای پاسخ داد. این که آیا صنعت هسته ای با همه هزینه هایش، با فوایدش تناسب دارد یا خیر؟ از جمله این سوالات بود و رئیس صنعت هسته ای کشور در این باره توضیح داد. همچنین آخرین وضعیت همکاری های ما با آژانس بین المللی انرژی اتمی و احتمال موفق بودن توافق اخیر در تهران و این که اصولا می توان به آینده مذاکرات هسته‌ای امیدوار بود، در کنار موضوع سه مکان ادعایی آژانس بین المللی انرژی اتمی که مانع اصلی برای مذاکرات شده، از دیگر موضوعاتی بود که اسلامی با همان لهجه شیرین اصفهانی به آن ها پرداخت .اسلامی گفت:روزنامه خراسان رسانه مردم است زیرا متعلق به هیچ جناح و گروه سیاسی نیست. عملکرد شما نشان می دهد که دغدغه سربلندی کشور  و عزت ایرانیان  را دارید. تحلیل واقع بینانه نمود استقلال رسانه است و مستقل ماندن و پیوسته اعتماد مردم را حفظ کردن راز ماندگاری آن خواهد بود. پس از بازدید اسلامی از موسسه خراسان، با وی به گفت وگو نشستیم ،مشروح بخش های قابل انتشار این گفت وگوی 40 دقیقه ای در شماره های بعدی روزنامه منتشر خواهد شد و به استقبال سالی خواهیم رفت که طبق گفته رئیس سازمان انرژی اتمی امید فراوانی وجود دارد تا با توجه به تعاملات جدید میان ایران و آژانس ، شاهد حل و فصل نهایی توافق احیای برجام و به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته ای باشیم که نتیجه اش رفع تحریم های ظالمانه علیه مردم ایران خواهد بود.

گروه سیاسی - دیپلماسی امنیتی و سیاسی ایران در منطقه به نقطه اوج خود رسیده است. در واقع توافق اخیر ایران و عربستان که با میانجی‌گری برخی کشورهای منطقه و همچنین چین بسته شد، نشان داد قطار دیپلماسی ایران برای بهبود روابط با برخی رقبای منطقه‌ای خود به حرکت درآمده است. دبیر شورای عالی امنیت ملی صبح پنج‌شنبه در بدو ورود به ابوظبی با «محمد بن‌زاید بن‌سلطان آل‌نهیان» رئیس امارات متحده عربی دیدار و درباره مسائل دوجانبه و مهم‌ترین تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی با او گفت‌وگو کرد. سفری که به نظر می‌رسد با توجه به انعقاد قرارداد بین ایران و عربستان پرمعنا و دارای بار راهبردی در منطقه باشد. ایران و امارات از سال گذشته مذاکراتی درباره ارتقای روابط از سطح کاردار به سفیر انجام دادند و در نهایت تهران و ابوظبی سفیران جدید خودشان را معرفی کردند. از سوی دیگر برخی پرونده‌های در جریان بین ایران و امارات در حوزه‌های پولی و بانکی هم قابل تأمل و چشمگیر بوده است. ابوظبی یکی از قطب‌های اصلی مالی و بانکی غرب آسیاست و به «هنگ‌کنگ غرب آسیا» معروف است، به همین دلیل ایران تمایل دارد در زمینه مالی مانند 2 دهه گذشته با امارات ارتباط موثر و قوی داشته باشد. امارات هم خواستار تامین امنیت خود در منطقه خلیج‌فارس به ویژه از سوی یمن است. ابوظبی بعد از حضور در جنگ علیه مردم یمن، رو‌در‌روی انصارا... و یمنی‌ها قرار گرفت و در مهم‌ترین هماورد بین این دو، پهپادهای انصارا... برخی قسمت‌های ابوظبی را بمباران کرد که مهم ترین تهدید تمام تاریخ این کشور بود. اکنون بعد از 8 سال از جنگ یمن، برخی کشورهای منطقه مانند عربستان و امارات به فکر ایجاد صلح و ثبات افتاده‌اند و بهترین راه را در تفاهم منطقه‌ای به ویژه با رقیب خود ایران می‌دانند. حالا دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان  در دیدار با «محمد بن‌زاید بن‌سلطان آل‌نهیان» رئیس امارات متحده عربی با اشاره به سابقه تاریخی روابط دوجانبه و همچنین اشتراکات فرهنگی و مذهبی میان دو کشور بر ضرورت گسترش و تعمیق روابط ایران و امارات متحده عربی در همه حوزه‌ها تاکید کرد. در این دیدار «بن‌زاید» نیز با ابراز خرسندی از سفر دریابان شمخانی به امارات و همچنین تبریک توافق اخیر میان تهران و ریاض که گامی تعیین کننده در هم‌افزایی و همگرایی کشورهای منطقه است، اظهار امیدواری کرد، در این سفر صفحه جدیدی در روابط ایران و امارات گشوده شود. رئیس امارات متحده عربی تصریح کرد: امارات بسیار علاقه‌مند است و آمادگی دارد با رفع برخی سوء تفاهم‌ها میان دو کشور، روابط و مناسبات دوجانبه را در همه حوزه‌ها به بالاترین سطح ارتقا دهد. همچنین دریابان علی شمخانی که به دعوت رسمی همتای خود به امارات متحده عربی سفر کرده بود، با شیخ طحنون بن‌زاید آل‌نهیان، مشاور امنیت ملی امارات دیدار و گفت‌وگو کرد. شمخانی با تأکید بر راهبرد تغییر ناپذیر سیاست خارجی جمهوری اسلامی‌ ایران در زمینه همکاری همه جانبه، مستمر وسازنده با همسایگان اظهار کرد: برای برون رفت از چالش های موجود که تداوم آن به نفع هیچ کشوری در منطقه نیست، باید همکاری و همگرایی جایگزین خصومت و واگرایی شود. شیخ طحنون بن‌زاید مشاور امنیت ملی امارات نیز در این دیدار با ابراز مسرت از سفر بسیار مهم دریابان شمخانی به امارات متحده عربی گفت: همکاری و مودت با کشور بزرگ و قدرتمند ایران برای امارات متحده بسیار مهم و مغتنم است. وی با اشاره به سفر خود به تهران بر ضرورت فعال سازی توافقات حاصل شده و همچنین تسریع در فرایند مبادله ظرفیت‌های اقتصادی میان دو کشور در حوزه‌های بانکی، ترانزیتی، انرژی، حمل و نقل، بهداشت و درمان و سرمایه‌گذاری تأکید کرد. مشاور امنیت ملی امارات متحده عربی در پایان اظهار امیدواری کرد، سفر دریابان شمخانی به ابوظبی به نقطه عطفی در روابط دو کشور تبدیل و به تسریع در ارتقای هر چه بیشتر همکارهای تهران - ابوظبی منجر شود. نخست وزیر امارات و امیر دبی نیز در دیداری جداگانه خطاب به شمخانی گفت: به هیچ کشوری اجازه نمی‌دهیم میان دو کشور ایران و امارات تفرقه‌افکنی   یا از جغرافیای امارات علیه ایران استفاده کند. گفتنی است، در سفر رسمی شمخانی به امارات، مسئولان عالی اقتصادی، بانکی و امنیتی، دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان را همراهی می کردند. دبیر شورای عالی امنیت ملی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا نیز اظهار کرد: نگاه دولت سیزدهم به همکاری های منطقه‌ای که در چارچوب دیپلماسی همسایگی در حال پیگیری بوده، ایجاد «منطقه قوی» است. وی ادامه داد: در صورتی که همه کشورهای منطقه به این باور برسند که تنها با تلاش برای ایجاد منطقه قوی می توانند به ثبات و امنیت پایدار دست پیدا کنند، می‌توان به شکل گیری تحولات جدید در روابط دو و چند جانبه در منطقه امیدوار بود. همزمان سپهر خلجی رئیس شورای اطلاع رسانی دولت با اشاره به سفر علی شمخانی به امارات نوشت: این سفر بعد از ماموریت پکن به عنوان نماینده رئیس‌جمهور و با همراهی دستگاه دیپلماسی کشور به دیگر کشورهای منطقه ادامه خواهد داشت. تحکیم مناسبات همسایگان و بسط همکاری‌های راهبردی، با همکاری و درک تهدیدها و منافع مشترک تحقق می‌یابد. در این بین شفقنا نوشت: منابع عراقی اعلام کردند دریابان شمخانی همراه با هیئتی امنیتی و اقتصادی به عراق سفر می‌کند. در این سفر که در پی سفر به چین و امارات به انجام می‌رسد، قراردادهای امنیتی و اقتصادی بین دو کشور امضا خواهد شد. هنوز منابع ایرانی در این باره اظهارنظری نداشته‌اند.

  تعطیلات عید نوروز در پیش است و معمولا همه سعی می‌کنند برنامه‌ای برای استفاده مفید و بهتر از این تعطیلات تقریبا طولانی داشته باشند، اما در این بین، بعضی‌ها درگیر یک سری افکار مزاحم می‌شوند و از همین روزهای قبل از تعطیلات، حس بدی به آن پیدا می‌کنند! آن‌ها احساس می‌کنند که تعطیلات‌شان به‌خاطر انجام ندادن کار مفید هدر خواهد شد و همین مسئله، حس نامناسبی به آن‌ها می‌دهد. حالا سوال این است که چطور برای تعطیلات برنامه‌ریزی کنیم تا از آن  بهره بیشتری ببریم و چه مسائلی باعث می‌شود که از تعطیلات پیش  رو لذت نبریم؟
 

 انتظارات غیرواقعی از خود
مهم‌ترین نکته برای یک برنامه‌ریزی خوب، واقعی بودن آن است. یعنی این انتظار که در تعطیلات چندین کتاب بخوانیم یا درس‌ها و همه کارهای عقب افتاده را انجام دهیم، معمولا واقعی نیستند چون عوامل زیادی مثل رفت و آمد مهمان، سفر، تلویزیون و... مانع از این کارها می‌شود. بنابراین داشتن انتظارات غیرواقعی از خود یکی از مسائلی است که لذت تعطیلات را به کام افراد تلخ می‌کند.
درک طولانی‌تر آینده نسبت به گذشته
مسئله بعدی این است که ما آینده را طولانی‌تر از گذشته ادراک می‌کنیم یعنی دو هفته عید خیلی طولانی‌تر از آن چه واقعا هست، در ذهن ما دیده می‌شود و شکل گرفته است. برای همین هم هست که کلی برنامه برای دوره تعطیلات متصور می‌شویم که تقریبا بیشتر آن‌ها انجام نخواهد شد. آگاهی از این مسئله هم باعث می‌شود با نگاه درست‌تری وارد تعطیلات شویم.
تلاش برای تحول 100 درصدی شخصیت
نکته بعدی این است که نباید انتظار داشته باشیم با سال نو، شخصیت‌مان به‌طور 100 درصدی متحول شود. هرسال قبل از عید نوروز کلی انتظار ایجاد می‌کنیم که در سال جدید آدم بهتری بشوم، بیشتر کتاب بخوانم، کدورت‌ها را کنار بگذارم و... ولی در عمل واقعا تفاوتی ایجاد نمی‌شود چون یک اتفاق بیرونی مثل شروع سال جدید تاثیر واقعی و بلند مدت روی سیستم فکری و رفتاری آدم ندارد، به همین دلیل است که توصیه می‌شود در نهایت سعی کنیم یک رفتار خاص را بهتر کنیم. اگر هم قرار است اتفاق مهمی برای شخصیت‌مان بیفتد، باید قدم‌به‌قدم باشد.
 منتظران اتفاقات خارق‌العاده
برای لذت‌بردن قرار نیست اتفاق خارق‌العاده‌ای پیش بیاید، فقط باید بتوانیم در لحظه از هر آن چه هست، لذت ببریم. برای لذت بردن از تعطیلات نوروز باید انتظارات غیرواقعی را کنار بگذاریم و مثلا از طبیعت و هوای بهاری لذت ببریم. لذت بردن، از کم کردن توقع می‌آید. اگر توقع یک تعطیلات خاص و فوق‌العاده را داشته باشیم، قطعا خوش نخواهد گذشت. همچنین  در دوران تعطیلات، بیشتر دوستان با خانواده سرگرم هستند و حتی شاید زمان‌های تفریح دوستانه هم کمتر از حالت عادی بشود ، به همین دلیل  احتمالا برای نوجوان‌ها، دوران تعطیلات خیلی هم جذاب نخواهد بود. خانواده‌ها هم مطلع باشند که تعطیلات نوروز برای استراحت و تجدید قوای محصلان در نظر گرفته شده، پس لطفا «درس بخون، درس بخون» را تکرار نکنید!
   تعطیلات عید، فرصتی برای خانواده‌دوستی
خلاصه کلام که تعطیلات عید برای خانواده است، برای بودن در کنار دیگر اعضای خانواده و فامیل و از همین می‌شود نهایت لذت را برد. مثلا اگر بعد از رفتن به خانه بزرگ‌ترها از آن‌ها درباره خاطرات، تجربیات‌شان، معنای زندگی و... بپرسیم، دید و بازدیدهای کسل‌کننده می‌تواند تبدیل به یک تجربه خوب و رشد دهنده شود. حرف مهم که نباید یادمان برود، همان است که اگر می‌خواهیم از عید امسال لذت ببریم باید از تک تک لحظات با توقع و انتظارات به‌جا و درست لذت ببریم. در آخر، قدر هر بزرگ‌تری را که امسال در کنارمان هست، بدانیم چون مشخص نیست تا سال آینده چه پیش خواهد آمد.
 با آرزوی سالی بسیار خوب و پر از شادی برای همه خوانندگان روزنامه خراسان و مخاطبان صفحه خانواده و مشاوره.

سید خلیل سجادپور- پسر جوانی که از حدود یک سال قبل با یکی از بلاگرهای معروف مشهدی در فضای مجازی آشنا شده بود، دسیسه شیطانی جنایت با گاز شیمیایی برای از بین بردن همسر وی را در حالی رقم زد که هنگام اجرای این نقشه شوم اوضاع به گونه ای دیگر چرخید و ماجرا به قتل نخ نما رسید.
به گزارش اختصاصی روزنامه خراسان، صبح روز پنج شنبه گذشته، زنگ تلفن 125 آتش نشانی مشهد به صدا درآمد و یکی از اهالی خیابان نبوت، از وقوع آتش سوزی در یکی از منازل ویلایی 2 طبقه خبر داد. در حالی که تلفن آتش نشانی مدام اشغال می شد و دیگر ساکنان محل هراسان از شعله های سرکش آتش در این منزل مسکونی ابراز نگرانی می کردند، گروه اطفا و امداد و نجات، با صدور فرمانی از سوی آتشپاد دوم مهدی رضایی (معاون عملیات سازمان آتش نشانی) عازم محل مذکور شدند و شعله های سوزان را زیر چکمه های عشق و فداکاری به خاکستری سیاه تبدیل کردند و اما با فروکش کردن آتش، ناگهان پیکر مردی در میان دودهای سیاه و سفید نمایان شد که علایم حیاتی نداشت و دچار سوختگی شده بود. طولی نکشید که  ماجرای آتش سوزی رنگ جنایی گرفت و امدادگران آتش نشانی مراتب را به  نیروهای انتظامی اطلاع دادند. دقایقی بعد گوشی تلفن همراه قاضی ویژه قتل عمد نیز، زنگ جنایت نواخت و بدین ترتیب قاضی «محمود عارفی راد» به همراه گروهی از کارآگاهان اداره جنایی پلیس آگاهی خراسان رضوی به طرف بولوار نبوت مشهد حرکت کرد.
با حضور مقام قضایی در طبقه دوم ساختمان ویلایی، بررسی های تخصصی در حالی آغاز شد که مرکز انتشار شعله های آتش و چگونگی سرایت آتش به اطراف منزل، حکایت از وقوع آتش سوزی عمدی داشت چرا که قاضی ویژه قتل عمد در صحنه های جنایی زیادی با چنین قتل های نخ نما برخورد کرده بود و در همان بررسی های  مقدماتی بر فرضیه جنایت قبل از شروع آتش سوزی متمرکز شد. این در حالی بود که پزشک قانونی بررسی های دقیق برای تشخیص علت مرگ را به انجام معاینات بیشتر و کالبدشکافی جسد مرتبط دانست.همین مستندات کافی بود تا قاضی ویژه قتل عمد براساس تجربیات قضایی، تحقیقات اولیه را از همسر مقتول آغاز کند که در بیرون از خانه ایستاده بود و هیچ گونه نگرانی در چهره اش دیده نمی شد! این زن 26 ساله درباره چگونگی وقوع این ماجرای هولناک گفت: همسرم دچار بیماری های عصبی بود و مدام مرا کتک می زد، ما با یکدیگر از مدت ها قبل اختلاف داشتیم تا حدی که درهای منزل را به روی من قفل می کرد تا از خانه بیرون نروم! امروز صبح (روز حادثه) هم بعد از مشاجره لفظی من از منزل بیرون آمدم و برای درمان بیماری زنانگی به بیمارستان امام حسین (ع) رفتم که در نزدیکی محل سکونتمان قرار دارد ولی بعد از آن همسایگان از آتش گرفتن منزلم خبر دادند و من بلافاصله خودم را به خانه رساندم و فهمیدم که شوهر 32 ساله ام احتمالا خودش و خانه را به آتش کشیده است!
گزارش اختصاصی روزنامه خراسان حاکی است این اظهارات دیگر جای تردیدی برای قاضی «عارفی راد» باقی نگذاشت چرا که نحوه سوختن پیکر مرد 32 ساله از جنایتی وحشتناک حکایت می کرد.
به همین دلیل قاضی شعبه 211 دادسرای عمومی و انقلاب مشهد، دستور بازداشت زن جوان را صادر کرد و او را برای انجام بازجویی های فنی در اختیار کارآگاهان اداره جنایی آگاهی گذاشت. با توجه به اهمیت موضوع، سرهنگ کارآگاه جواد شفیع زاده (رئیس پلیس آگاهی خراسان رضوی) نظارت دقیق بر عملیات های کارآگاهان و شیوه های بازجویی را برعهده گرفت و برای کشف راز این جنایت به راهنمایی کارآگاهان پرداخت. ساعتی بعد«ف- ز» که خود را یکی از بلاگرهای معروف مشهد در فضاهای مجازی معرفی می کرد ناگهان در تنگنای سوالات انحرافی قرار گرفت که از سوی قاضی ویژه قتل عمد طرح شده بود. این زن در ادامه بازجویی ها باز هم به تناقض گویی پرداخت و گفت: صبح روز حادثه وقتی با همسرم مشاجره کردیم دختر خردسالم را برداشتم و به  منزل پدرم رفتم. فرزندم را نزد مادرم گذاشتم و خودم نیز به بیمارستان رفته بودم که چنین حادثه ای رخ داد.
بنابر گزارش روزنامه خراسان، او در ادامه بازجویی ها نام پسر جوانی را بر زبان راند که مدعی بود از حدود یک سال قبل با وی در فضاهای مجازی آشنا شده است. این موضوع، نگاه های کارآگاهان را به یکدیگر دوخت و ماجرا طبق فرضیه مقدماتی به ارتباط در فضای مجازی گره خورد.
زن جوان ادامه داد: به خاطر بدرفتاری ها و کتک کاری های شوهرم دیگر نمی توانستم او را تحمل کنم به همین دلیل با پسر 24 ساله ای آشنا شدم و مشکلات زندگی ام را برایش بازگو کردم تا این که نقشه قتل شوهرم را کشیدیم. آن پسر هم در یک فرصت مناسب به منزلم آمد و شوهرم را به قتل رساند. ابتدا قرار بود او را با استفاده از گازهای شیمیایی از میان برداریم اما نمی دانستیم که این شگرد برای کشتن یک انسان فایده ای ندارد.
چرا که هنگام اجرای نقشه، گاز شیمیایی مذکور نتیجه نداد و شوهرم که متوجه ماجرا شده بود چشمانش را باز کرد و با «ع» درگیر شد. او هم گلویش را با دست گرفت که من هم به کمک «ع» رفتم به طوری که دقایقی بعد شوهرم دمر کف اتاق افتاد و جان سپرد. بعد از این ماجرا من فرزندم را به خانه مادرم بردم و نقشه بیمارستان را طراحی کردم تا آن ها به من مشکوک نشوند بعد هم دوباره به منزلم بازگشتم که «ع» از باک موتورسیکلت داخل حیاط بنزین کشید و خانه را به همراه شوهرم آتش زد تا موضوع حادثه آتش سوزی یا خودکشی تلقی شود! به گزارش اختصاصی روزنامه خراسان، به دنبال اعترافات این زن جوان بلافاصله گروهی از کارآگاهان اداره جنایی آگاهی به سرپرستی سروان اسماعیل عظیمی مقدم (افسر پرونده) عملیات دستگیری پسر 24 ساله را با صدور دستورهای محرمانه مقام قضایی آغاز کردند. آن ها که با توجه به اهمیت پرونده احتمال می دادند وی هنگام دستگیری دست به اقدامات نامتعارف بزند، همه ابعاد این عملیات حساس را با رعایت نکات دقیق امنیتی سنجیدند و سپس با توسل به شیوه های تخصصی پلیسی، موفق شدند این جوان را در انتهای بولوار وکیل آباد دستگیر کنند. متهم این پرونده جنایی که در حضور قاضی «محمود عارفی راد» مورد بازجویی قرار گرفته بود با مشاهده «ف- ز» دیگر چاره ای جز بیان حقیقت نداشت به همین دلیل لب به اعتراف گشود و راز این جنایت شوم را برملا کرد. او گفت: فکر می کردم با گاز های شیمیایی می شود شوهر او را به قتل برسانیم چرا که «ف- ز» از سختی ها و مشکلات و اختلافات زندگی اش برایم سخن می گفت و من هم تحت تاثیر قرار گرفتم اما هنگام اجرای نقشه او متوجه شد و من در یک درگیری، با  دستانم گلویش را فشردم تا این که بی حرکت ماند و جان داد.گزارش روزنامه خراسان حاکی است در حالی که تحقیقات تخصصی مقام قضایی و کارآگاهان به بامداد روز گذشته رسید اما بررسی های بیشتر درباره ادعاهای دو متهم این پرونده جنایی با  دستورهای  ویژه قاضی شعبه 211 دادسرای عمومی و انقلاب مشهد برای کشف زوایای پنهان این جنایت هولناک همچنان ادامه دارد.

اختصاصی خراسان

در نظام امنیتی در حال گذار منطقه می‌توان شاهد تشکیل و تکثیر مداوم اتحادها و ائتلاف‌های شبکه‌ای بود که از سوی هر کدام از دو طیف رقابت روی می‌دهد. در ائتلاف‌های شبکه‌ای بازیگران با ائتلافی مواجه می‌شوند که از پیوند بین موضوعات مختلف ایجاد می‌شود و از یک حوزه به حوزه‌های دیگر تسری می‌یابد و قابلیت ترکیبی بودن اهداف، ائتلاف را از منحصر ماندن به یک موضوع خاص خارج می‌کند.در همین زمینه، هدف غایی آمریکا برای ترویج عادی‌سازی روابط میان کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی، در کنار تداوم فشارها علیه ایران (از تحریم و آشوب‌آفرینی داخلی تا تلاش برای بستن شریان‌های تنفس اقتصادی همانند تجارت با همسایگان)، جلوگیری از پایان بحران سوریه و فشار بر گروه‌های مقاومت در لبنان و عراق و یمن، همگی در راستای ائتلاف‌سازی برای حفظ نظم هژمونیک آمریکا محور در منطقه است.با این حال، روند تحولات طی ماه‌های اخیر به صورت تدریجی بی‌ثمر ماندن سیاست‌های آمریکا را نشان داده است. از یک سو اقبال کشورهای عربی به سمت پذیرش مشروعیت نظام سوریه و احیای روابط با این کشور برخلاف خواست آمریکا، طی ماه‌های اخیر روندی رو به فزونی یافته و از طرف دیگر امضای توافق تنش‌زدایی میان ایران و عربستان سعودی با وساطت چین که در روزهای گذشته به دست آمد، ضربه مهلکی به رویای ائتلاف‌سازی ضدایرانی عربی- صهیونیستی بود که به احتمال زیاد آثار امنیت‌ساز آن برای منطقه به ویژه در یمن به خنثی شدن فضای ایران هراسی و طرح فروش توهم امنیت به اعراب از طریق تن دادن به عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی منجر خواهد شد.به تازگی نیز عبدالعزیز البکیر وزیر مشاور دولت نجات ملی یمن از آمادگی امارات برای صلح با صنعا پرده برداشت.وی تصریح کرد که امارات تیم مذاکره کننده خود را برای مذاکرات مستقیم با صنعا برای برقراری صلح آماده می کند.این اظهارات همزمان با سفر شمخانی به امارات وچند روز بعد از اعلام توافق آشتی ایران و عربستان برای ازسرگیری مناسبات دیپلماتیک و بازگشایی سفارتخانه های دو کشور حداکثر ظرف دو ماه بیان می شود.
حال به نظر می رسد در مسیر همگرایی منطقه ای یکی از مهم ترین پرونده ها تعیین تکلیف پرونده یمن باشد. بر همین اساس دو نکته مهم در این زمینه وجود دارد:نخست این که از نظر دولت نجات ملی یمن هرگونه صلح با امارات مستلزم پایان دادن به هر شکل تجاوز و اشغال و به رسمیت شناختن وحدت سرزمینی و تمامیت ارضی این کشور در کنار جبران خسارت های نزدیک به 9 سال تجاوز به این کشور است و این موضوع از این نظر اهمیت و موضوعیت پیدا می کند که بعد از اعلام خروج نظامیان اماراتی از یمن دخالت های این کشور به اشکال دیگر ادامه یافته ، از جمله مصادیق آن می توان به حمایت از شورای انتقالی اشاره کرد که تا پیش از این برای تجزیه جنوب تلاش می کرده اما برخی اخبار حاکی از این است که از این هدف دست کشیده و به اهداف شورای ریاستی که زیر نظر عربستان است، نزدیک شده است.از دیگر مصادیق ادامه دخالت ها و حضور نظامی امارات در یمن بعد از اعلام خروج نظامیان این کشور از یمن استقرار در بنادر و جزایر استراتژیک این کشور از جمله مجمع الجزایر سقطری است که طبق اخبار دریافتی با کمک اسرائیل اقدام به تاسیس پایگاه نظامی و جاسوسی کرده است.بر این اساس اعلام خبر تدارک امارات برای اعزام هیئت دیپلماتیک به صنعا به منظور مذاکره زمانی ثمربخش خواهد بود که با پایان کامل مداخله و حضور نظامی این کشور به هر شکل ممکن در یمن همراه باشد.دوم این که هرچند نمی توان تاثیر کلی توافق آشتی ایران و عربستان را بر کل تحولات منطقه و حتی جهان از جمله مسئله یمن نادیده گرفت اما در عین حال نباید از این واقعیت نیز غافل شد که کلید حل این مسئله در صنعا و ریاض است و تهران نیز طبعا از حل این مسئله در چارچوب ایجاد ثبات و امنیت در منطقه و کاهش اختلافات و شکاف ها در جهان عرب و جهان اسلام حمایت و پشتیبانی می کند.اما آن چه مشخص است این که در شطرنج رقابت دو نیروی رقیب برای تعیین آینده نظم امنیتی منطقه، راهبرد آمریکا برای بنیان نهادن نظم جدید بر محور عادی‌سازی روابط، با پاسخ‌های متناسب رقبای منطقه‌ای و بین‌المللی به زوال گرایید.

پس از 3 سال محدودیت های کرونایی که مانع حضور رهبر معظم انقلاب در سخنرانی نوروزی حرم مطهر رضوی شده بود، نماینده ولی فقیه در استان خراسان رضوی، تولیت آستان قدس رضوی و استاندار در پیام مشترکی ضمن اعلام خبر حضور رهبر معظم انقلاب در مشهد از عموم مردم برای شرکت در مراسم سخنرانی ایشان در روز اول فروردین 1402، ساعت 15 در حرم مطهر رضوی دعوت کردند.
متن این پیام به شرح زیر است:
«بسم ‌ا... الرحمن الرحیم
دگرگونی آفرینش و رویش دوباره طبیعت که امسال با عطر روح‌افزای بهار قرآن نیز تقارن یافته، ما را به تأمل در رستاخیز طبیعت و تحول احوال خویش به سوی «احسن‌الحال» فرامی‌خواند و از این روی پروردگار قادر یگانه را بر نعمت درک دوباره این آیات بزرگ الهی سپاس‌گزاریم.
اینک در شرایطی سال نو را آغاز می‌کنیم که فضل الهی و بصیرت و هوشمندی ملت غیور ایران بار دیگر باعث سرشکستگی سردمداران استکبار و ناامیدی معاندان یاوه‌گوی این کشور شده تا مگر دریابند که در مقابل عظمت مردمی آگاه و نستوه، توطئه‌ها و مکرهای آنان اندک ارزش و اثری نداشته و نخواهد داشت.
همچنان که تاریخ افتخارآمیز ملت ایران و پیشرفت‌ها و دستاوردهای عرصه‌های مختلف طی سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی گویای این حقیقت است که هیچ سدی جلودار راه تعالی این ملّت نیست؛ به فضل الهی بازهم این مردم می‌توانند بر شیطنت‌ها و تحریم‌های اقتصادی ظالمانه سلطه‌گران و زورگویان عالم فائق آیند و آینده‌ای امیدبخش و الهام آفرین را برای ایران مقتدر رقم بزنند.
و اما صد شکر حضرت باری تعالی را که پس از گذشت سه سال انتظار و خروج از شرایط بحرانی فراگیری بیماری منحوس کرونا بار دیگر در آغازین روز بهار ۱۴۰۲ دیار خراسان و شهر شهیدپرور و انقلابی مشهد به برکت بارگاه ملکوتی حضرت ثامن الحجج علی بن موسی‌الرضا علیه آلاف التحیه و الثناء میزبان قدوم مبارک قائدعظیم‌الشأن امت اسلام و ولی امر مسلمین جهان است تا بار دیگر کانون توجهات برای تعیین نقشه راه انقلاب و امت اسلام، قوت دل‌های دوستان و یأس امیدهای واهی دشمنان باشد.
ضمن شکرگزاری به درگاه ایزد منان به پاس این نعمت عظما و خیر مقدم به رهبر معظم انقلاب اسلامی، از عموم مردم مؤمن و انقلابی مشهد مقدس، زائران گرامی بارگاه مقدس امام رضا (ع)، علما و روحانیت معظم، خانواده معزز شهدا و ایثارگران، دانشگاهیان و اصناف دعوت می‌نمائیم، روز سه شنبه اول فروردین ماه ۱۴۰۲ ساعت ۱۵ برای دیدار با رهبر معظم انقلاب اسلامی، در حرم مطهر رضوی حضور یافته و ضمن بهره مندی از فضای ملکوتی این آستان قدسی از بیانات ارزشمند معظم له فیض برده و با آرمان‌های امام راحل (ره) و رهبر عظیم‌الشأن انقلاب اسلامی تجدید میثاق نمایند.»
سیداحمد علم الهدی، نماینده ولی فقیه در خراسان رضوی و امام جمعه مشهد مقدس
احمد مروی، تولیت آستان قدس رضوی
یعقوبعلی نظری، استاندار خراسان رضوی

اوج گیری تقابل شرق وغرب در1401

جهان در سالی که گذشت حوادث وتحولات بسیاری را به چشم خود دید که نگاهی هر چند گذرا می اندازیم به آن چه امسال اتفاق افتاد

گروه بین الملل- جهان در سال ۱۴۰۱با جنگ و کشتار آغاز شد و با جنگ به پایان رسید. ۳۶3 روز گذشته، «سالی سخت» برای مردم  جهان بود کسی حتی فکرش را نمی کرد که امسال با جنگ و حتی تهدیدات هسته ای و قرار گرفتن شرق و غرب روبه روی هم به پایان برسد  امسال با همه سختی هایش گذشت و امیدواریم در انتهای سال ۱۴۰2 از خبرهای خوبی بنویسیم که در یک سال گذشته اش در صدر رسانه های جهانی بود. در ادامه به مهم ترین اتفاق ها  و خبرهای سال ۱۴۰1 از منظر بین‌المللی می پردازیم:

بازگشت خاندان شریف و مختومه شدن پرونده جمال
فروردین

دولت عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان با رأی عدم اعتماد پارلمان ساقط شد. کمیسیون انتخابات پاکستان 5 ماه بعد از آن، عمران خان را از فعالیت سیاسی منع کرد. پس از آن شهباز شریف به نخست وزیری رسید و پس از پنج سال دوباره خاندان «شریف» در پاکستان به قدرت رسیدند.
*  ترکیه، به منظور عادی سازی روابط با دولت عربستان، پرونده قتل جمال خاشقچی، روزنامه نگار منتقد سعودی در واشنگتن پست را بست و به دادگاه عالی ریاض ارجاع داد. تصمیمی که به بازسازی روابط آنکارا-ریاض انجامید.

 آتش بس یمن و توسعه روابط باکو-تل آویو
اردیبهشت

*  جمهوری آذربایجان که روابط خود با اسرائیل را در جنگ قره‌باغ گسترش داده بود، به بهانه توسعه صنعت کشاورزی اش، در 7 کیلومتری مرز ایران و با کمک اسرائیل پروژه ساخت «دهکده دیجیتال» را کلید زد.
*   دولت یمن و انصارا... بر سر آتش‌بس 2 ماهه توافق کردند.
*  شیرین ابوعاقله، خبرنگار زن شبکه الجزیره حین پوشش خبر در جنین به ضرب گلوله نظامیان اسرائیلی به شهادت رسید
*   در پی تحولات جنگ اوکراین، کشورهای سوئد و فنلاند خواستار پیوستن به سازمان ناتو شدند.
* چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه برای اولین بار در ۱۵ سال گذشته به طور رسمی به اسرائیل سفر کرد.

خداحافظی جانسون وعضویت سوئد وفنلاند در ناتو
 خرداد

*  بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس از سمت خود و رهبری حزب محافظه کار این کشور استعفا کرد. دو ماه بعد لیز تراس توسط حزب محافظه کار نخست‌وزیر شد.
آمریکا 820 میلیون دلار به اوکراین کمک کرد. دو ماه بعد نیز واشنگتن یک میلیارد و 100 میلیون دلار به اوکراین کمک دفاعی کرد.
*  پروتکل الحاق سوئد و فنلاند به ناتو امضا شد.
سفرپلوسی به تایوان و یک چشم شدن شیطان!
مرداد
*    نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا در اقدامی بی سابقه به تایوان سفر کرد.
*  سلمان رشدی، نویسنده مرتد کتاب «آیات شیطانی» در نیویورک آمریکا هدف حمله قرار گرفت و بر اثر حمله یک چشم وی کور شد.
قهر مقتدی صدر از سیاست و درگذشت ملکه
شهریور
مقتدی صدر، از سیاست کناره‌گیری کرد. رهبر جریان صدر عراق چند هفته بعد نیز دستور توقف فعالیت‌های گردان‌های سرایا السلام وابسته به این جریان را صادر کرد.
الیزابت دوم، ملکه بریتانیا در سن 96 سالگی در قلعه بالمورال اسکاتلند درگذشت و چارلز سوم پادشاه انگلستان در سن 73 سالگی بر تخت سلطنت نشست.
نخست وزیری السودانی و استعفای لیز
مهر
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، اسناد الحاق 4 منطقه اشغال شده دونتسک، لوهانسک، خرسون و زاپوریژیای اوکراین به روسیه را امضا کرد.
اسرائیل و لبنان بر سر تعیین مرزهای دریایی به توافق رسیدند. لبنان و اسرائیل بر سر محدوده آبی به وسعت 860 کیلومترمربع که سرشار از منابع گازی و نفتی است با یکدیگر اختلاف داشتند.
عبداللطیف رشید، رئیس جمهور جدید عراق، محمد شیاع السودانی را مامور تشکیل دولت جدید در این کشور کرد.
* لیز تراس، نخست‌وزیر انگلیس از مقام خود استعفا کرد. ریشی سوناک به عنوان اولین نخست وزیر آسیایی‌تبار تاریخ بریتانیا و جوان‌ترین رهبر دولت در تاریخ معاصر این کشور انتخاب شد.
بیداد تورم در ترکیه و انتخابات زودهنگام در تل آویو
آبان
*در پی استعفای نخست وزیر، انتخابات پارلمانی زودهنگام در اسرائیل برگزار شد. انتخاباتی که در پی آن با پیروزی ائتلاف احزاب راست گرا و لیکود، بنیامین نتانیاهو مامور تشکیل دولت جدید اسرائیل شد.
*  نرخ تورم سالانه ترکیه به عدد 85.5 درصدی رسید که طی ۲۴ سال گذشته بی‌سابقه بود.
*  اسحاق هرتزوگ، رئیس جمهور اسرائیل طی یک سفر رسمی با هدف عادی سازی روابط، به پایتخت بحرین سفر کرد.
ولیعهد عربستان سعودی و رئیس جمهور چین در ریاض دیدار کردند.

سفر زلنسکی  و منع تحصیل دختران توسط طالبان
آذر

*  ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، برای اولین بار از زمان آغاز جنگ روسیه- اوکراین به خارج از کشور سفر کرد و به آمریکا رفت.
*  طالبان تحصیل دختران افغانستان در دانشگاه های دولتی و خصوصی این کشور را ممنوع اعلام کرد. سه ماه بعد نیز کلاس های تحصیلی در دانشگاه ها بدون حضور دختران افغان آغاز شد.
بازگشت لولا به قدرت و رونمایی از دختر اون
دی
*  لوئیس ایناسیو لولا داسیلوا رئیس جمهوری جدید و چپ‌گرای برزیل پس از سال ها به راس قدرت بازگشت.
*  طالبان یک قرارداد 25 ساله نفتی با چین امضا کرد که اولین قرارداد بین المللی آن از زمان روی کار آمدن در افغانستان در ۲۰۲۱ است.
*   کوین مک کارتی، رهبر جمهوری‌خواهان، پس از یک هفته مذاکره و 15 دور رای گیری، سرانجام رئیس مجلس نمایندگان آمریکا شد.
*   برای اولین بار در حاشیه یک آزمایش موشکی تصویری از دختر کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، منتشر شد. برخی او را وارث احتمالی اون می دانند.
*   اصلاحات در دستگاه قضایی به اعتراضات ادامه دار هزاران معترض اسرائیلی علیه کابینه افراط گرای نتانیاهو انجامید.
چراغ سبز تانکی آلمان وجنجال بالون جاسوسی
بهمن
*  آلمان به تحویل تانک های پیشرفته لئوپارد-2 از لهستان به اوکراین چراغ سبز نشان داد.
*دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا، با مجموعه انتقادات و حمله به رقبا، کارزار انتخاباتی خود برای انتخابات ۲۰۲۴ آمریکا را آغاز کرد.
*   پرواز یک بالون مجهز به چندین حسگر بر فراز انبار تسلیحات اتمی آمریکا، جنجال بسیاری را در این کشور به پا کرد. پنتاگون با خروج این بالون از حریم ارضی آمریکا، آن را ساقط و بقایایش را برای بررسی جمع آوری کرد.
* زلزله ای مهیب در ترکیه، به کشته شدن 45 هزار تن، زخمی شدن بیش از 108 هزار تن و ویرانی 31 هزار بنا انجامید. زلزله ای که دولت رجب طیب اردوغان را در آستانه انتخابات ریاست جمهوری با چالش مواجه کرد.
* شرکت هیمنوتا، متعلق به صندوق ملی یهودیان در رژیم صهیونیستی، در مزایده‌ای که توسط «شرکت حراج عربی» برگزار شد، جزیره‌ای خصوصی به مساحت «۹۵۵۴ متر مربع» در بحرین را به قیمت «21.5 میلیون دلار» خریداری کرد.

تشدید تنش ها درنابلس واتحاد مخالفان علیه اردوغان
اسفند

*در یورش گسترده نظامیان صهیونیستی به شهر نابلس، 10 نفر شهید و 103 نفر دیگر زخمی شدند.
* وانگ یی، مدیر دفتر کمیسیون امور خارجی حزب کمونیست چین، در سفر معنادار خود به روسیه بر «جهان چند قطبی» تاکید کرد.
*  رؤسای پارلمان های عربی در گامی بی‌سابقه در 12 سال گذشته وارد دمشق شدند و با بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، دیدار کردند.
* اسرائیل اعلام کرد که سفارت خود در ترکمنستان را که فاصله ای 30 کیلومتری با ایران دارد ، افتتاح می کند.
* اتحاد 6 حزب اپوزیسیون ترکیه با شعار «در اتحاد پیروز خواهیم شد» رسماً وارد رقابت‌های انتخاباتی شد و کمال قلیچداراوغلو را به عنوان نماینده خود و نامزد ائتلاف برای انتخابات ریاست جمهوری معرفی کرد.


 

سایه روشن دیپلماسی در 1401 

دنیای سیاست خارجی در سال 1401 پرهیاهو گذشت، از همان آغازین روزهای سال تا واپسین روزها.  مهم ترین رویدادهای سیاست خارجی در سال گذشته را مرور کرده ایم 

هادی محمدی – سیصد و شصت و سه روز از سال 1401 به عنوان اولین سال از قرن پانزدهم شمسی گذشته و تنها دو روز تا پایان این سال باقی مانده است، سالی که در آن افت و خیزهای زیادی را شاهد بودیم. همچون همه سال های گذشته که به یاد داریم موضوع مذاکرات هسته ای و اتفاقات حول و حوش آن حرف اول را می زد اما امسال تفاوتش با سال های دیگر این بود که پرونده های دیگری را هم شاهد بودیم؛ از عضویت نهایی ایران در سازمان همکاری شانگهای گرفته تا جنگ اوکراین که اگرچه سال 1400شروع شد اما در میانه 1401 با ادعای غربی ها درباره پهپادهای ایرانی، آتشش دامن ما را هم گرفت. از باز شدن دوباره پرونده های حقوق بشری اروپا و آمریکا علیه ایران به بهانه  ناآرامی های پاییز 1401 تا قطعنامه شورای حقوق بشر علیه ایران و تشکیل کمیته حقیقت یاب. این سال آبستن تحولات مثبتی هم برای سیاست منطقه ای ایران بود و بعد از 7سال گره تخاصم میان ایران و عربستان نیز گشوده شد و به نظر می رسد این رشته می تواند کشورهای عربی دیگری را هم در بر بگیرد. دو سفر مهم رئیس جمهور به نیویورک و چین و تحولات جدید در موضوع سوریه، حمله به سفارت آذربایجان در تهران و ادامه مذاکرات بر سر تبادل زندانیان ایران و آمریکا نیز از دیگر موضوعات مهمی بودند که در 363 روز گذشته بارها از آن ها نام برده شد و تحولاتی را در عرصه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران رقم زدند. در آستانه پایان سال 1401 قصد داریم تا نگاهی اجمالی و سریع به این رویدادها داشته باشیم.

ادامه مذاکرات هسته ای با سرعت لاک پشتی و با مانع آژانس
اواخر اسفند سال گذشته به نظر می رسید همه چیز برای توافق نهایی در وین و احیای برجام مهیا شده و حتی خبرنگاران هم آماده اعزام به وین برای پوشش امضای توافق نهایی توسط وزیران خارجه بودند اما اتفاقات مختلف از جمله جنگ اوکراین و برخی اختلافات لحظه آخری بر سر متن باعث شد تا با اعلام رسمی جوزف بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که هماهنگ کننده مذاکرات برجام هم هست، طرفین برای تنفس به پایتخت های خود بروند. خبری شوک آور که باعث شد آن چه رشته شده بود، ناگهان پنبه شود و چهارمین بهار ایرانی بدون برجام نیز رقم بخورد. تنش ها اما بالا گرفت و کشورهای غربی که حالا مذاکرات هسته ای را نیمه کاره رها کرده  و سخت مشغول دعوا با روس ها بودند، سعی کردند از ابزاری به نام آژانس بین المللی انرژی اتمی به منظور فشار به ایران برای عدول از خط قرمزهای مذاکراتی خود استفاده کنند. ایران می گفت سه موضوع از اهمیت زیادی برای من برخوردار است و باید تا قبل از توافق نهایی پرونده های باز آژانس بسته و تضمین های لازم داده شود و همه تحریم های موثر در اقتصاد ایران کنار بروند. این چالش بزرگ به نشست شورای حکام آژانس رسید و حل نشد. پیش  از این ایران و آژانس توافقی را بین خود نهایی کرده بودند که تا  موعد نشست شورای حکام در خرداد 1401 پرونده سه مکان ادعایی آژانس که می گوید ذرات اورانیوم غنی شده پیدا شده، بسته شود اما دعوای سیاسی جلوی کار فنی را هم گرفت و نشد. سرانجام سه کشور اروپایی آلمان، انگلیس و فرانسه با همراهی آمریکا در خرداد امسال قطعنامه ای را ضد ایران در شورای حکام به امضا رساندند که طی آن، ایران موظف به همراهی بیشتر با آژانس برای بسته شدن پرونده سه مکان می شد. این اقدام خصمانه طرف مقابل با واکنش ایران روبه رو شد و تهران نیز اعلام کرد فعالیت‌ دوربین‌های فرا‌پادمانی دستگاه اندازه گیری برخط سطح غنا OLEM‌و فلومتر آژانس قطع می شود. چند روز بعد و با فروکش کردن تنش قطعنامه ای، جوزف بورل و دستیارش انریکه مورا به تهران سفر کردند و قرار ادامه مذاکرات در دوحه قطر گذاشته شد و 8 تیرماه طرفین در قطر بار دیگر راه های حل مناقشه را بررسی کردند. این فرایند هم  نتیجه ای در برنداشت تا این که چند هفته بعد ناگهان اعلام شد انریکه مورا نماینده اتحادیه اروپا با متنی به قول خودشان نهایی شده در وین منتظر است تا با حضور علی باقری مذاکره کننده ارشد ایران کار را یکسره کنند. مرداد ماه و همزمان با تاسوعا و عاشورا در تهران، دیپلمات ها در وین بر سر متن جدید چانه زدند و پس از چند روز قرار شد تصمیم نهایی در پایتخت های ایران و 4+1 و آمریکا گرفته شود. ایران پاسخ خود به متن مورا را یک هفته بعد داد. در واقع قرار بود مورا این پاسخ را به طرف آمریکایی برساند. این کار انجام شد و آن ها نیز با تاخیری چند روزه پاسخ دادند. یک بار دیگر این رفت و آمد تکرار شد اما در نهایت و در حالی که همگان اواسط شهریور برای دومین بار منتظر توافق نهایی بودند، طرف آمریکایی با این بهانه که ایران خواسته های جدیدی را مطرح کرده، مذاکرات را متوقف کرد. این توقف چند روز بعد با آغاز اعتراضات برخی از مردم به فوت مهسا امینی در مقر پلیس تهران و سوءاستفاده غربی ها از این ناآرامی ها همراه شد و طرف مقابل احساس کرد با این وضعیت می تواند امتیازات بیشتری از ایران پشت میز مذاکرات هسته ای بگیرد. این توهم تا جایی بالا گرفت که آبان ماه در نشست پاییزی، شورای حکام آژانس بار دیگر قطعنامه ای ضد ایران تصویب کرد. قطعنامه ای که به نوعی رنگ و بوی ضرب الاجل داشت. ایران اما در واکنش، یکی از مهم ترین برگ های خود را رو کرد و در کنار برخی اقدامات فرعی، غنی سازی 60درصدی فردو را کلید زد. این اقدام که به نوعی ایمن کردن غنی سازی 60درصدی در ایران همراه با افزایش ظرفیت تولید به شمار می رفت، داد طرف مقابل را به هوا بلند کرد و اوضاع متشنج در مذاکرات هسته ای به بالاترین حد خود در یک سال اخیر رسید؛ اما این همه ماجرا نبود و ظرف چند هفته دو موضوع مهم دیگر نیز علیه ایران ساخته شد، ابتدا تغییر آرایش سانتریفیوژهای ir6 در فردو با هدف غنی سازی 60درصدی که البته با اطلاع آژانس صورت گرفت و سپس یافتن ذرات اورانیوم غنی شده 84درصدی در میان ذخایر 60درصدی. این موارد در کنار قطعنامه می توانست وضعیت را به سطح تنشی غیرقابل کنترل برساند اما فروکش کردن اعتراضات در ایران از یک سو و باز کردن در تعامل با آژانس از سوی ایران، باعث شد تا ایران با سفر رافائل گروسی مدیرکل آژانس به تهران موافقت کند. این سفر در میانه اسفند 1401 انجام شد و نتیجه اش توافقی بود شامل سه بند که اولا تعامل و نظارت بر کار ایران را به ان پی تی محدود می کرد و ثانیا با تشکیل یک کمیته فنی در تهران، بر بررسی بیشتر سه مکان ادعایی تاکید داشت. این کمیته این هفته در تهران با حضور کمالوندی مذاکره کننده ارشد ایران در حوزه هسته ای و آپارو معاون پادمانی آژانس برگزار می شود تا نقشه راه روزهای آینده در سال 1402 را ترسیم کند، سالی که به نظر می رسد همچنان خبرهای هسته ای در داغ ترین حد خود باشند و این پرونده سال آینده را هم سخت سپری کند.

و سرانجام شانگهای
ایران به دلایل مختلف از جمله ژئوپلیتیک و بحث های اقتصادی به ویژه داشتن ذخایر عظیم نفت و گاز و حضور در مرکز راهگذرهای بین المللی و در اختیار داشتن تنگه هرمز، همواره مورد توجه کشورهای دیگر از جمله قدرت های جهانی بوده و هست. جمهوری اسلامی نیز در سال های پس از انقلاب تلاش کرده با کشورهایی که خوی استکباری ندارند رابطه خوبی برقرار کند و در ائتلاف ها و سازمان های منطقه ای موثر باشد. از همین رو ایران اکو را بر ویرانه سنتو بنا نهاد و از اعضای فعال آن نیز بوده است. با این حال از حدود 17 سال قبل تهران تصمیم گرفت تا به عضویت سازمان همکاری های شانگهای بپیوندد، سازمانی فرامنطقه ای و بزرگ که دو عضو شورای امنیت شامل روسیه و چین و چهار دارنده بمب اتم در دنیا یعنی روسیه، چین، هند و پاکستان را در خود دارد و بخش زیادی از وسعت و جمعیت جهان را شامل می شود. این عضویت تا تابستان 1400 به صورت ناظر بود و برخی مخالفت های منطقی و غیرمنطقی، سیاسی و فنی باعث شده بود تا در این سال ها عضویت ناظر ایران، دایمی نشود. سرانجام با حضور ابراهیم رئیسی رئیس جمهور کشورمان در اجلاس سران در شانگهای، روند رسمی شدن حضور ایران آغاز شد و فرایند داخلی آن نیز کلید خورد. در سازمان شانگهای باید 9 عضو آن، موافقت خود را اعلام می کردند و در ایران نیز معاهدات و کنوانسیون های مربوط به تصویب مجلس و تایید شورای نگهبان می رسید که گفته شده بود حدود دو سال زمان می برد. این روند در مقاطع مختلف انجام و در اجلاس سران اخیر در قندهار موافقت اعضا اعلام شد و در پی آن مجلس نیز کنوانسیون های مربوط را تصویب و شورای نگهبان در انتهای بهمن 1401 تایید نهایی کرد. حالا مانده اعلام موافقت رسمی کشورهای عضو که شروع شده و اقدامی تشریفاتی است و به نظر می رسد در اجلاس آینده در تابستان 1402 این موضوع نیز قطعیت پیدا می کند و ایران به طور رسمی عضو دایم سازمان همکاری های شانگهای خواهد شد.

حقوق بشر ابزار کند شده غرب علیه ایران
یکی از ابزارهای همواره فعال کشورهای غربی علیه کشورمان، موضوع حقوق بشر بوده است و آن ها در 4دهه گذشته سعی کردند با ادعاهای واهی یا بزرگ کردن مسائلی که در کشورهای دیگر و حتی خودشان هم اتفاق می افتد، از ابزار حقوق بشر برای فشار بر ایران و گرفتن امتیاز در بخش های دیگر استفاده کنند. امسال و اتفاقات پاییز آن، طعمه مناسبی برای آن ها بود تا وسوسه فشار حقوق بشری به کشورمان بار دیگر آن ها را به اشتباه محاسباتی بیندازد. دختر جوانی به نام مهسا امینی در مرکز پلیس امنیت اجتماعی از دنیا رفت و متاسفانه زمینه ای را ایجاد کرد تا معترضان به این رفتار به خیابان بیایند و اعتراضات شروع شد اما این اعتراضات با دخالت های بی جای مقامات غربی به ویژه اروپا و آمریکا به انحراف کشیده شد و شکل خشونت آمیزی گرفت. دخالت های غربی ها در موضوع داخلی ایران و اعتراضاتی که می توانست با آرامش به اصلاحاتی در برخی رویه ها بینجامد، باعث شد تا به ابزاری برای فشار بیشتر بر کشور بدل شود. طرف اروپایی شروع به تحریم های حقوق بشری علیه افراد و نهادهای ایرانی کرد و ایران نیز در واکنشی قانونی به این اقدام خصمانه برخی افراد نهادهای اروپایی و به ویژه انگلیس را تحریم کرد. این رفتار تا جایی پیش رفت که حتی شورای حقوق بشر سازمان ملل را نیز که ابزاری بین المللی است، هدف سوءاستفاده قرار دادند و قطعنامه ای تصویب کردند که البته خیلی هم با استقبال سایر کشورهای عضو مواجه نشد.
شورای حقوق بشر سازمان ملل سوم آذر 1401 قطعنامه ای ضدایرانی را درباره آن چه «وضعیت حقوق بشر در ایران» خوانده شد، با ۲۵ رای مثبت،  ۱۶ رای ممتنع و ۶ رای منفی به تصویب رساند. آرژانتین، بنین، جمهوری چک، فنلاند، فرانسه، گابن، گامبیا، آلمان، هندوراس، ژاپن، لیبی، لیتوانی، لوکزامبورگ، جزایر مارشال، مکزیک، مونته‌نگرو، نپال، هلند، پاراگوئه، لهستان، جمهوری کره، سومالی، اوکراین، انگلیس و آمریکا به قطعنامه ضدایرانی رای مثبت دادند و ارمنستان، چین، کوبا، اریته، پاکستان  و ونزوئلا رای منفی و بولیوی، برزیل، کامرون، ساحل عاج، هند، اندونزی، قزاقستان، مالاوی، مالزی، موریتانی، نامیبیا، قطر، سنگال، سودان، امارات متحده‌ عربی و ازبکستان رای ممتنع دادند. در واکنش به این قطعنامه که موضوع مهمش تشکیل یک کمیته حقیقت یاب برای بررسی ناآرامی ها در ایران بود، کاظم غریب‌آبادی، معاون امور بین‌الملل قوه قضاییه و دبیر ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران نوشت: در حالی که حقوق ایرانیان به طور گسترده توسط رژیم های آمریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه از طریق تحمیل اقدامات قهری یک جانبه و حمایت و میزبانی از گروهک های تروریستی که جان ۱۷۰۰۰ ایرانی بی گناه را گرفته اند، نقض می شود، برگزاری نشست ویژه شورای حقوق بشر درباره ایران یک اقدام مزورانه است.»
این مداخلات با کاهش اعتراضات در ایران فروکش کرد و الان نیز جسته و گریخته به گوش می رسد و حتی به دنبال بهانه های جدیدی همچون اتفاقات در مدارس دخترانه ایران بودند. به نظر می رسد کشورهای غربی ابزار کند شده حقوق بشر را که تنها با هدف فشار بر کشورهای هدف و نه ارتقای حقوق بشر در دنیا استفاده می کنند، همچنان در دست خواهند گرفت هرچند به نابودی ارزش متعالی حقوق بشر منجر شود.

پهپادهای قدرتمند اما پرحاشیه
اما یکی دیگر از موضوعاتی که در سال رو به پایان 1401 سیاست خارجی ما را درگیر خود کرد، موضوع صادرات پهپادهای مهاجر و شاهد ایرانی به روسیه و استفاده از این پهپادها در جنگ روسیه علیه اوکراین بود. در حالی که مسئولان جمهوری اسلامی ایران در سطوح مختلف از جمله رهبر انقلاب، بارها اعلام کردند که مخالف هرگونه جنگ و تجاوز و رعایت نشدن تمامیت ارضی کشورها هستند اما در شرایطی که کلاف جنگ در اوکراین در هم پیچیده شده و اروپا و آمریکا با همه توانشان نتوانسته بودند ماشین جنگ روس ها را متوقف یا از اوکراین خارج کنند، ناگهان شروع به بهانه گیری و شریک جرم سازی کردند و در این میان و در اوج دعواهای هسته ای و اغتشاشات داخلی پرونده جدیدی به نام پهپاد علیه کشورمان باز کردند و مدعی شدند ایران پهپادهایی به روسیه داده تا علیه مردم اوکراین استفاده کند. در هفته های اول ایران به کلی موضوع را منکر شد و اعلام کرد ایران پهپادی را برای استفاده روسیه در جنگ علیه هیچ کشوری نداده است اما در ادامه وزیرخارجه کشورمان تایید کرد که در ماه های قبل از آغاز جنگ، ایران به روسیه پهپاد فروخته اما با این قید بوده که در عملیات های تجاوزکارانه استفاده نشود و اگر ثابت شود روسیه چنین کاری کرده، ایران برخورد خواهد کرد. تهران بارها از اوکراین خواست تا اسناد و مدارک خود مبنی بر استفاده روسیه از پهپاد ایرانی را ارائه کند و حتی کشورهایی همچون لهستان و عمان هم واسطه حل موضوع شدند اما فایده ای نداشت و طرف مقابل  و متحدین اروپایی و آمریکایی اش تنها اقدام به تهدید و اتهام زنی می کردند و حتی عده ای از اعضای سپاه و شرکت های فناورانه را نیز به این بهانه تحریم کردند. ایران هم می گوید طرف اوکراینی تنها یک بار در عمان حاضر به نشست با متخصصان نظامی ایران شد اما مدارک کافی نداشت و قرار شد به زودی مدارک را ارئه دهد که بعد از هفته ها هنوز وضعیت مشخص نیست تا جایی که در آخرین تماس تلفنی میان امیرعبداللهیان و بورل هم این موضوع از سوی ایران مطرح شد که طرف اوکراینی مدارک خود را ارائه نمی کند. به نظر می رسد این موضوع هم تا زمانی که جنگ اوکراین ادامه دارد به عنوان یک ابزار فشار از سوی غرب حفظ شود همان طور که همین الان هم برخی مقامات و رسانه های آن ها حتی موضوع توافق هسته ای را به موضوع حمایت نظامی ایران از روسیه در اوکراین ربط می دهند.

سوریه و بحرانی که فروکش کرده اما انسانی شده است
اما موضوع بحران سوریه همچنان به عنوان یکی از موضوعات اصلی در پرونده های سیاست خارجی منطقه و ایران در سال 1401 ادامه داشت و در این سال ایران و کشورهای دیگر سعی کردند تا با ابزار دیپلماسی به فروکش کردن این بحران کمک کنند. در سال گذشته همزمان با افزایش تنش ها در مرز سوریه و ترکیه و در شرایطی که ترکیه آماده می شد به شمال سوریه حمله کند، اجلاس سران آستانه در تهران با حضور روسای جمهوری ایران، ترکیه و روسیه برگزار شد و طرفین بر احترام به تمامیت ارضی سوریه تاکید کردند. ترک ها همچنان بر طبل مبارزه با تروریسم در شمال سوریه می کوبیدند و سعی داشتند از این بهانه برای تجاوز احتمالی بهره ببرند. با این حال رهبر انقلاب در دیدار با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه که به تهران آمده بود، مسئله تمامیت ارضی سوریه را بسیار مهم برشمردند و با اشاره به برخی نقل‌قول ها مبنی بر حمله نظامی به شمال سوریه، تأکید کردند: این کار قطعاً‌ هم به ضرر سوریه، هم به ضرر ترکیه و هم به ضرر منطقه است و اقدام سیاسی مورد انتظار از جانب دولت سوریه را نیز محقق نخواهد کرد.همین نشست، توصیه ها و اخطارهای صورت گرفته باعث شد حداقل تا امروز ترکیه از حمله به سوریه صرف نظر کند اما زلزله بهمن ماه در ترکیه و سوریه مسئله را از یک بحران صرف سیاسی یا نظامی به بحرانی انسانی بدل کرد که باعث سخت تر شدن حل و فصل موضوع می شود. با این حال ابتکار نشست 4 جانبه میان ایران، ترکیه، سوریه و روسیه که احتمالا در روزهای آینده برگزار می شود، می تواند این امیدواری را ایجاد کند که سال 1402 سال باز شدن گره بحران سوریه نیز باشد.

توافق با عربستان شگفتانه سال 1401
پرونده بازخوانی رویدادهای مهم سیاست خارجی کشور را نمی توان بست اما توجهی به مهم ترین رویداد سیاست خارجی ایران در حوزه کشورهای عربی نداشت. دی ماه 1394 در فاصله دو هفته تا اجرای برجام برخی افراد تندرو به بهانه اعدام جنایتکارانه شیخ باقر النمر توسط عربستان سعودی، به سفارت این کشور حمله و ضمن آتش زدن آن، آسیب های جدی وارد کردند. این بهانه باعث قطع ارتباط میان تهران و ریاض برای 7 سال شد. در این مدت حج تعطیل شد و بعد از آن هم با سختی در گرفتن روادید ادامه داشت، عربستان به یمن حمله کرد و هزاران کشته و میلیاردها دلار خسارت به جا گذاشت و ایران و عربستان در حوزه های مختلف حالت تخاصمی به خود گرفتند تا جایی که عربستان یکی از مهم ترین عوامل برهم زدن برجام مطرح شد. با این حال از ابتدای سال 1400 مذاکرات نسبتا محرمانه ایران و عربستان با حضور مقامات امنیتی به میزبانی بغداد آغاز شد و پس از چند دور گفت وگو در بغداد و مسقط، سرانجام در مذاکرات 6 روزه در پکن که با حضور علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران و همتای سعودی او برگزار شد، طرفین توافق کردند تا حداکثر دو ماه ضمن برقراری ارتباط سیاسی، سفارتخانه ها و کنسولگری ها را نیز بازگشایی کنند. این اتفاق مهم که می تواند کلید گشایش روابط ایران با بسیاری از کشورهای دیگر باشد، زلزله ای سیاسی در خلیج فارس ایجاد کرد که مهم ترین نشانه اش عصبانیت بیش از اندازه رژیم صهیونیستی بود که پروژه عادی سازی روابط با اعراب برای فشار بر ایران را پیش می برد. تهران و ریاض موفق شدند با وجود اختلاف نظرها و رقابت های قدیمی که حتی به قبل از انقلاب برمی گردد، فضای پر تنش موجود را کنار بزنند و افقی همراه با همکاری و تعامل برای حل مشکلات امنیتی منطقه ترسیم کنند. این فرایند در حال اجرا برای سایر کشورهای عربی است و به نظر می رسد باید شاهد رفع کدورت ها با امارات و بحرین و حتی مصر در ماه های آینده باشیم. حضور چین به عنوان میانجی در توافق تهران و ریاض مورد توجه  بسیاری بود تا جایی که برخی تحلیل کردند که حضور چین باعث کم رنگ شدن نقش آمریکا در منطقه خواهد شد. هرچند این تحلیل در کوتاه مدت شاید درست نباشد اما می توان انتظار حضور بیشتر سیاسی اژدهای زرد را در غرب آسیا داشت.

   کریم بنزما، کی روش، پله، رونالدو، مسی ، ساپینتو و قلعه‌نویی مردان خبرساز فوتبال 

   از قهرمانی تاریخی استقلال تا جاودانگی مسی

گروه ورزش/در روزهای پایانی سال 1401 که همه خود را برای استقبال از نوروز آماده می کنند، پرونده فوتبال ایران هم با اعلام فهرست جدید تیم ملی و اردوی آماده سازی این تیم با حضور امیر قلعه نویی سرمربی جدید یوزها بسته خواهد شد. فوتبال باشگاهی هم که با برگزاری دیدارهای هفته بیست و سوم پرونده اش در سال جاری با تثبیت صدرنشینی سپاهان و صعود استقلال به رده دوم و سقوط پرسپولیس به رده سوم بسته شده، از 10 فروردین دوباره از سر گرفته خواهد شد. حال در این گزارش مرور کوتاهی خواهیم داشت بر اتفاقات مهم فوتبال ملی و باشگاهی ایران و چند رویداد مهم فوتبال جهان.

ایران در سیاسی ترین گروه جام جهانی
4فروردین تیم ملی فوتبال ایران در ادامه مسابقات انتخابی جام جهانی 2022 قطر در سئول به مصاف کره جنوبی رفت و با 2گل مغلوب این تیم شد و به رده دوم جدول گروه A سقوط کرد.9 فروردین در هفته پایانی مسابقات، ایران در مشهد میزبان لبنان بود و این دیدار به دلیل مهیا نبودن زمینه حضور بانوان در ورزشگاه امام رضا(ع) و تجمع آن ها پشت درهای ورزشگاه با حاشیه بزرگی همراه شد و حتی واکنش فیفا را هم در پی داشت و فیفا بابت اتفاقات تلخ رخ داده از فدراسیون فوتبال ایران توضیح خواست. در این بازی ایران با 2گل لبنان را شکست داد.12 فروردین مراسم قرعه کشی مسابقات جام جهانی قطر برگزار شد و علی دایی اسطوره فوتبال ایران در این مراسم حضور داشت و تیم ملی کشورمان با تیم های آمریکا، انگلیس و برنده پلی آف اروپا که بعدها ولز شد، همگروه و سیاسی ترین گروه جام جهانی نامیده شد.
  قهرمانی نساجی در جام حذفی
7 اردیبهشت فینال جام حذفی کشور بین نساجی و آلومینیوم  در ورزشگاه آزادی برگزار شد و نساجی با یک گل  تیم اراکی را شکست داد و قهرمان شد.
قهرمانی تاریخی استقلال
8 خرداد دیدار دوستانه ایران و کانادا، به دلیل سیاسی کاری دولت کانادا و 12 خرداد هم بازی ایران و اروگوئه به دلیل بعد مسافت لغو شد. 9 خرداد بیست و یکمین دوره مسابقات لیگ برتر با قهرمانی مقتدرانه و رکورد تاریخی استقلال به پایان رسید و این تیم جام طلایی را در حضور بیش از 100 هزار هوادارش در آزادی بالای سر برد.11 خرداد رسانه ها از جدایی رسمی فرهاد مجیدی سرمربی موفق استقلال و توافق او با الوصل امارات خبر دادند و گزینه های داخلی و خارجی بسیاری برای جانشینی او ردیف شد و 31 خرداد مدیریت باشگاه با ساپینتو مربی پرتغالی به توافق رسید. 22 تیر اسکوچیچ تا برگزاری انتخابات شهریور ماه فدراسیون فوتبال ابقا شد.
 اعلام رای ویلموتس و استراماچونی
3 مرداد قرعه کشی بیست و دومین دوره لیگ برتر انجام و این دوره از مسابقات از 21 مرداد به طور رسمی آغاز شد.6 مرداد رای پرونده ویلموتس سرمربی سابق تیم ملی صادر شد و با دفاعیه فدراسیون فوتبال ایران، رای شکست و محکومیت ایران به بیش از ۳ میلیون یورو کاهش یافت.23 مرداد رای دادگاه عالی ورزش درباره پرونده استراماچونی و محکومیت قطعی استقلال اعلام شد.
  بازگشت تاج به فدراسیون و حضور دوباره کی روش روی نیمکت
2 شهریور کریم بنزما، کاپیتان و مهاجم فرانسوی باشگاه فوتبال رئال مادرید، به‌عنوان بهترین بازیکن و مرد سال اروپا معرفی شد.3 شهریور برگزاری هفته سوم لیگ برتر با یک اتفاق خاص همراه بود! برای نخستین بار بانوان علاقه مند به فوتبال توانستند دیدار استقلال و مس کرمان از سری مسابقات لیگ برتر را با حضور در ورزشگاه تماشا کنند.8 شهریور انتخابات فدراسیون فوتبال پس از چند ماه از عزل عزیزی خادم رئیس سابق با حضور سه کاندیدا برگزار شد و مهدی تاج برای دومین دوره به ریاست فدراسیون فوتبال رسید.17 شهریور یکی از وعده های اصلی انتخاباتی تاج، بازگرداندن کارلوس کی روش به نیمکت تیم ملی بود و در نهایت با این مربی پرتغالی برای هدایت ایران در جام جهانی توافق شد و اسکوچیچ از تیم ملی کنار رفت.
بنزما مرد سال فوتبال جهان شد
19 مهر کمیته انضباطی به خاطر اتفاقات بازی استقلال و گل گهر، ساپینتو سرمربی استقلال را چند جلسه محروم و با جریمه مالی سنگین مواجه کرد که این آغاز محرومیت های سریالی مربی پرتغالی بود.23 مهر بر اساس تصمیم وزارت ورزش سردار آجورلو مدیرعامل باشگاه استقلال از سمتش کنار گذاشته شد و علی فتح ا... زاده مدیرعامل باشگاه استقلال شد.25مهر کریم بنزما به عنوان بهترین بازیکن جهان در سال 2022 انتخاب شد و توپ طلا گرفت و مسی و رونالدو را پشت سر گذاشت.
آغاز جام جهانی 2022 قطر
22 آبان کارلوس کی روش فهرست 25 نفره تیم ملی را برای حضور در جام جهانی اعلام کرد.25 آبان آخرین دیدار دوستانه ایران مقابل تونس پیش از آغاز جام جهانی با شکست یوزها همراه بود اما سردار آزمون مهاجم مصدوم به جام جهانی رسید.29 آبان جام جهانی 2022 قطر در ورزشگاه البیت با دیدار افتتاحیه بین قطر و اکوادورآغاز شد. 30آبان تیم ملی فوتبال کشورمان در نخستین دیدارش در جام جهانی قطر به مصاف انگلیس رفت و با نتیجه عجیب 6 بر 2شکست خورد. این باخت در حالی رقم خورد که بیرانوند به دلیل شکستگی بینی دقیقه 20 بازی تعویض شد و حسینی درون دروازه ایستاد. هر دو گل ایران را مهدی طارمی به ثمر رساند.
حذف ایران از جام جهانی و قهرمانی آرژانتین  
4 آذر تیم ملی ایران در دومین دیدارش در جام جهانی مقابل ولز قرار گرفت و در وقت های اضافه بازی و در حالی که ولزی ها با اخراج دروازه بان شان 10 نفره بودند با گل های رضائیان و چشمی به برتری 2 بر صفر رسید تا به صعود از گروه B امیدوار باشد. 8 آذر تیم ایران در آخرین دیدار مرحله گروهی در حالی که فقط یک امتیاز می خواست تا صعودی تاریخی را رقم بزند با یک گل به آمریکا باخت تا از جام جهانی حذف شود و انگلیس و آمریکا به عنوان تیم های اول و دوم گروه راهی مرحله حذفی شدند. 27آذر برگزاری دیدار فینال جام جهانی قطر در ورزشگاه لوسیل بین آرژانتین و فرانسه با قهرمانی آلبی سلسته ها با درخشش لیونل مسی کاپیتان محبوب شان  به پایان رسید. این بازی در وقت های قانونی و اضافه با مساوی پر گل 3-3 به پایان رسید و در ضربات پنالتی یاران مسی  با نتیجه 4 بر 2به برتری دست یافتند و قهرمان شدند.  در پایان جام، مسی بهترین بازیکن جام جهانی قطر شد. 28 آذر دوباره لیگ برتر پس از تعطیلی 50 روزه با دیدارهای هفته دوازدهم آغاز شد که مهم ترین دیدار، دربی رفت سرخابی ها بود که 29 آذر بدون حضور تماشاگران در ورزشگاه آزادی برگزار شد و با تساوی 2-2 به پایان رسید.
 گران ترین قرارداد رونالدو با النصر عربستان
9 دی پله اسطوره فوتبال برزیل  در ۸۲ سالگی به دلیل بیماری سرطان، چشم از جهان فرو بست.
10 دی پس از کش و قوس های فراوان کریستیانو رونالدو، فوق ستاره پرتغالی فوتبال جهان به طور رسمی با عقد قراردادی ۲ ساله  به قیمت 400 میلیون یورو به تیم النصر عربستان پیوست. 29 دی تیم منتخب الهلال و النصر عربستان که رونالدو ستاره پرتغالی را در ترکیب داشت، مقابل پاری سن ژرمن با ستاره هایی چون مسی، نیمار و امباپه قرار گرفت و  با نتیجه  پر گل ۵ بر ۴ شکست خورد. به گمان بسیاری شاید این آخرین تقابل مسی و رونالدو در فوتبال باشد.
خداحافظی کی روش از ایران
11 بهمن کارلوس کی روش با انتشار متنی در صفحه خود از تیم ملی ایران کناره گیری کرد و با فدراسیون فوتبال قطر به توافق رسید. 19 بهمن میروسلاو بلاژوویچ سرمربی سابق ایران و کرواسی پس از یک دوره بیماری سخت درگذشت. 27 بهمن کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال به خاطر اتفاقات بازی استقلال و پیکان، ساپینتو سرمربی را به 4 جلسه محرومیت و کسر 10 درصد کل قرارداد فصل جاری اش محکوم کرد که سنگین ترین حکم در فوتبال ایران است.  
مسی بهترین بازیکن فیفا شد، قلعه نویی به نیمکت تیم ملی رسید  
اول اسفند دیدار فولاد با الفیصلی عربستان در مرحله یک هشتم لیگ قهرمانان آسیا و پیروزی نماینده ایران که با استعفای ناگهانی جواد نکونام و بازگشت او به تهران همراه بود. فولاد چند روز بعد در مرحله یک چهارم نهایی بدون سرمربی به مصاف الهلال رفت و با یک گل شکست خورد و حذف شد. 5 اسفند پس از مدت ها وقفه سرانجام مسئولان فدراسیون فوتبال نام چند مربی ایرانی و خارجی را به عنوان گزینه های سرمربیگری تیم ملی اعلام کردند اما قلعه نویی و فرکی و تارتار از قبول این سمت انصراف دادند و مذاکره با فیلیکس سانچز سرمربی سابق و اسپانیایی قطر هم به بن بست رسید. 8 اسفند لیونل مسی جایزه THE BEST  فیفا را از آن خود کرد و علی دایی هم به دعوت فیفا در این مراسم حضور داشت و جایزه مرد اخلاق فوتبال را اهدا کرد.   20  اسفند برگزاری آخرین هفته لیگ برتر در سال جاری که با شکست پرسپولیس در آزادی مقابل سپاهان صدرنشین همراه بود و با پیروزی استقلال مقابل گل گهر این تیم جای پرسپولیس را در رده دوم گرفت.  21 اسفند امیر قلعه نویی سرمربی سابق استقلال و سپاهان به عنوان سرمربی جدید تیم ملی انتخاب شد.

  یک دنیا حاشیه و جنجال هنری در 1401

سینما، تلویزیون و نمایش خانگی در سال پرماجرای 1401، چه وقایعی را از سر گذراند؟

مصطفی قاسمیان

در سالی که روزهای پایانی آن را سپری می‌کنیم، سیر تحولات و وقایع مهم صنعت تصویر، شتابان بود. سینما، تلویزیون و نمایش خانگی با بعضی تغییرات چشمگیر، اتفاقات بی‌سابقه، فراز و نشیب‌های بسیار و البته حواشی فراوانی همراه بود که احتمالاً برای تحلیل آن‌ها، صدها صفحه هم کافی نباشد، اما از آن جا که گذشته، چراغ راه آینده است، مرور آن‌ها برای نگاهی دوباره به مسیری که تاکنون پیمودیم و در سال 1402 پیش رو داریم، خالی از لطف نیست.

سینمای جهان     رویدادهای کم‌سابقه
هفته‌های آغازین هر سال خورشیدی، همه‌ساله همزمان می‌شود با برگزاری مهم ترین جشنواره سینمایی دنیا در بندر کوچک «کن» در جنوب شرقی فرانسه. پس از چند سال که به فیلم‌های ضدبنیادگرایی در این رویداد عادت کرده بودیم، در این سال سروصدای نمایش فیلمی بلند شد که به طورمستقیم به عقاید شیعیان جهان توهین می‌کرد. فیلمی که با حضور بعضی عوامل مهاجر ایرانی تولید شده بود و در کن، جایزه هم برد. در ماه‌های بعد که این فیلم به ایران رسید، روشن شد که فیلمی ضعیف بود و بیش از هرچیز، سویه‌های ضدبنیادگرایی (بخوانید ضددینی) آن باعث کسب جایزه توسط آن شده بود. در همان جشنواره البته، «برادران لیلا» ساخته سعید روستایی هم حضور داشت که اگر چه در نهایت جایزه‌ای در بخش اصلی نبرد، اما حواشی بسیاری که در اثر اظهارنظرها و اکت‌های عوامل آن در جریان برگزاری جشنواره به وجود آمد، نام آن را بر سر زبان‌ها انداخت. هرچند همان حواشی باعث شد فیلم پروانه نمایش نگیرد تا همین یکی دو روز پیش که با انتشار نسخه اینترنتی آن، عملاً شانس اکرانش در ایران به صفر برسد و ضربه‌ای به گیشه سینمای ایران هم وارد شود. یکی دو ماه بعد جشنواره فیلم ونیز هم برگزار شد که این بار با حضور دو فیلم از ایران و دو جایزه کم وبیش معتبر برای «جنگ جهانی سوم» همراه بود. اتفاق خوب جشنواره‌های جهانی در این سال برای سینمای ایران، حضور اصغر فرهادی به عنوان رئیس هیئت داوران جشنواره فیلم کن و حضور لیلا حاتمی به عنوان عضو هیئت داوران جشنواره فیلم ونیز بود که نام ایران را بیشتر به گوش سینماگران جهان رساند. در مقابل یک فیلم زیرزمینی از ایران در این جشنواره حاضر بود و یک جایزه مهم هم گرفت که روشن نیست چقدر سیاسی بوده است. در فصل جوایز سینمایی جهان نیز اتفاقات خیلی مهمی نیفتاد، به جز درو کردن اسکارها توسط «همه‌چیز همه‌جا به‌یک باره» در روزهای پایانی 1401 که به زعم سینمادوستان ایرانی، در حد و اندازه این همه توجه نبود.

سینمای خانگی     سال پرماجرا
در سال 1401 پلتفرم‌های نمایش خانگی فراز و نشیب‌های بسیاری را تجربه کردند. روزهای آغازین سال با مهاجرت ایرج طهماسب چهره بسیار محبوب تلویزیون به نماوا همراه بود که «مهمونی» را ساخت و اتفاقی را در عرصه نمایش خانگی رقم زد. مدتی بعد سریال‌هایی چون «یاغی» و «شهرک کلیله و دمنه»، به رغم جلب توجه مخاطب، جرقه اولین اختلافات را با ساترا (نهاد زیرمجموعه صداوسیما) رقم زدند، چرا که مجوزی از این نهاد نداشتند. پخش سریال‌های پرمخاطب و پربازتاب خانگی ادامه یافت تا در میانه التهابات پاییز، به سریال «سقوط» رسید که ساترا نه‌تنها به آن مجوزی نداد، بلکه حتی آن را بررسی هم نکرده بود. با این حال دامنه بعضی اختلافات در نهادهای غیرسینمایی بر سر این سریال، به نوعی جنگ نیابتی میان ساترا و فیلیمو تبدیل شد و در نهایت، در یک اتفاق بی‌سابقه، رئیس سازمان صداوسیما با ارسال نامه‌ای به سیدابراهیم رئیسی، رئیس شورای عالی فضای مجازی، درخواست مسدودسازی بزرگ ترین پلتفرم پخش فیلم و سریال را ارائه کرد؛ نامه‌ای که افشای آن جنجال‌های بسیاری ساخت، اما به نتیجه نرسید. ساترا از فیلیمو به قوه قضاییه هم شکایت کرد، اما رأی دستگاه قضا بر قرار منع تعقیب واقع شد تا پرونده نظارت احتمالی ساترا بر سریال‌های خانگی پیچیده‌تر شود. به نظر می‌رسد علاوه بر چالش نظارت صداوسیما بر رقیب، فقدان تعریف حقوقی برای عبارت فنی «صوت و تصویر فراگیر» از جمله عواملی باشد که سرانجام ماجرا را نامشخص کرده است؛ مسئله‌ای که باعث شد شورای عالی امنیت ملی نیز در نامه‌ای از مجلس شورای اسلامی بخواهد قانون‌گذاری فوری در این حوزه را در دستور کار قرار دهد تا مشکل فقدان قانون نظارتی بر نمایش خانگی حل شود.

رسانه ملی     ادامه تحول
سازمان صداوسیما که از پاییز 1400، طرح تحول را کلید زده بود، از ابتدای سال 1401 دچار یک سکته و حتی عقبگرد تحولی در بخش‌های خبر شد، اما بخش‌های نمایشی و فرهنگی آن به سرعت در مسیر تحول پیش رفت. جوان‌گرایی سریع در رده مدیران ارشد که در ماه‌های نخست سال شروع شد، تا ماه‌های پایانی نیز همچنان ادامه یافت و شماری از مدیران جدید در شبکه‌ها و بخش‌های کلیدی سازمان منصوب شدند که به نظر با دست ‌فرمان تازه هماهنگ‌تر هستند. در نهایت اما آن چه روی آنتن آمد، واجد وجوه مثبت و منفی بود که از موارد مثبت آن می‌توان به پخش چند سریال قابل توجه مانند «تمام‌رخ»، «شهباز»، «گیل‌دخت»، «مستوران» و حتی «زیرخاکی 3» (در نوروز) اشاره کرد، اما در مقابل بعضی برنامه‌های سرگرم‌کننده باکیفیت مانند «خندوانه»، «عصر جدید»، «کتاب‌باز» و «دورهمی» از آنتن رخت بربستند و روشن نیست آیا بازخواهند گشت یا خیر؛ امری که بر کارنامه بزرگ ترین رسانه کشور در عرصه سرگرمی‌سازی خدشه وارد کرده است. آنتن تلویزیون همزمان با پخش چند سریال مانند «آزادی مشروط»، «کتونی زرنگی» و «چشم‌بندی» که دچار ضعف‌های جدی بودند، در عین حال در سال 1401 رنگ‌وبوی سیاسی‌تری هم گرفت، تا جایی که برنامه‌های طنز و خبری با دوز چشمگیر سیاسی به شکل ناگهانی ظهور کردند. همزمان قطع روند منظم انتشار نتایج نظرسنجی‌های مرکز تحقیقات رسانه ملی درباره برنامه‌ها، حواشی به وجود آورد. حضور ناگهانی و پررنگ مهران رجبی بازیگر محبوب تلویزیون در برنامه‌های مختلف و اجرای منظم در آنتن پربیننده‌ترین شبکه را نیز می‌توان از جمله اتفاقات پرحاشیه 1401 سیما دانست. از جمله وقایع مثبت این سال در تلویزیون، پخش برنامه «شیوه» و یکی دو مناظره دیگر در روزهای آغازین التهابات پاییز بود که تحسین‌های فراوانی را از سوی چهره‌های مختلف طیف‌های گوناگون به همراه داشت.

چهره ها       آه از آن رفتگان بی‌برگشت
افسوس بزرگ سال 1401 نیز مانند سال‌های گذشته، فقدان چهره‌های مهم صنعت تصویر بود که از دومین ماه سال با درگذشت نادر طالب‌زاده سینماگر شاخص عرصه هنر انقلاب آغاز شد. در هنر دوبله نیز منوچهر اسماعیلی چهره بی‌نظیر این عرصه و شهلا ناظریان و جلال مقامی دو دوبلور باسابقه دیگر رخ در نقاب خاک کشیدند و امین تارخ بازیگر برجسته سینما و تلویزیون نیز درگذشت. اسماعیل شنگله هنرپیشه پیش کسوت، مهدی صباغی چهره باسابقه هنر خراسان و اصغر یوسفی‌نژاد کارگردان خوش‌قریحه سینمای ایران هم از جمله دیگر درگذشتگان سال پرماجرای 1401 بودند. یاد و خاطره همگی‌شان گرامی باد.

جشنواره فجر   
  پر حاشیه ترین دوره تاریخ
ماه‌های پایانی سالی که گذشت، زمانی برای سروصدای بسیار چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر بود؛ حواشی که البته از نخستین روزهای پاییز شروع شده بود و از سمت خارج از کشور، هدایت می‌شد تا این رویداد، برگزار نشود یا به شکلی کم‌ اثر برگزار شود. فراخوان‌های مختلف و فشارهای مجازی بر هنرمندان برای غیبت در این رویداد، با واکنش برخی چهره‌های باسابقه مثل رضا کیانیان مواجه شد، اما در نهایت اثر خود را گذاشت و این رویداد، اگرچه برگزار شد، اتفاقات خوبی را رقم زد و فیلم‌های چشمگیری را به نمایش گذاشت، اما از حضور چهره‌های هنری شاخص بی‌بهره بود. در همان ایام جشنواره هم در شرایطی که نیاز به همگرایی و همدلی بیشتر میان نظام و هنرمندان حس می‌شد، سخنان حاشیه‌ساز ابوالقاسم طالبی روی آنتن برنامه زنده «هفت» و واکنش بهروز افخمی به آن، شعله تازه‌ای بود بر آتش اختلافات. برخی از مدیران سینمایی و دبیر جشنواره نیز در روزهای پیش از آغاز و در جریان برگزاری این رویداد، سخنانی را بر زبان راندند که تناسبی با شرایط ایجادشده نداشت، اما موضع‌گیری به‌جای دبیر جشنواره در روزهای بعد، به مدیریت وقایع کمک کرد. فجر چهل و یکم که می‌رفت با اختتامیه‌ای کم‌سروصدا به پایان برسد، در مراسم پایانی با سخنان اعتراضی مجید صالحی برنده سیمرغ بهترین بازیگر مرد نقش اول و محمدعلی باشه‌آهنگر برنده سیمرغ بهترین کارگردانی که همگان را به همدلی و سعه صدر دعوت کردند، همراه شد. پس از این رویداد نیز چهره‌هایی مانند همایون اسعدیان سینماگر باسابقه در گفت‌وگو با خراسان، از لزوم تحمل و مدارا در قبال یکدیگر گفتند تا پرحاشیه‌ترین جشنواره تاریخ فجر با وقایعی بی‌سابقه به پایان برسد.

 

دوربین اجتماعی روی 1401

مرور مهم ترین رخدادهای اجتماعی سال
 

مصطفی عبدالهی – امروز، گزارش صفحه اجتماعی شماره ماقبل آخر روزنامه خراسان در سال 1401 را به مرور موضوعات خبری  امسال  در حوزه های اجتماعی،علمی و زیست محیطی اختصاص داده ایم؛ اقدامات و اتفاقاتی که مرورشان هم امیدبخش است و خوشحال کننده، هم غم انگیز و همراه با افسوس.

کلان      آب رسانی گسترده، کم لطفی به جوانی جمعیت
ابلاغ سیاست های کلی تامین اجتماعی توسط رهبر معظم انقلاب و دستور اخیر ایشان به مسئولان نظام برای اصلاح قانون سربازی، دو اتفاق مهم در سال 1401 بود و دولت و مجلس هم عملکردهای متعددی داشتند که برخی مثبت و برخی منفی بوده است.از اقدامات شاخص دولت می توان به اجرای طرح های آب رسانی خوزستان، سیستان و بلوچستان، کردستان، همدان، طرح انتقال  آب به فلات مرکزی، افزایش تعداد آب شیرین کن ها و همچنین استفاده از آب های ژرف اشاره کرد. مجلس هم با تصویب قوانینی مانند «نوسازی قانون 90 ساله اتباع» و «بیمه کارگران ساختمانی» گام بلندی برای حل مشکلات این حوزه ها برداشت. سند خوردن دماوند به نام مردم و حل مشکل وقفی یا ملی بودن این میراث طبیعی را هم باید به این فهرست اضافه کرد. برگزاری اولین کنگره «بانوان تاثیرگذار» جهان در ایران هم از اقدامات دولت در پاسخ به اقدامات سیاسی  درباره ایران در موضوع زنان بود که مسیرهای تازه ای را  برای توسعه فعالیت ها باز کرد، هرچند که برخی بدسلیقگی ها و اظهارنظرها، سبب شد حواشی این کنگره هم کم نباشد. دولت با اجرای طرح مشاوره قبل و بعد از ازدواج نیز حرکت خوبی  را برای کاهش آمار طلاق آغاز کرد؛ اما در مقابل، عملکرد ضعیف برخی دستگاه ها در اجرای قانون جوانی جمعیت، انتقادهایی به همراه داشت. ماجرای حقوق و دستمزدها در سال 1401 هم اگرچه در نهایت نظر کارمندان و بازنشستگان کشوری، لشکری و تامین اجتماعی را تا حدودی تامین کرد اما حاشیه هایی هم به همراه داشت؛ از استعفای حجت ا...  عبدالملکی، کشمکش دولت و مجلس بر سر درصد افزایش ها و 6 ماه تاخیر در پرداخت افزایش حقوق های سال جدید.
 

علم و فناوری    از پرتاب خیام تا تغییرات کنکور
 از مهم ترین اتفاقات 1401 در حوزه علم و فناوری، استعفای دکتر ستاری از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و انتصاب دکتر دهقانی فیروزآبادی بود . در کنار آن، کارنامه محققان و پژوهشگران ایرانی شیرینی های بسیاری برایمان داشت. در کنار رونمایی از سومین سند ملی فناوری نانو، ماهواره خیام، فارغ از حواشی مربوط به پرتابگر و کشور پرتاب کننده، به عنوان اولین ماهواره ایرانی در مدار 500 کیلومتری زمین قرار گرفت و رونمایی از ماهواره های جدید ناهید 2 و طلوع3 نیز دو دستاورد دیگر صنعت فضایی ما بود. جهش هفت  پله ای در شاخص جهانی نوآوری، ارتقای یک پله ای در سهم از تولید علم، درخشش 12 محقق ایرانی در سال 2022 و رسیدن به سهم 3 درصدی از دانشگاه های برتر جهان، دیگر دستاوردهای 1401 ما در عرصه علمی بود. البته اتفاق مهم تصویب و اجرای تغییرات کنکور را هم نباید از قلم بیندازیم که البته همچنان برخی از نمایندگان مجلس با آن مخالف و به دنبال اصلاح آن هستند.
 

محیط زیست     احیای دریاچه و اشک برای «پیروز»
نگاهی به اتفاقات و موضوعات محیط زیستی سال 1401 هم قصه هایی را روایت می کند که تلخی هایش بیشتر از شیرینی های آن است. دولت با تکمیل تونل انتقال آب به دریاچه ارومیه، امید به احیای این دریاچه را زنده کرد و با اجرای طرح آزادسازی سواحل و همچنین جلوگیری از احداث پتروشیمی میانکاله، دو اتفاق محیط زیستی خوب دیگر را رقم زد. همچنین تقویت دیپلماسی منطقه ای برای حل مشکل ریزگردها با دعوت از 11 کشور منطقه در اجلاسیه تهران و رایزنی با ترکیه و افغانستان برای جلوگیری از سدسازی ها و تامین حقابه هیرمند را می توان از اقدامات خوب دولت برشمرد. با این حال هنوز نه به پایبندی طالبان به توافقات اطمینان خاطر داریم و نه به توقف یکه تازی ترک ها برای تصاحب آب های روان منطقه. در داخل کشور هم موضوعاتی مانند سد «چم شیر» و تبعات سنگین احتمالی آن نگرانمان می کند.تلخ ترین اتفاق زیست محیطی 1401 برای همه ما، مرگ «پیروز» بود؛ بچه یوزی که  به یک دغدغه محیط زیستی ملی تبدیل شده بود اما پیروز به دلیل عارضه کلیوی تلف شد و همه ما را غصه دار کرد.

 

سلامت    شاهکارهای علمی، دغدغه های دارویی
افتتاح بزرگ ترین مرکز درمانی کشور، دستیابی به دانش ساخت واکسن های mRNA و جهش علمی در درمان سرطان  با ژن درمانی، از افتخارات سال 1401 بود. همچنین پوشش بیمه سلامت برای پنج میلیون فاقد بیمه و پوشش بیمه ای درمان ناباروری برای حمایت از 4 میلیون زوج نابارور، در کنار اجرای آزمایشی طرح «سلامت بخش» با هدف رایگان شدن بستری و درمان درسال 1401 محقق شد. امسال دولت   قانون تعرفه گذاری پرستاری را هم اجرایی کرد که البته هنوز رضایت کامل جامعه پرستاری را جلب نکرده است. اجرای طرح دارویار هم  اگرچه گام مهمی بود اما پشتیبانی ضعیف از آن مشکلات بسیاری را ایجاد کرد؛ از افزایش قیمت داروها بگیرید تا کمبود برخی اقلام دارویی و البته بحران دارویی با موج پاییزی آنفلوآنزا. این مشکلات سبب شد طرح استیضاح وزیر بهداشت جدی تر پیگیری شود، هرچند که کمیسیون بهداشت دوباره به وزیر مهلت داد.
 

فضای مجازی      سال پر قصه و غصه اینترنت
 در سال جاری  اگرچه «رونمایی از سند راهبردی فضای مجازی»، خبر خوبی برای کشور بود اما حاشیه های «طرح صیانت» هم بسیاری را آزار داد و با وجود جلوگیری مجلس از تصویب آن، هنوز هم منتفی بودن یا نبودنش مشخص نیست. داستان تکراری گران کردن اینترنت هم، با رساندن تعرفه های اینترنت به سقف مصوب شروع و به افزایش تعرفه تلفن ثابت مخابرات ختم شد.مهم ترین اتفاق این حوزه هم با شروع پاییز و فیلتر شدن بسیاری از سرویس ها از جمله اینستاگرام و واتس اپ کلید خورد که حال و روز بسیاری از کسب و کارهای اینترنتی را پاییزی کرد.حمایت از پلتفرم های بومی اگرچه راهبرد خوبی برای کشور بود اما اجباری کردن کوچ کسب و کارها به این پلتفرم ها، به مذاق  هیچ کسی خوش نیامد. طرح دیگر وزیر ارتباطات هم طبقاتی کردن اینترنت بود که به گفته کارشناسان تبعات سنگینی همچون رانت و شکاف دیجیتالی را به دنبال خواهد داشت، مانند افزایش میل به مهاجرت. البته موج واکنش ها به این موضوع، منجر به صدور دستور رئیس جمهور به کارگروه اقتصاد دیجیتال برای بررسی دقیق خسارات و تبعات فیلترینگ شده  است و باید منتظر نتیجه آن بود.

جامعه    نو شدن نگاه ها به کم حجاب ها
موضوع گشت ارشاد، امر به معروف «حجاب» و نهی از منکر «بدحجابی» هم داستان مفصلی داشت که حاشیه های آن با آغاز تابستان گرم داغ شد و در آخر شهریور و با فوت مهسا امینی به اوج رسید. فارغ از اتفاقات سیاسی این ماجرا، آن چه به عنوان یک تحول ضروری از سوی همه دغدغه مندان و دلسوزان مطرح شد، تغییر نگاه به مقوله حجاب و ساز و کار ترویج آن بود که با متوقف شدن گشت های ارشاد آغاز شد. تصریح رهبر معظم انقلاب بر متهم نکردن
بد حجاب ها، و تاکید شورای عالی انقلاب فرهنگی بر «هوشمندانه و واقع بینانه بودن مواجهه با بدحجابی» هم دو واکنش مهم در این زمینه بود. البته در این بین برخی مسئولان و نمایندگان مجلس هم پیشنهادهایی عجیب و غیرمنطقی را برای محروم کردن بدحجاب ها از خدمات عمومی مطرح کردند که اکثر آن ها  تکذیب شد. 

جامعه     سریال تلخ مسمومیت دانش آموزان
اتفاق عجیب و نگران کننده دیگر 1401، ماجرای مسمومیت های سریالی دانش آموزان در مدارس نقاط مختلف کشور بود. این موضوع که سناریوهای مختلفی درباره آن مطرح شد، در نهایت نهادهای امنیتی و اطلاعاتی را وارد عمل کرد تا هرچند با کمی تاخیر، اما با جدیت پیگیر ماجرا شوند. خبرهای هفته گذشته سخنگوی فراجا هم حاکی از آن بود که در این زمینه ، 110 نفر از خاطیان دستگیر شده اند.

حادثه     ریزش متروپل و خیزش سیلاب  
فاجعه متروپل آبادان با بیش از 40 کشته، به یکی از تلخ ترین حوادث سال های اخیر تبدیل شد. البته دستور رهبر انقلاب برای «مجازات عبرت آموز» مسببان این حادثه، تلاش مسئولان را مضاعف کرد تا وعده تشدید اقدامات پیشگیرانه را بدهند؛ اما کم بودن امید به ثمربخش بودن این وعده ها، به دلیل تجربه های گذشته است، مثل ترک فعل هایی که در تدوین برنامه ملی سیلاب ها صورت گرفت و سبب شد سیل تابستان 1401 در 24 استان، بیش از 90 کشته بر جای بگذارد. تجربه تلخ دیگر، تخریب های گسترده زلزله های نه چندان شدید است که امسال هم مردم خوی را آواره کرد؛ هرچند که وزیر کشور دستور پیگیری و معرفی سازندگان ساختمان های تخریب شده به قوه قضاییه را داده تا شاید بتوان مانع از این تکرارهای تلخ شد.



بازخوانی مهم ترین رخدادهای اقتصادی امسال در 4 محور

شروع و پایان 1401 تحت تاثیر ارز

با رسیدن به انتهای سال 1401 می توان برآوردی از اتفاقات مهم اقتصادی امسال داشت. در این گزارش به مرور مهم ترین اتفاقات در چهار سرفصل و تغییرات مهم ترین شاخص های اقتصادی در سال 1401 پرداخته ایم. بازار ارز را از حذف ارز 4200 در نیمه نخست سال تا نوسانات شدید ارزی در نیمه دوم سال بررسی کرده ایم. موضوع همچنان محل چالش چگونگی عرضه خودرو را مرور کرده و به ماجرای کالابرگ الکترونیک پرداخته و در نهایت نگاهی به نرخ های تورم، بیکاری، رشد اقتصادی و رشد نقدینگی در سال 1401 انداخته ایم.
 

2 نیمه متفاوت ارزی در سال 1401
بی تردید مهم ترین اتفاقات اقتصادی کشور در سال 1401 معطوف به تحولات بازار ارز است. در ماه های ابتدایی امسال، نرخ ارز در روند نسبتاً مورد انتظار خود قرار داشت و به موازات رشد نقدینگی مزمن کشور در خرداد به 33 هزار تومان هم رسید. همچنین نوسان آن تا قبل از انتهای نیمه نخست سال، درنهایت در سطح کمتر از 31 هزار تومان محدود بود. اما مجموعه ای از عوامل موجب شد تا بازار ارز در نیمه دوم سال شرایطی کاملاً متفاوت از نیمه نخست و حتی نیمه دوم سال های قبل را تجربه کند. در سال های گذشته روال بازار ارز تقریباً به این صورت بوده که با فرارسیدن انتهای سال میلادی و سپس سال چینی، روند تقاضای ارز به دلایل مختلف نظیر مسافرت های خارجی یا تسویه شرکت های صادراتی شدت می گرفت. با این حال، امسال به این عوامل، آن چه هم اینک با عنوان جنگ ترکیبی آمریکا به همراه مجموعه ای نقاط ضعف مدیریت بازار داخلی ارز آشکار شده است نیز اضافه و موجب شد تا نرخ ارز به میزانی بالاتر از پیش بینی های اقتصادی، یعنی تا حدود 100 درصد نسبت به ابتدای امسال رشد کند و به 60 هزار تومان در دهه اول اسفند هم برسد، اگرچه پس از آن تا روز گذشته به حدود 46 هزار تومان رسید.
6 ماه داغ
نوسان های افزایشی نرخ ارز در پاییز که دلار را در نهایت به 40 هزار تومان رساند، واکنش مجلس را برانگیخت. در جلسه ای که در این خصوص با حضور وزیر اقتصاد و رئیس پیشین بانک مرکزی در اوایل دی برگزار شد، گزارش کمیسیون اقتصادی مجلس از سیاست ها و اقدامات ارزی دولت سیزدهم منتشر شد که هشدار می داد حداقل در مولفه های اصلی، همچنان، تصمیمات شکست خورده گذشته در حال تکرار است. به کارگیری اقداماتی که موجب تعدد نرخ های رسمی و با فاصله معنادار با بازار غیررسمی می شود، اتکای خطرناک به آمار گمراه کننده مازاد عرضه در سامانه نیما (گمراه کننده از آن جهت که بخشی از ارزهای عرضه شده در این سامانه، به اصطلاح بی کیفیت هستند و انتقال بین المللی آن ها سخت و پرهزینه است؛ از سوی دیگر نقشه ارزی با تجاری کشور برای این که نیاز به نقل و انتقالات ارز در جریان تجارت خارجی به حداقل برسد، منطبق نبود)، نپذیرفتن واقعیت افزایش نرخ ارز متناسب با واقعیت های اقتصادی و اصرار بر سیاست های شکست خورده تثبیت نرخ اسمی ارز (به طوری که در آن زمان، نرخ ارز نیمایی تقریباً روی 28 هزار تومان ثابت مانده بود، وضعیتی مشابه با اوایل اعلام ارز 4200 که موجب نفوذ و گسترش رانت ارزی به این حوزه می شد)، خروج 10 میلیارد دلار ارز به صورت اسکناس و حواله از فرایندهای رسمی با ادامه رویه فعلی، از جمله مسائل و چالش های پیش روی بازار اسکناس و حواله ارز بود که در گزارش مذکور به آن اشاره شده بود. این کمیسیون همچنین بر لزوم انجام اقداماتی نظیر حداقل کردن نرخ های ارز موجود در نظام رسمی ارز (حذف فاصله نرخ اسکناس سرفصل سایر و مسافری با نرخ ارز غیررسمی)، تمرکز تصمیم گیری ارزی در بانک مرکزی، تغییر ساختار عملکرد بازار متشکل برای توزیع اسکناس به بستری برای کشف نرخ عمده اسکناس، افزایش تدریجی متوسط نرخ فروش ارز صادرکنندگان عمده و نیز بهبود نقشه ارزی-تجاری تاکید کرده بود،اما حتی این جلسه هم نتوانست در عمل، روند نرخ ارز را کنترل کند تا در نهایت چند روز بعد، صالح آبادی رئیس کل پیشین بانک مرکزی جای خود را به فرزین، رئیس کنونی داد.
بازار ارز بعد از تغییر رئیس کل بانک مرکزی
از آن تاریخ به بعد، نرخ ارز همچنان به روند صعودی ادامه داد تا این که در اوایل اسفند به 60 هزار تومان هم رسید، اما همزمان تحولاتی که درخصوص بازار ارز مشاهده می شد، در مجموع، روندی مثبت به خود گرفت به طوری که پس از یک برهه کوتاه، بانک مرکزی با اختیارات ویژه ای که از سران قوا گرفت، توانست ورود ارز صادرکنندگان عمده به بازار را با نرخ های بالاتر از نیما تسهیل کند، ضمن این که ایجاد مرکز مبادله ارز و طلا در راستای به دست گرفتن رهبری قیمت و حذف فاصله زیاد ارز مسافری با آزاد موجب شد تا به مرور از حجم سفته بازی در بازار ارز کاسته شود.
گفتنی است شش ماه پرتنش در بازار ارز کشور در شرایطی رخ داد که مولفه های غیر اقتصادی در این مدت بر این بازار اثرگذار بودند. ناآرامی ها که موجب افزایش ریسک های اقتصاد و خروج ارز و طلا از چرخه اقتصادی (در قالب خروج از کشور یا ذخیره ارزش پول ملی) شدند، به همراه اخبار گوشه و کنار مبنی بر سخت تر شدن دامنه تحریم ها بر شبکه نقل و انتقالات ارزی، موضوعی بود که بر رشد نرخ ارز اثر گذاشت. با این حال، مجموعه ای از عوامل نظیر غلبه امنیتی بر اغتشاشات، بهبود سیاست گذاری داخلی بازار ارز که بخشی از تاثیرات خارجی بازار ارز را محدود می کرد و انتشار خبرهای مثبت از مذاکرات ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی موجب شد بخشی از فشارهای روانی ارزی بر کشور عملاً خنثی شود. در آخرین مورد نیز انتشار خبر توافق سیاسی ایران و عربستان که از مسیر توسعه روابط ایران و چین رخ داد، موجب شد نرخ ها در بازار ارز هر چه بیشتر از سطح 60 هزار تومان فاصله بگیرد به طوری که هم اینک نرخ های مجازی ارز در حدود 46  تا 47 هزار تومان و نرخ های صرافی در حدود 42 هزار تومان است.

کالابرگ الکترونیک به سرانجام رسید
سال هاست بحث ضرورت توزیع کالابرگ الکترونیک، در محافل کارشناسی و حتی اجرایی مطرح بود و از زمان تصویب بودجه 1400، این مسئله به دولت تکلیف شد، اما سال 1400 دولت های دوازدهم و سیزدهم، زیر بار این موضوع نرفتند. سال 1401 با حذف ارز 4200، انتظار می رفت کالابرگ الکترونیک جایگزین ارز 4200 شود، ولی دولت سیزدهم نیز ترجیح داد در شروع کار سراغ تجربه توزیع یارانه نقدی برود. همزمان نیز سامان دهی یارانه نان در قالب پرداخت از طریق کارتخوان مخصوص و واریز یارانه به صورت مستقیم به حساب نانوایی ها و بدون افزایش قیمت برای مصرف کنندگان رقم خورد. دولت ترجیح داد برای کالابرگ الکترونیک از مسیر آزمایشی حرکت کند. در اواسط سال، اجرای آزمایشی طرح در استان هرمزگان و پس از مدتی در سه استان دیگر و سرانجام در اواسط اسفند، اجرای سراسری طرح آغاز شد. اگرچه در صورت استفاده نکردن از اعتبار کالابرگ توسط سرپرست خانوار، این اعتبار پس از یک ماه به یارانه نقدی تبدیل می شود. در این میان یک چالش مهم بر سر راه نحوه اجرای قانون کالابرگ الکترونیک وجود دارد. این چالش، احتمال کسری بودجه به دلیل افزایش قیمت کالاها و لزوم سهم بیشتر از سوی دولت برای ثابت ماندن قیمت مصرف کننده است. در چنین شرایطی هر سال دولت مجبور به تامین یارانه بیشتری می شود، مگر این که سهم مصرف کننده نیز هر سال متناسب با افزایش قیمت بیشتر شود. در هر صورت طرح در شروع کار قرار دارد و هنوز برآوردی از میزان استقبال مردم از آن وجود ندارد.

ابهام در چگونگی عرضه و قیمت گذاری خودرو
ماجرای عرضه خودرو امسال با فراز و نشیب های خاصی همراه بود. عرضه خودرو در بورس کالا در نیمه دوم امسال کلید خورد که البته با مخالفت هایی به دلیل افزایش قیمت خودرو با این رویکرد مواجه شد که اگرچه نسبت به قیمت کارخانه، افزایش درخورتوجهی داشت، اما نسبت به قیمت بازار کمی پایین تر بود. در بودجه سال آینده، موضوع «عرضه خودرو از طریق بورس کالا»از متن لایحه بودجه حذف شد که البته این به معنای نفی موضوع نیست، بلکه به معنای جلوگیری از اجبار به آن است و دولت اختیار عرضه خودرو در بورس را همچنان خواهد داشت. البته رئیس شورای رقابت در ابتدای بهمن در نامه‌ای خطاب به رئیس سازمان بورس تمامی محصولات دو خودروساز بزرگ (به جز هایما و تارا) را انحصاری دانست و اعلام کرد که باید خودروهای شاهین، دنا و پژو ۲۰۷ از بورس کالا خارج شوند. این موضوع با مخالفت وزیر اقتصاد مواجه شد که اعلام کرد مجوز عرضه خودرو در بورس کالا توسط شورای عالی بورس داده شده است و این شورا باید در این خصوص تصمیم گیری کند. با این حال عرضه خودرو در قالب طرح فروش سراسری با افتتاح حساب وکالتی، روشی دیگر از عرضه خودرو را در اواخر امسال رقم زد. در مجموع این رفت و برگشت ها در نحوه عرضه خودرو و قیمت گذاری آن، شرایط پرابهامی را در این عرصه رقم زده است که هنوز سرنوشت آن برای سال آینده مشخص نیست.
مسئله دیگر در بازار خودرو، ورود خودروهای خارجی بود. سرانجام،امسال  ممنوعیت واردات خودرو به جز خودروهای آمریکایی رفع شد و وزارت صمت، در اعلامیه‌ای جزئیات فروش خودروهای وارداتی را اعلام کرد که براساس آن متقاضیان از 6 تا 11 اسفند امسال با مراجعه به سامانه یکپارچه فروش خودروهای وارداتی و افتتاح حساب وکالتی پیش ثبت‌نام کردند. سخنگوی وزارت صمت نیز با اشاره به  ثبت نام از متقاضیان خرید خودروهای وارداتی در سامانه یکپارچه فروش خودرو  اعلام کرد:۸۵ هزار دستگاه خودرو توسط شرکت‌های واردکننده، ثبت سفارش شده‌اند.هیئت دولت نیز «عرضه خودروهای وارداتی صرفا از طریق بورس کالا»را از بند ۲ آیین‌نامه واردات خودرو حذف کرد که براین اساس به نظر می‌رسد بورس کالا تنها بستر عرضه این خودروها نخواهد بود.

وحید تفریحی/ مشهد و خراسان رضوی با اختلاف در صدر آمار بیشترین تعداد حاشیه نشین در کشور قرار دارند؛ خراسان رضوی با تعداد 107 محله، بیشترین تعداد محلات هدف حاشیه نشینی را در کشور دارد، از سوی دیگر از نظر تعداد جمعیت ساکن در سکونتگاه های غیررسمی، استان خراسان رضوی با 957 هزار و 667 نفر در رتبه نخست قرار دارد و پس از آن با اختلاف زیاد استان کرمانشاه است؛با 457 هزار و 543 نفر! این ها آمارهایی است که همین چهار ماه پیش، یعنی آبان 1401 بر اساس پایش آمارهای رسمی توسط مرکز پژوهش های مجلس مطرح شد و به نوعی خروجی آن حکایت از وضعیت اسفناک حاشیه نشینی در مشهد و خراسان رضوی داشت؛ البته بر اساس آمارهای رسمی پایش شده و در آمار غیررسمی، اوضاع از این هم بدتر است؛ چرا که صرفا آمار حاشیه نشینان مشهد چیزی حدود یک میلیون و 300 هزار نفر اعلام شده که البته به طور قطع طی سال های اخیر بر تعداد آن افزوده شده است. براساس منابع و تحلیل های  انجام شده، علل بروز حاشیه نشینی در ایران در چند محور شامل فقدان نگاه و برنامه ریزی آمایشی، وجود اقتصاد غیرمولد، نبود تعادل منطقه ای، مدیریت ناتوان برنامه ریزی فضایی، بی عدالتی های اجتماعی و اقتصادی، تمرکز سرمایه گذاری دولت در شهرها و بورس بازی زمین و مسکن خلاصه شده است، اما تحلیل گران، تغییر و تحولات رخ داده طی سال های اخیر از قبیل تورم بخش مسکن و سرریز جمعیت شهرها، ضعف در سیاست گذاری ها و نظارت بر اجاره نشینی شهری، ناکارآمدی و ناتوانی مدیریت شهری، ضعف در تدوین مقررات شهری کاربری زمین (طرح های جامع و تفصیلی)، کم توجهی به برنامه ریزی توسعه روستایی و بی توجهی به علل مهاجرت گسترده روستا به شهر از جمله نامساعد بودن شرایط زندگی و کسب و کار در نقاط مبدأ، خشکسالی و تنش های آبی و بحران های محیط زیستی مانند گردوغبار را باعث افزایش و تشدید حاشیه نشینی تلقی می کنند. به هر حال همه این آمار و ارقام نشان می دهد که حاشیه نشینی در مشهد بیشتر از تصور و حتی بالاتر از شهرها و کلان شهرهای دیگر کشور رشد کرده و به جایی رسیده که قطب حاشیه نشینی ایران شده است. به هر روی، بررسی همین آمار رسمی اعلام شده از سوی مرکز پژوهش های مجلس که به تازگی رسانه ای شده، حکایت از وضعیت حاد حاشیه نشینی در خراسان رضوی دارد، به نوعی که فاصله استان اول یعنی خراسان رضوی با استان دوم در تعداد حاشیه نشینان بیش از 500 هزار نفر است و می توان گفت استان خراسان رضوی، دو برابر رتبه دوم جدول بیشترین حاشیه نشینان کشور، حاشیه نشین دارد! موضوعی که ضرورت توجه جدی به استان خراسان رضوی در عرصه های مختلف سامان دهی حاشیه نشینی کشور از جمله بودجه و اعتبار را گوشزد می کند و بر تاکیدهای مکرر رسانه ها از جمله روزنامه خراسان برای افزایش بودجه های سامان دهی حاشیه شهر مشهد و البته بازگرداندن ردیف مستقل حاشیه شهر مشهد مهر تایید می زند. حاشیه شهر مشهد چالش های عدیده ای دارد؛ چالش هایی که البته برای رفع آن دولت ها، متولیان محلی و شهری، مجلس در ادوار مختلف و مسئولان استانی همواره طرح ها و برنامه های مختلفی پیاده سازی کرده اند و اقدامات درخور و زیرساختی فراوانی انجام داده اند که انصافا وضعیت حاشیه شهر را نسبت به دهه ها و سال های پیشین بهبود بخشیده و سامان بیشتری به آن داده، اما هنوز چهره حاشیه شهر مشهد در بخش های مختلفی سیاه و نیازمند درمان است. ما در روزنامه خراسان بارها و بارها درباره مشکلات و چالش های حاشیه شهر مشهد و سامان دهی و به سازی محلات هدف حاشیه نشینی، نوشته و پیگیری کرده ایم، البته که نمی توان منکر اقدامات اساسی و جدی شد که طی سال ها در این مناطق انجام شده و ظاهر و باطن حاشیه شهر را متفاوت کرده است، اما در ادامه به مرور مهم ترین مشکلات و چالش های حاشیه شهر مشهد خواهیم پرداخت؛ حاشیه شهری که در سطح ملی مطالبه گر دارد، اما عزمی ملی برای سامان دادن به آن نیست و نیاز جدی این روزهای این مناطق است.
 

چالش سرانه فضای آموزشی: فقر شدید؛ شاید بتوان وضعیت متوسط سرانه فضای آموزشی دانش آموزان در حاشیه شهر مشهد را این طور توصیف کرد، وضعیتی که 5.7 مترمربع با سرانه مطلوب و حدود 2 مترمربع هم با متوسط سرانه فضای آموزشی استان فاصله دارد و این فاصله چنان شدید و چشمگیر است که بحران فضای آموزشی در حاشیه شهر مشهد را رقم زده است. در سال تحصیلی جاری نیز که بعد از دو سال وقفه کرونایی، شاهد حضور دوباره دانش آموزان در مدارس بودیم، از طرفی با سرازیر شدن جمعیت از مناطق مختلف شهر به مناطق حاشیه ای به دلیل افزایش افسارگسیخته اجاره خانه و از سوی دیگر ورود بی‎ شمار اتباع خارجی به خصوص از کشور افغانستان به این مناطق، این بحران کمبود فضاهای آموزشی در حاشیه مشهد، چهره جدی تری به خود گرفت. به استناد آمار اعلامی از سوی اداره کل نوسازی مدارس خراسان رضوی که شهریور امسال به بررسی آن پرداختیم، سرانه فضای آموزشی در استان 4.3 مترمربع است که این میزان در 8 پهنه حاشیه شهر 2.5 مترمربع برآورد شده است. مقایسه این رقم با متوسط سرانه فضای آموزشی شهری و روستایی در کشور که 5.3 مترمربع است، حاکی از کمبود حدود 3 مترمربعی سرانه فضای آموزشی در حاشیه مشهد است و در مقایسه با سرانه مطلوب (8.2 مترمربع)، شاهد کمبود 5.7 مترمربعی سرانه فضای آموزشی در مناطق حاشیه شهر مشهد هستیم. البته این چالش جدی و اساسی که بارها در روزنامه خراسان آن را مطالبه و گوشزد کردیم، از دید برنامه ها و اقدامات مسئولان و متولیان دور نمانده و اقدامات اساسی برای جبران این کسری در حال انجام است؛ از جمله همین چند روز پیش که   احداث و توسعه 105 کلاس درس در حاشیه شهر مشهد با مشارکت بنیاد علوی کلید خورد تا مرهمی باشد بر زخم کمبودهای فضای آموزشی در مناطق حاشیه ای مشهد.
 ساخت و سازهای غیرمجاز و سکونتگاه های غیررسمی: سکونتگاه های غیررسمی در محله ها و محدوده هایی خارج از ضوابط و قوانین درون یا خارج از محدوده شهرها به صورت شتابزده ساخته شده و دچار ضعف شدید خدمات و سرانه های شهری است و اغلب آن ها دارای مشکلات حقوقی مالکیت است. به استناد گزارش مرکز پژوهش های مجلس، به رغم تدوین سند ملی سامان دهی و توانمندسازی سکونتگاه های غیررسمی در سال 1382، تا سال 1396 شاخص های اختصاصی و مشخصی برای شناسایی و تعیین این سکونتگاه ها تعریف نشده است. شاخص های تعریف شده در مصوبه سال 1396 نیز به دلیل کلی و غیردقیق بودن عملا کمک چندانی به شناسایی سکونتگاه های غیررسمی نکرده است. با وجود تلاش برای تعیین شاخص های اختصاصی در زمینه سکونتگاه های غیررسمی در مصوبه سال 1400 ، شناسایی و تعیین محدوده های مد نظر براساس این شاخص ها عملیاتی نشده است. همچنین بر اساس آمار اعلامی از سوی مدیرکل دفتر اجتماعی و فرهنگی استانداری خراسان رضوی در تیر سال گذشته، در خراسان رضوی ۹ هزار و ۲۰۰ هکتار سکونتگاه غیررسمی به شکل حاشیه‌نشین وجود دارد که جمعیت یک میلیون و ۷۲۰ هزار نفری را در خود جای داده است. در حاشیه مشهد نیز یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در ۳ هزار و ۹۰۰ هکتار سکونتگاه‌ غیررسمی و بافت ناکارآمد ساکن هستند. علاوه بر این مشکلات عدیده در ساخت و سازهای غیرمجاز، ریزدانگی واحدهای مسکونی در مناطق حاشیه شهر مشهد، رشد پدیده بام فروشی در این محلات و وجود فرسوده ترین بافت های کالبدی در مناطق حاشیه شهر مشهد از دیگر چالش ها در این حوزه است.
 امنیت: مشکل اساسی و حیاتی ترین نیاز حاشیه شهر مشهد همین «امنیت» است، امنیتی که حاشیه شهر مشهد را در دوره ها و سال ها به چالش کشیده و جرایمی مانند زورگیری، حضور اراذل و اوباش، تولید و توزیع مواد مخدر توسط بزهکاران و بعضا افراد بی هویت را به وجود آورده است و یکی از مظاهر آزاردهنده آن به شکل معتادان متجاهر به وضوح مشاهده می شود. البته که نباید گذشته را از یاد برد. وضعیت امنیت فعلی در مناطق مختلف حاشیه مشهد انصافا تفاوت قابل ملاحظه و چشمگیری با گذشته داشته است؛ از سامان دهی معتادان متجاهر گرفته تا شناسایی و هویت دادن به برخی افراد فاقد هویت در این مناطق یا برگزاری طرح های جدی برخورد با توزیع کنندگان مواد مخدر و... اما به هرحال چهره امنیت در حاشیه شهر همچنان مخدوش است و وضعیت به تلاش جهادی نیاز دارد.
 جای خالی سرانه های فرهنگی، ورزشی و اجتماعی: فرایند سیاست گذاری در زمینه حاشیه نشینی از برنامه عمرانی سوم پیش از انقلاب آغاز شده و ادامه یافته؛ عمده ترین ضعف برنامه های عمرانی قبل از انقلاب، غلبه نگاه کالبدی و غفلت از وجوه اجتماعی بوده است. در عموم برنامه ها و اقدامات انجام شده بعد از انقلاب اسلامی نیز رویکرد کالبدی غلبه داشته و از وجوه اجتماعی- فرهنگی غفلت ورزیده شده؛ البته در مشهد این وضعیت متفاوت است و اقدامات فرهنگی و اجتماعی درخورتوجهی توسط ستاد سامان دهی حاشیه شهر به مسئولیت آیت ا... علم الهدی نماینده ولی فقیه در استان،  برای جبران کمبودهای موجود در این زمینه اجرایی شده است. کاربری های خدماتی یکی از اصلی ترین نیازهای اجتماعی شهری بوده که در حاشیه شهر مشهد بیش از 400 هکتار کمبود اراضی خدماتی از قبیل فضای سبز، فرهنگی، آموزشی، درمانی و دیگر کاربری ها وجود دارد. بر اساس استانداردهای کشوری به ازای هر پنج هزار نفر، یک کتابخانه نیاز است که با این حساب برای جمعیت یک  میلیون و 300 هزار نفری به 52 کتابخانه در حاشیه شهر نیاز داریم. علاوه بر این ها، وجود فرهنگسراها، سالن سینما و تئاتر نیز از اولویت های مهم فرهنگی در این مناطق است که توزیع آن در پهنه های حاشیه ای شهر آن چنان که باید عادلانه نیست یا فعالیتی درخور توجه ندارد. در حوزه سرانه فضاهای ورزشی نیز وضعیت مطلوب مشاهده نمی شود،هرچند تلاش هایی برای ساخت و بهره برداری چند سالن و زمین ورزشی در این مناطق شده، اما همچنان کمبودها محسوس و درخورتامل است.
اقدامات در خور توجه ستاد سامان‌دهی فرهنگی
حاشیه شهر
البته از سال 1394 نیز ستادی با عنوان ستاد سامان‌دهی مسائل فرهنگی حاشیه شهر مشهد با مسئولیت آیت ا... علم الهدی نماینده ولی فقیه در استان تشکیل شد که الحق و الانصاف اقدامات درخور توجهی در حوزه های فرهنگی و اجتماعی مدیریت و اجرا کرد و تا به امروز اگر وضعیت فرهنگی این مناطق   بررسی شود، تحولات در خور توجه فرهنگی کاملا مشهود است. فعالیت این ستاد در راهبری اقدامات فرهنگی و اجتماعی برای سامان‌دهی حاشیه شهر مشهد به خروجی چشمگیری رسیده و می توان گفت که تحول فرهنگی حاشیه شهر مشهد، یک حقیقت قابل ملاحظه است.
وضعیت درمانی: وضعیت سرانه های خدمات درمانی نیز یکی از چالش های مهم پهنه های حاشیه شهر مشهد است. وضعیت این کمبودها را می توان در ماجرای بیمارستان 540 تختخوابی حاشیه مشهد خلاصه کرد. ساخت و بهره برداری از پروژه بیمارستان حاشیه مشهد همواره یکی از مهم ترین مطالبه های حاشیه نشینان مشهد بوده است؛ ساخت بیمارستان 540 تختخوابی حاشیه شهر مشهد سال ها از طرف وزارت بهداشت مطرح می شد و اولین گام آن نیز در 26 فروردین 95 برداشته شد، اما پس از پنج سال، در کش و قوس دو وزارتخانه بهداشت و راه و شهرسازی قرار گرفت و سهم مردم حاشیه شهر مشهد از این بیمارستان تنها علف های هرز روییده بر زمین بود تا این که در اواخر دولت دوازدهم 200 میلیارد تومان اعتبار از سوی دولت برای آغاز به کار این پروژه اختصاص یافت، به نحوی که آخر آبان سال گذشته عملیات اجرایی بیمارستان 540 تختخوابی حاشیه شهر مشهد آغاز شد و امیدها برای ساخت این بیمارستان افزایش یافت. همچنین در اوایل امسال نیز مسئولان علوم پزشکی مشهد اعلام کردند که «پروژه بیمارستان 540 تختخوابی حاشیه مشهد جزو پروژه های مصوب نخستین سفر ریاست جمهوری که دهم فروردین 1401 انجام شد، قرار گرفته است.» این موارد باعث شد روند ساخت این پروژه شدت بگیرد هرچند هنوز نیازمند سرعت بیشتری در پیشبرد پروژه است.
 آب و فاضلاب در حاشیه: وضعیت آب و شبکه جمع آوری فاضلاب در مناطق مختلف حاشیه شهر مشهد هم چنگی به دل نمی زند. 40 روستای حاشیه شهر مشهد هنوز تحت پوشش آب شهری قرار نگرفته اند، تکمیل شبکه جمع آوری فاضلاب در 40 درصد مناطق حاشیه شهر مشهد نیز شامل مناطق طبرسی شمالی، رسالت ، پنج تن و شهرک مهرگان با مشکل مواجه است و به افزایش ظرفیت تصفیه خانه ها نیاز دارد؛ چرا که اجرای طرح جمع آوری فاضلاب در این مناطق با هیچ کدام از تصفیه خانه های موجود مشهد هماهنگ نمی شود و باید تصفیه خانه های جدید احداث شود.
مشکلات شهری و اراضی رها شده: و اما مشکلات شهری جزو معضلات جاری و روزمره اهالی حاشیه شهر است؛ از ترافیک غیرقابل تحمل معابر گرفته تا نبود زیرساخت های شهری کافی از جمله معابر خاکی،
پیاده روهای نابسامان، کمبودها در سرانه های فضای سبز، مشکلات انشعابات آب، برق و گاز و... که حل هر کدام عزم جدی و زمانی طولانی می طلبد. البته طی سال های اخیر اقدامات شایانی برای کاهش فاصله حاشیه و متن شهر و به اصطلاح ارتباط حاشیه با متن انجام شده و پروژه های بزرگی هم در حوزه های شهری و ساخت معابر و رفع مشکلات ترافیکی این مناطق کلید خورده و به بهره برداری رسیده است که از جمله مهم ترین آن ها می توان به پروژه بزرگ سامان دهی کال اسماعیل آباد اشاره کرد که این گونه اقدامات   نیازمند تداوم تا حصول نتیجه کامل است. یکی دیگر از مهم ترین مشکلات این حوزه، وجود اراضی رهاشده فراوان در پهنه های حاشیه شهر است؛ اراضی که در تملک نهادهای مختلف است یا به صورت موقوفه اداره می شود و محلی برای تجمع و گذران زندگی معتادان متجاهر و کارتن خواب ها شده است و باید  برای سامان دهی آن فکری کرد تا هم از معضلات آن کاست و هم از ظرفیت آن برای جبران کمبودها در این مناطق
 بهره برد.

 

 چند روز قبل تصویری از فرامرز خود نگاه داور برنامه «مردان آهنین» با موی سفید و ظاهری که مثل همیشه نبود در فضای مجازی منتشر شد که واکنش های زیادی را به دنبال داشت. انگار توقع نداشتیم آقا فرامرز را با موی سفید و نگاه خسته ببینیم. موی سفیدی که گذر سال ها را به رخ همه ما کشید. این تصویر ما را به گذشته برد، به وقتی که خودنگاه با برنامه «مردان آهنین» یا همان خودمانی‌اش «قوی ترین مردان» پای ثابت تلویزیون در ایام نوروز بود. برنامه‌ای که از سال 77 با رویکرد سرگرمی‌محوری شروع به‌کار کرد. در دوره‌های اول لازم نبود حتماً ورزشکار حرفه‌ای از رشته‌هایی مثل وزنه‌برداری قدرتی و... به مسابقات بیاید اما کم کم با جدی شدن برنامه و نزدیک شدنش به استانداردهای جهانی، بیشتر شرکت کنندگان، افراد فعال در رشته پاورلیفتینگ بودند. مسابقات در ظاهر جذاب اما در واقع پرحاشیه شد. نظارتی روی دوپینگ در این مسابقات نبود. داوری همیشه حرف و حدیث داشت و هر‌قدر هم در برنامه روی روح ورزش و اخلاق مانور داده می‌شد اما اختلاف و حتی تقابل در پشت پرده آن به چشم می‌آمد. شرکت در این برنامه از یک نظر برای همه فعالان در این رشته مهم بود؛ با دیده شدن در این مسابقات فرصت تاسیس باشگاه، کسب درآمد و داشتن شاگرد بیشتر برای‌شان فراهم و همین باعث می‌شد نتیجه، محوریت کار باشد. کم کم حاشیه‌های دیگری مثل درگیری خارج از زمان مسابقات و... به گوش رسید. حجم حاشیه‌ها چنان بالا گرفت که از سال 91 فقط یک بار در سال 97 شاهد پخش این برنامه بودیم.. پربازدید شدن تصویری از فرامرز خودنگاه بهانه خوبی بود تا هم احوال او را بپرسیم و ببینیم این روزها در چه حال است، هم مروری بر حاشیه‌های قدیمی این مسابقات داشته باشیم.

فرامرز خودنگاه: من پیر نشدم که!
گفت‌و‌گو با داور مسابقه‌های نوروزی «مردان آهنین» درباره احتمال ساخت دوباره این برنامه، این که این روزها چه می‌کند و ...
مجید حسین‌زاده |  روزنامه‌نگار
به‌تازگی تصویر یکی از فراموش‌نشدنی‌ترین چهره‌های تلویزیونی کشورمان که فقط او را در برنامه‌های نوروزی می‌دیدیم، در شبکه‌های اجتماعی جنجالی شده است. عکسی که آیدین خطایی از قهرمانان پرورش اندام و مجری مسابقه تلویزیونی «تهمتن» شبکه نسیم از خود و فرامرز خودنگاه، داور این مسابقات به اشتراک گذاشت، در فضای‌مجازی دست به دست می‌شود. بسیاری از کاربران شبکه‌های‌اجتماعی به موهای سفید و بدنی که دیگر مثل قدیم ورزیده و آماده به نظر نمی‌رسد، واکنش نشان دادند و مثلا کاربری نوشته: «تو دیگه پیر نشو». به همین بهانه با او تماس گرفتیم تا از حال‌و‌احوال این روزهایش با خبر شویم و یادی کنیم از خاطراتش با برنامه مردان آهنین؛ هرچند او گفت که تمایلی به صحبت درباره آن برنامه ندارد.
در آن عکس به‌دلیل فوت دامادمان عزادار بودم
در ابتدای این گفت‌و‌گو به او می‌گویم به‌تازگی عکسی از شما منتشر شده که واکنش‌های زیادی از سمت مردم داشته است و همه گفته اند: «آقا فرامرز پیر نشو». او در این باره می‌گوید: «بله، آن عکس را دیدم. مربوط به زمانی است که دامادمان فوت کرده و عزادار بودیم. چند روزی رفته بودم عسلویه و در آن عکس، حالم خوب نبود، تازه یک هفته از فوت دامادمان گذشته بود. من مجبور بودم به‌خاطر مردم بروم و در یک برنامه در عسلویه شرکت کنم که این عکس را که عکس خوبی هم نبود، یکهو از من گرفتند و بازتاب زیادی داشت. اما واقعا آن‌طوری نشدم که شما در عکس می‌بینید یعنی من آن‌قدر هم پیر نشدم بابا. سن و سال من در آن عکس، بزرگ‌نمایی شده است.»
شاید یک برنامه جدید بسازیم اما مردان آهنین، نه
خودنگاه، متولد ۱۳۴۵ است و در نخستین دوره مسابقات مردان آهنین ۳۲ سال و در آخرین برنامه ۵۲ سال داشت. او درباره برنامه مردان آهنین می‌گوید: «اگر اجازه دهید درباره مردان آهنین صحبت نکنیم. همان‌طور که می‌دانید نخستین دوره مسابقه مردان آهنین سال ۱۳۷۷ و آخرین دوره آن هم سال ۱۳۹۷ برگزار شد». از او می پرسم سال پیش گفته بودید که احتمال دارد سری جدید مردان آهنین در نوروز 1401 ساخته شود اما این اتفاق نیفتاد. دلیلش چه بود؟ می‌گوید: «الان داریم یک برنامه جدید می‌سازیم البته هم نام آن برنامه فرق می‌کند و همه نوع مسابقه، یک مسابقه دیگر است. البته هنوز دقیقش معلوم نیست و نمی‌توانم درباره جزئیاتش چیزی بگویم ولی مردان آهنین نیست.»
درگیر ساخت یک مجتمع ورزشی هستم
خودنگاه یکی از چهره‌های شناخته شده رقابت های مردان آهنین بود که در چند سال پخش تلویزیونی آن در کسوت داوری فعالیت داشت. از او می‌پرسم که این روزها، چه کار می‌کند که این‌طور پاسخ می‌دهد: «حقیقتا الان دارم یک مجتمع ورزشی با پول شخصی خودم برای این مملکت و جوانان عزیز کشورم درست می‌کنم و می‌سازم. فعلا درگیر این ماجرا هستم و اجرای برنامه ندارم. این اتفاق یعنی هم کارآفرینی می‌شود، هم اشتغال ایجاد می‌شود و هم 2 تا 3 هزار نفر در آن می‌توانند ورزش کنند و این حس خیلی خوبی به من خواهد داد.»
داوری‌ها 100 درصد سالم و کارشناسی شده بود
اگر یادتان باشد برنامه مردان آهنین شامل بخش‌های قدرتی و سرعتی مثل لیفت، پرس سرشانه، ایستایی، کنده‌های نردبانی، حمل گاری و چمدان و ... بود که از شبکه ۳ پخش می شد. از خودنگاه درباره اعتراض‌ها به داوری‌ها در این مسابقه می‌پرسم که بعد از این همه سال باز هم بعضی ورزشکاران به آن انتقاد دارند. به طور مشخص از او می‌پرسم که آیا از نظر خودش داوری‌ها سالم بوده است یا نه که می‌گوید: «بله، صد در صد سالم و دقیق بوده. نه تنها سالم که حرفه‌ای و کارشناسی شده هم بوده است.»
اعتراضات به داوری‌ها، یک مسئله‌ای است بین خودمان
به او می‌گویم اما «مجتبی ملکی» که سه بار نایب قهرمان مسابقه مردان آهنین شده، گفته: «فشار مسابقات و برخی ناداوری‌ها، پشت صحنه مسابقات را به شدت تحت تاثیر قرار داده بود و آن چه جلوی دوربین رخ می‌داد متفاوت از حواشی آن در پشت صحنه بود.» خودنگاه در این باره هم می‌گوید: «مجتبی هم رفیق ماست، پسر خوبی است، ورزشکار خوبی هم هست، دوست من هم هست، من هم خیلی دوستش دارد. به خودم هم گفته که به داوری‌ها اعتراض داشته ولی این مسئله یک چیزی بین ماست و خودمان باید آن را حل و سوءتفاهم‌ها را برطرف کنیم.»
با هیچ‌کدام از مردان آهنین ارتباط صمیمی ندارم
حسین و محراب فاطمی، رضا قرایی، مسلم دارابی، مرحوم روح‌ا... داداشی و ... ؛ از داور مسابقه نوروزی مردان آهنین می‌پرسم با کدام یک از ورزشکارهایی که در این مسابقه شرکت می‌کردند، هم اکنون ارتباط صمیمی‌تری دارید؟ او می‌گوید: «من تقریبا با خیلی از آن‌ها ارتباط دارم، کم و بیش همدیگر را می‌بینیم ولی ارتباط نزدیک و صمیمی با هیچ‌کدام‌شان ندارم. دورادور هوای‌شان را دارم، گاهی به بعضی‌های‌شان زنگ می‌زنم و حال‌شان را می‌پرسم و ... . اما این که ارتباط صمیمی داشته باشیم، نه، با هیچ کدام.»
سعی می‌کنم دوباره برای اجرا برگردم
به او می‌گویم شما جزو شخصیت‌هایی هستید که با این‌که سال‌هاست دیگر برنامه‌ای در تلویزیون ندارید، اما همچنان فراموش‌نشده و محبوب هستید. درباره دلایل این محبوبیت می‌گوید: «ما برای مردم زندگی می‌کنیم، به عشق مردم تلاش می‌کنیم و برای خودمان نیستیم. این لطف شما و مردم به من است. مردم از برنامه مردان‌آهنین خیلی خوش‌شان آمد. ان‌شاءا... سعی می کنم دوباره بیایم و برنامه اجرا کنم.»
نوروز امسال در کنار خانواده هستم
از او درباره این که برنامه‌اش برای عید نوروز امسال چیست و سال تحویل کجا خواهد بود، می‌پرسم که می‌گوید: «همان‌طور که می‌دانید ما عیدها همیشه درگیر مسابقات و ساخت برنامه برای مردم بودیم. آن موقع‌ها، سال تحویل را در حال ضبط برنامه بودیم اما الان در کنار خانواده هستم، چند سالی است که هنگام سال تحویل‌ به همراه خانواده هستم.» او درباره برنامه تهمتن شبکه نسیم هم می‌گوید: «تهمتن را یکی دو بار دیدم. مردم باید کیفیت آن را تشخیص دهند و من هم  فقط چند قسمتی از آن را تماشا کردم.»
تا 90 سالگی می‌توانید بدنسازی کنید
«ان‌شاءا... همه در سال جدید شروع به ورزش کنند چون ورزش برای تندرستی خیلی خوب است.» او درباره این که آیا ورزش بدنسازی را هم به جوانان توصیه می‌کند یا نه، می‌گوید: «ورزش که قطعا خوب است، بدنسازی هم خوب است اما کسی که حرفه‌ای کار می‌کند، باید زندگی‌اش را روی آن بگذارد و این سبک‌زندگی سخت است. اما برای سلامتی، بدنسازی یکی از بهترین رشته‌هاست و شما تا 90سالگی هم می توانید بدنسازی کنید. در پایان، سال خوبی را برای همه شما آرزو دارم.»

«مردان آهنین» الان در چه حالی هستند؟
هرچند بهانه پرونده امروز ما «فرامرز خودنگاه» بود، داوری که ربطی به حاشیه‌های این مسابقات نداشت، اما اسم «مردان آهنین» با حاشیه گره خورده. برنامه‌ای که هرچند از سال 77 شکل گرفت، اما به‌شکل حرفه‌ای و خاصش از سال 83 تا 91 پخش شد و سال 97 هم یک مقطع کوتاه ادامه پیدا کرد. سال 83 را پرحاشیه‌ترین دوره مسابقات می‌دانند، زمانی که اختلاف و حاشیه حین مسابقات هم بالا گرفت. اولین چهره شاخص آن مسابقات محراب فاطمی بود، قهرمان چند دوره این مسابقات بعد از شناخته شدن به کارهای ساختمانی مشغول شد. برادرش با نجات جان یک کودک که از روی پشت‌بام به پایین پرت شد، دوباره مطرح شد. اما هر سه برادر الان روزگار بی‌حاشیه‌ای را می‌گذرانند. محراب که یک مقطع کوتاه در کنار خودنگاه داوری را هم تجربه کرد سال‌ها بعد ادعا کرد در این مسابقات استفاده از استروئید و دوپینگ زیاد بوده و مصرف همین مواد غیرمجاز علت اصلی این بوده که ورزشکاران نتوانند روی هیجانات‌شان کنترلی داشته باشند. از بین برادران قرایی هم که 4 برادر بودند، رضا 3 بار قهرمان شد و بعد هم سراغ رستوران‌داری رفت. برادران قرایی کُری‌‌خوانی سنگینی با برادران فاطمی داشتند و حتی معتقد بودند برادران فاطمی در یک دوره از جزئیات بخش های مسابقه با خبر بودند و حتی قبل از همه در لوکیشن مسابقات تمرین کرده‌اند. یکی از این برادران حاشیه هایی داشت که در نوع خودش عجیب و تلخ بود اما شخصیت جالب مسابقات مجتبی ملکی بود که مدتی مسئول کمیته پاورلیفتینگ فدراسیون شد، دنبال تحصیل رفت و حدود 6 سال قبل رکورد جهانی پاور لیفتینگ را هم جابه‌جا کرد. مجتبی در 19 سالگی نایب قهرمان شد و در یک دوره به داوری اعتراض زیادی داشت، اما این‌روزها شخصیتش متفاوت از قبل است. چهره شاخص دیگر مسابقات روح ا... داداشی بود، کسی‌که در 30 سالگی و بعد از قهرمانی در مسابقات با ضربه چاقو به قتل رسید. اخبار مربوط به قتل داداشی در آن زمان مورد توجه رسانه‌ها بود. گمانه‌زنی‌های زیادی درباره علت و قوع قتل وجود داشت و تصویر تلخی هم از او بعد از فوت منتشر شد. داداشی خودش بی‌حاشیه بود اما فوتش زمینه جمع شدن مسابقات را فراهم کرد. بین شرکت‌کنندگان افراد زیادی بودند که حاشیه‌های فراوانی داشتند. به‌طور مثال اردیبهشت سال 90 یکی از چهره‌های معروف مسابقات به‌نام الف دوستش را به‌خاطر اختلاف مالی به‌قتل رساند و بعد هم به خارج از کشور رفت. هنوز هم بعد از این همه سال از او خبری نیست. از طرفی خود ورزشکاران این رشته معتقد بودند حاشیه در فوتبال هم هست و نباید روی این اتفاقات در «مردان آهنین» خیلی مانور داد. با این‌حال حواشی فوتبال در زمین رخ می‌دهد و بعد از بازی هم به‌طور معمول در حد دور دور با خودرو یا اشکال دیگری شاهد حاشیه‌های فوتبالی‌ها هستیم اما جنس حاشیه‌های هرچند معدود مردان آهنین بسیار متفاوت‌تر از فوتبالی‌ها بود و کار را به‌جایی رساند که این مسابقات به‌رغم پرمخاطب بودن به‌خصوص برای جوانان و نوجوانان دیگر پخش نشد.

پاورلیفتینگ؛ ورزش مردان آهنین
محوریت مسابقات «قوی ترین مردان» ورزش پاورلیفتینگ بود که به طور گذرا به آن می‌پردازیم
شاید در باشگاه ها دیده باشید که یکی از ورزشکاران هالتر را با تعداد زیادی صفحه‌ ۲۰کیلوگرمی، سنگین و وقتی آن را از زمین بلند می‌کند، میله هالتر از دو طرف خم می‌شود. ورزشکار با همان هالتر سنگین تمرین اسکوات‌ انجام می‌دهد و شما از دیدن این تمرین شگفت‌زده می‌شوید. این تمرین مربوط به پاورلیفتینگ است. پاورلیفتینگ یا وزنه‌برداری قدرتی یکی از رشته‌های ورزشی قدرتی است که شباهت‌هایی با ورزش وزنه‌برداری دارد. هر دو شامل بلندکردن وزنه در سه مرحله هستند که به ترتیب شامل سه حرکت اسکوات، ددلیفت و پرس سینه است. پاورلیفتینگ می‌تواند با تجهیزات یا بدون تجهیزات اجرا شود. معمولا برای تقویت در این رشته ورزشی و افزایش قدرت، از وزنه‌های آزاد مثل هالتر و دمبل استفاده می شود و حرکات پرسی مانند پرس سرشانه، پرس سینه و... به علاوه تمرینات چند مفصلی اهمیت ویژه‌ای دارد. بیشتر شرکت کنندگان در مسابقات «مردان آهنین» در این رشته فعال بودند برای همین در ادامه به معرفی اش می پردازیم.پاورلیفتینگ سبک بدون تجهیزات به عنوان پاورلیفتینگ «کلاسیک» شناخته می‌شود. در صورتی که از تجهیزات مخصوص استفاده شود، پاورلیفتینگ با لوازم «equipped» نامیده می‌شود. این تجهیزات شامل سوت اسکوات، سوت سینه و زانوبند است. پاورلیفتینگ دارای سبک‌های مختلف است اما معتبرترین سبک که مورد تایید «وادا» و «ای‌اوسی» است، سبک IPF (مخفف فدراسیون بین‌المللی پاورلیفتینگ) است.
فرق پاورلیفتینگ با بدنسازی و وزنه‌برداری
بدنسازی به منظور افزایش حجم عضلات و تقارن و زیبایی‌ اندام انجام می‌شود. پاورلیفتینگ برای دستیابی به بیشترین قدرت ممکن در اجرای ددلیفت، اسکوات و پرس سینه است و وزنه‌برداری شامل بالای سر بردن سنگین‌ترین وزنه‌های ممکن در قالب اجرای حرکت‌های دوضرب و یک‌ضرب است.
مسابقات پاورلیفتینگ
مسابقه به این صورت برگزار می‌شود که هر شرکت‌کننده می‌تواند هر یک از حرکت‌ها (ددلیفت، پرس سینه و اسکات) را سه بار انجام دهد و بهترین وزنه جابه‌جا شده در هر یک از لیفت‌ها به عنوان وزنه‌ای که در مجموع حساب می‌شود برای ورزشکار منظور می‌شود. وزن، جنسیت و گروه سنی در مسابقات و جوایز آن متفاوت است. اگر دو ورزشکار به مجموع یکسانی برسند، ورزشکاری مقام بالاتر دارد که وزن سبک‌تری داشته باشد.
فواید و مضرات انجام پاورلیفتینگ
پاورلیفتینگ هم تمرینات هوازی و هم تمرینات قدرتی را شامل می‌شود. به همین سبب هم باعث چربی‌سوزی و هم عضله‌سازی می‌شود. انجام پاورلیفتینگ میزان مقاومت بدن را بالا می برد و در نتیجه توانایی ورزش کردن در فرد افزایش می‌یابد. ورزش وزنه‌برداری قدرتی همانند دیگر ورزش‌های قدرتی باعث سلامت اسکلت بدن و در نهایت مبارزه با پوکی استخوان می‌شود. با این حال اگر تمرینات پاورلیفتینگ و کار با وزنه طبق برنامه، متناسب با توان و شرایط بدنی و با مشورت مربیان انجام نشود، ممکن است آسیب جدی به مفاصل و عضلات وارد کند. بدن به زمانی برای استراحت نیاز دارد تا خود را از نو بسازد، عضلات رشد کند و توانایی‌های قدرتی افزایش پیدا کند. به همین دلیل استراحت و ریکاوری برای بدنسازان و پاورلیفترها بسیار مهم است.

برگرفته از سایت بیتوته

محمد حسام مسلمی/ 24 خرداد ماه امسال سفر «سردار بردی‌ محمداف» رئیس‌جمهوری کشور دوست و همسایه ترکمنستان به ایران نقطه عطفی در دیپلماسی ایران در حوزه مختلف سیاسی، اقتصادی و ... بود و  یکی از تفاهمات مهم امضای یادداشت تفاهم در زمینه همکاری  در مسائل زیست محیطی میان دو کشور بود. موضوع پدیده گرد و غبار از  آن جایی اهمیت دارد که گرد و غباری به نام قره قوم از کشور ترکمنستان هوای استان خراسان رضوی را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد و با رسیدن فصل زمستان نیز این پدیده گرد و غبار قره قوم روزهای بحرانی را برای شهر مشهد رقم می زند و کاری  به جز تعطیلی مدارس از مسئولان بر نمی آید، پس از سفر رئیس‌جمهوری کشور ترکمنستان، موضوع آلودگی هوا در استان های شمال شرقی ایران و دیگر استان ها ایران را بر آن  داشت تا از کشورهای متاثر از پدیده گرد و غبار ناشی از قره قوم ترکمنستان برای برگزاری اجلاس به تهران بیایند تا بتوانند با این پدیده شوم مقابله کنند، اجلاسی که در 21 تیر ماه  با هدف بررسی راه حل‌های رفع مشکلات محیط زیستی منطقه به ویژه معضل ریزگردها با حضور وزیران و مقامات ارشد 11 کشور منطقه غرب آسیا برگزار شد و هیئت کارشناسی نیز از کشور  ترکمنستان در این اجلاس حضور یافته بود. به نظر می رسد برگزاری این اجلاس و حضور ترکمنستان در آن آغازی برای مدیریت بحران قره قوم باشد اما روزنامه خراسان در گزارشی که با عنوان «اهمال ترکمنستان و جولان ریزگردها» در دوم آذرماه منتشر شد اظهارات مشاور رئیس ‌سازمان‌ حفاظت محیط زیست کشور و دبیر ستاد ملی‌سیاست گذاری و هماهنگی‌ مدیریت‌ مقابله با‌ پدیده گرد و غبار در گفت وگو با خراسان رضوی نشان داد موضوع پدیده گرد و غبار از سوی این کشور جدی گرفته نمی شود البته دلیل آن را هم این گونه بیان کرد که «چون این کشور مقصر است کمتر دوست دارند به این موضوع بپردازند و تاکید کرده بود که باید به طرف ترکمنستانی فشار بیاوریم که به بیانیه پایانی اجلاس وزیران محیط زیست عمل کنند.» در سفری  که هفته گذشته معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست  برای شرکت در نشست امنیت غذایی در بستر تغییر اقلیم به میزبانی کشور ترکمنستان داشت پس از بازگشت از این سفر به خبرنگاران گفته بود که همکاری مشترک میان ایران و ترکمنستان برای مدیریت و کنترل گرد و غبار کانون «قره قوم» در آن کشور از سال آینده عملیاتی می‌شود، در حاشیه نشست امنیت غذایی در بستر تغییر اقلیم به میزبانی کشور ترکمنستان، دیدار مشترکی با وزیر امور خارجه این کشور داشتیم که در این دیدار بر عملیاتی شدن موضوع نشست تهران مبنی بر کنترل و مدیریت گرد و غبار دشت قره قوم تاکید شد.
حالا علی ‌محمد طهماسبی، مشاور رئیس‌سازمان‌ حفاظت محیط زیست کشور و دبیر ستاد ملی‌سیاست گذاری و هماهنگی‌ مدیریت‌ مقابله با‌ پدیده گرد و غبار در گفت وگو با خراسان رضوی درباره نتایج سفر رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور به ترکمنستان و این که درباره پدیده گرد و غبار هم با طرف ترکمنستانی رایزنی شد؟ می گوید: در اجلاس امنیت غذایی که در کشور ترکمنستان برگزار شده بود طبق صحبتی که در این اجلاس انجام شد ؛ همچنین پیرو امضای تفاهم نامه که با حضور رئیس جمهور ترکمنستان و ایران در اجلاس تهران انجام شد و در حاشیه این جلسه نشست دو جانبه میان دو کشور برگزار شد موافقت کردند که در قالب تبادل کارشناس اقدامات مشترک برای کنترل پدیده گرد و غبار قره قوم را تقویت کنیم.
دلایل تغییر رویکرد ترکمنستان
وی همچنین در پاسخ به این سوال که در گذشته طرف ترکمنستانی تمایل زیادی برای مقابله با گردو غبار قره قوم نشان نمی داد، هم اکنون اما موافقت کرده که برای مقابله با این پدیده کارشناسان خود را به ایران بفرستند و تبادل کارشناس در این زمینه انجام شود، پیش بینی شما از این اقدام طرف ترکمنستانی چیست؟ می گوید: به هر حال قبلا رویکرد متفاوتی داشتند، اما وقتی به اجلاس تهران آمدند و مشاهده کردند که رویکرد کشورهای شرکت کننده مثبت است رویکرد آن ها نیز متفاوت و مثبت شد، همچنین برنامه منطقه ای که ایران برای مقابله با پدیده گردو غبار تهیه کرده بود باعث شد طرف ترکمنستانی  این برنامه را به اشتراک بگذارند، طرف ترکمنستانی به این نتیجه رسیده که ایران به عنوان راهبر منطقه با پدیده گرد و غبار به صورت جدی مقابله می کند، در مقابل این نکته باید متذکر شد که خود کشور ترکمنستان نیز از این پدیده گرد و غبار آسیب جدی می بیند و می توان نتیجه گرفت که  رویکردشان به این موضوع کاملا تغییر کرده است.
وی همچنین در پاسخ به این سوال که با اقدامات انجام شده می توان گفت که مقابله با پدیده گردو غبار قره قوم روی ریل اجرا قرار گرفته است ؟ می گوید: بله این طور است، همچنین قطعنامه ای از سوی سازمان ملل متحد منتشر شده که از اجلاس زیست محیطی که ایران برگزار کرده از این اقدام ایران قدردانی و تشکر کرده است، همچنین از ایران خواسته با همکاری هشت آژانس بین المللی اجلاس دیگری متعاقب اجلاس تهران  برگزار کند.
وی تصریح  می کند: همه این ها نشان می دهد که دیپلماسی برای مقابله با پدیده گرد غبار در حوزه برون مرزی تقویت می شود و  روی ریل اجرا قرار گرفته و به سمت اجرایی و عملیاتی شدن برنامه ها پیش می رود.
وی  همچنین در پاسخ به این سوال که در سفر چند روز گذشته رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور به ترکمنستان تفاهم نامه های دیگری برای مقابله با پدیده گرد و غبار امضا شد، می گوید: در این سفر تفاهم نامه های قبلی که میان دو کشور امضا شده بود بررسی و مذاکرات ویژه ای برای اجرایی شدن آن ها انجام شده است. همچنین طرف ترکمنستانی قول داده که به صورت رسمی امضای تفاهم نامه ها را اعلام کند تا قضایا پیگیری شود.

سرانجام نوبت به ثبت نام متقاضیان طرح فروش سراسری خودرو رسید. متقاضیانی که با وجود ظرفیت 500 هزار نفری و شرط افتتاح حساب وکالتی با 100 میلیون تومان موجود، به 900 هزار نفر رسیده است و با توجه به اظهارات سخنگوی وزارت صمت به نظر می رسد همه این افراد می توانند در طرح مذکور حضور یابند. به این ترتیب باید منتظر حضور 900 هزار نفر با 90 همت پول بلوکه شده در این طرح بود. پولی که یک ماه در اختیار خودروسازان خواهد بود و طرحی اجرا می شود که اثرات بدی بر بازار خودرو در سال آینده خواهد داشت.
به گزارش ایرنا، امید قالیباف، سخنگوی وزارت صمت اعلام کرد: متقاضیان خرید خودرو از سامانه یکپارچه فروش خودروهای داخلی که حساب وکالتی آنان تایید شده می‌توانند از روز جمعه تا روز یک شنبه (۲۸ اسفند) در سایت esalecar.ir ثبت‌نام کنند.
 به گزارش خراسان، در این طرح، ۹ شرکت خودروساز داخلی در طرح تخصیص یکپارچه خودرو مشارکت دارند و ۵۱ مدل خودرو برای متقاضیان قابل خرید است. در طرح یکپارچه تخصیص خودرو که از قبل اعلام شده بود، بدون قرعه کشی به همه متقاضیان خودرو داده می شود. پیشتر در این زمینه «امید قالیباف» سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: کمتر از ۹۰۰ هزار نفر حساب وکالتی برای خرید خودرو اعلام کردند و این موضوع می تواند ثابت کند آمارهای چندین میلیونی ثبت نام های گذشته تقاضای واقعی نبوده است. وی بیان‌ کرد: با فرض این که همه ۹۰۰ هزار نفری که حساب وکالتی اعلام کرده اند واجد شرایط باشند و با لحاظ تعهدات قبلی خودروسازان در سال ۱۴۰۲ که حدود ۴۰۰ هزار دستگاه است، توان تولید خودرو از مجموع این دو رقم در سال ۱۴۰۲ به مراتب بیشتر است بنابراین احتمال این که تحویل خودرو به سال ۱۴۰۳ بکشد تقریبا صفر است. براساس این گزارش، ۵۰ درصد عرضه خودرو در طرح یکپارچه تخصیص خودرو به مادران مشمول قانون جوانی جمعیت تخصیص خواهد یافت که البته برای این متقاضیان نیز داشتن حساب وکالتی الزامی است.
به گزارش خراسان اظهارات سخنگوی وزارت صمت نشان می دهد که از اکنون حدود یک میلیون و 300 هزار خودروی تولیدی در سال آینده در قالب طرح فروش یکپارچه و دیگر تعهدات خودروسازان، واگذار می شود و این تعهد سنگین، امکان فروش جدید چندانی در سال آینده نمی دهد. مسئله ای که مدیریت بازار را از طریق امکان عرضه خودرو و طرح های فروش جدید سخت می کند. براساس اعلام اخیر منوچهر منطقی معاون وزیر صمت، تولید خودروسازان امسال تا پایان سال به یک میلیون و 300 هزار دستگاه می رسد و سال آینده نیز پیش بینی تولید یک میلیون و 600 هزار دستگاه وجود دارد. در صورت تحقق این میزان تولید، ظرفیت عرضه فوری خودرو در بازار توسط خودروسازان به گونه ای کاهش می یابد که امکان مدیریت بازار را سخت می کند. آن هم در شرایطی که پیش بینی نرخ تورم نشان می دهد که با وجود تورم بالا در سال آینده امکان افزایش قیمت در حاشیه بازار و شکل گیری بازار دو نرخی دور از دسترس نیست.
مسئله مهم دیگر، بلوکه شدن 90 هزار میلیارد تومان پول طی یک ماه در دست خودروسازان است. با واریز پول به حساب های وکالتی طی روزهای پیش رو و تعیین تکلیف خودروهای ثبت نامی در انتهای فروردین، در عمل 90 هزار میلیارد تومان پول بدون محاسبه این رقم در قالب دوره مشارکت یا اختصاص سود به صاحبان این سپرده، در اختیار خودروسازان قرار می گیرد. در حالی که از زمان ثبت نام تا تعیین تکلیف ثبت نام شوندگان می شد، مدت زمان به مراتب کمتری اختصاص داد. بنابراین واضح است که در این طرح با این روش اجرا، 90 هزار میلیارد تومان منابع با نرخ صفر در اختیار خودروسازان قرار خواهد گرفت تا مشکلات مالی این شرکت ها از جیب مردم حل شود.

 

امیر قلعه‌‌‌‌نویی سرمربی تیم‌‌‌‌ملی فهرست 32 بازیکن برای حضور در اردوی تیم ملی را که از 28 اسفند آغاز می‌‌‌‌شود اعلام کرد. نکات جالب این فهرست غیبت نام کریم انصاری‌‌‌‌فرد کاپیتان دوم تیم ملی، دعوت نشدن بازیکنان جوانی چون مهدی قائدی و حضور شهریار مغانلو بهترین مهاجم این‌‌‌‌روزهای لیگ است که کمتر به تیم ملی دعوت می‌‌‌‌شد. بر اساس اعلام فدراسیون فوتبال این ۳۲ بازیکن در اردوی تیم ملی حضور خواهند داشت: علیرضا بیرانوند (پرسپولیس)، پیام نیازمند (سپاهان)، سید حسین حسینی (استقلال)، حسین پورحمیدی (آلومینیوم اراک)، شجاع خلیل‌زاده (الاهلی قطر)، حسین کنعانی‌زادگان (الاهلی قطر)، آرمین سهرابیان (گل گهر سیرجان)، محمد امین حزباوی (فولاد خوزستان)، عارف آغاسی (فولاد خوزستان)، احسان حاج صفی (آ ا ک یونان)، میلاد زکی‌پور (سپاهان)، وحید امیری (پرسپولیس)، صادق محرمی (دینامو زاگرب کرواسی)، رامین رضاییان (سپاهان)، روزبه چشمی (استقلال)، سعید عزت‌اللهی (وایله دانمارک)، رضا اسدی (تراکتور تبریز)، محمد کریمی (سپاهان)، میلاد سرلک (پرسپولیس)، امید نورافکن (سپاهان)، امیرحسین حسین‌زاده (شارلروا بلژیک)، سید مهدی حسینی (مس رفسنجان)، احمد نوراللهی (شباب الاهلی امارات)، مهدی ترابی (پرسپولیس)، محمد محبی (استقلال)، علیرضا جهانبخش (فاینورد هلند)، علی قلی‌زاده (کاسم پاشا ترکیه)، مهدی طارمی (پورتو پرتغال)، رضا شکاری (گل گهر سیرجان)، سردار آزمون (بایرلورکوزن آلمان) شهریار مغانلو (سپاهان) و محمد حسین اسلامی (ذوب آهن).ضمناً مجید حسینی، سامان فلاح و محمد عمری هم در این فهرست حضور داشتند که فعلاً برای تکمیل درمان در اردو حضور نخواهند داشت. از طرفی سامان قدوس بنابه درخواست خودش برای همراهی باشگاه در فهرست حضور ندارد.


 

جواد نوائیان رودسری -  هرچند که سابقه چاپ روزنامه در ایران به 11 اردیبهشت سال 1216 و انتشار روزنامه «کاغذ اخبار» توسط میرزا صالح شیرازی، در دوره محمدشاه قاجار باز می‌گردد، اما تاریخ انتشار روزنامه‌های فارسی‌زبان در دنیا، قدمت خیلی بیشتری دارد. نخستین بار در سال 1177ش، روزنامه‌ای به زبان فارسی و با عنوان «اخبار» در دهلی‌، پایتخت هندوستان به چاپ رسید. می‌دانیم که هند در آن دوران، یکی از کانون‌های انتشار زبان فارسی بود و مردم آن خطه، به این زبان عشق می‌ورزیدند. تاریخ انتشار روزنامه «اخبار»، حدود یک سال پس از قتل آقامحمدخان قاجار است. البته «اخبار» تنها روزنامه فارسی‌زبان پیش از «کاغذ اخبار» نبود؛ روزنامه‌های «اخبار هندوستانی» (انتشار: سال 1189ش در کلکته با مدیریت مولوی اکرام‌علی)، «مرآت‌الاخبار» (انتشار: سال 1201ش در کلکته با مدیریت رام موهن‌رای) و «جام‌جهان‌نما» (انتشار: 1201ش؛ ارگان کمپانی هندشرقی) از جمله روزنامه‌های فارسی‌زبانی بودند که پیش از شروع چاپ جراید در ایران، به زیور طبع آراسته شدند؛ بنابراین، قدمت روزنامه‌نگاری به زبان‌فارسی، چیزی حدود 212 سال است.
آغاز روزنامه‌نگاری در مشهد
رونق روزنامه و روزنامه‌نگاری در ایران، به ویژه پس از پیروزی انقلاب مشروطیت، باعث گسترش و انتشار روزنامه‌های محلی در شهرستان‌ها و از جمله مشهد شد. البته این شهر، پیش از پیروزی انقلاب مشروطه و در حدود سال 1275ش، روزنامه‌ای به نام «ادب» داشت که با مدیریت ادیب‌الممالک فراهانی منتشر می‌شد و در واقع ادامه روزنامه‌نگاری این ادیبِ روشنفکر در تبریز بود و بعدها نیز، به تهران منتقل شد. با پیروزی انقلاب مشروطه، به تدریج نشریاتی در مشهد تأسیس شدند؛ روزنامه یکی از ارکان مردم سالاری بود و بسیاری از مشروطه‌خواهان دوآتشه، تأسیس آن را از اوجب‌واجبات می‌دانستند. انتشار جرایدی مانند هفته‌نامه «خورشید» و روزنامه «بشارت» در مشهد، با چنین هدفی صورت گرفت. با این حال، به توپ بسته شدن مجلس شورای ملی در تیرماه سال 1287ش، همه مشروطه‌خواهان و بلکه تمام ایرانیان را در بُهتی عمیق فرو برد. این سوال بسیار مهم در ذهن همه آن ها که به مشروطیت امید بسته ‌بودند، شکل گرفت که آیا بساط مشروطه برای همیشه برچیده خواهد شد و استبداد، سخت‌تر و قدرتمند‌تر از قبل، در تار و پود اجزای اداری، سیاسی، نظامی و اقتصادی کشور خواهد پیچید؟
روزنامه خراسان؛ فریاد مکتوب خراسانیان
در آن وانفسا، هیچ‌کس جرئت نفس‌کشیدن نداشت؛ واقعیت آن بود که آزادی خواهان، برای شروع تقابل جدی با استبداد محمدعلی‌شاهی، نیاز به یک جرقه داشتند؛ جرقه‌ای که توسط ستارخان و یارانش در تبریز زده شد و به تدریج، سراسر ایران را فرا گرفت و نور امید را در دل مردم روشن کرد. مشهد یکی از نخستین شهرهای ایران بود که غریو تبریزیان را شنید و به رغم سلطه روس و قدرت داشتن استبداد در این شهر، بانگ مشروطه‌خواهی سر داد و نکته جالب توجه این‌جاست که این فریاد مشروطه‌خواهی، فریادی مکتوب و در قالب نوشتار بود؛ گویی طبع ادیبانه خراسانیان، در آن خروش سراسری نیز، جایگاه هنرِ قلم خویش را حفظ کرد و این‌چنین بود که روزنامه «خراسان»، با همت سیدحسین اردبیلی، ملک‌الشعرا بهار و شیخ احمد بهار و حمایت‌های بازاریان فرهیخته‌ای مانند آقانوروزعلی تاجر، در آن شب‌های تار، فریاد آزادی خواهی ایرانیان شد و در 27 اسفند سال 1287 با انتشار نخستین شماره خود، پا به عرصه وجود نهاد.
خراسانِ دوره مشروطه  در گردنه‌های سخت
خراسانِ عصر مشروطیت، روزنامه‌ای زیرزمینی بود؛ مجوزی برای انتشار نداشت. شاید از همین روست که در بررسی تاریخ این روزنامه دیرپا که در سال 1328ش، انتشار دوباره را تجربه کرده و تا امروز، بیش از هفت دهه دوام آورده ‌است، پیشینه قدیمی آن را چندان در نظر نمی‌گیرند؛ گو این که در سال 1302ش نیز، تلاش‌هایی برای احیای آن از سوی مرحوم طباطبایی صورت گرفت که ره به جایی نبرد. انتشار روزنامه، آن هم در دوره‌ای که مشهد تحت تسلط مستبدان بود و افزون بر آن‌ها، سربازان تزار نیز، با میدان‌داری «دابیژا»، کنسول روسیه، کنترل اوضاع را در اختیار گرفته ‌بودند و از اعمال خشونت ابایی نداشتند، به راستی جرئت و شجاعت بسیار می‌خواست؛ جرئتی که جوانان مبارز مشهدی، افرادی مانند سیدحسین اردبیلی و ملک‌الشعرا بهار واجد آن بودند. مرحوم بهار در جلد نخست کتاب «تاریخ مختصر احزاب ایران» می‌نویسد: «زد و خوردهایی بین مجاهدان و سربازان و سایر هواخواهان دولت درگرفت و یک مرتبه هم قوای روس مداخله کرده، به سوی شهر و مسجد گوهرشاد تیراندازی با توپ و مسلسل به وقوع پیوست ... من و رفقای دیگر در این مدت، عضو مراکز انقلابی بودیم و روزنامه «خراسان» را به طریق پنهانی طبع و به اسم «رئیس الطلاب» موهوم منتشر می کردیم و اولین آثار ادبی من در ترویج آزادی در آن روزنامه انتشار یافت.» به این ترتیب، «خراسان» به زیور طبع آراسته شد تا صدای مردم این خطه باشد؛ صدایی که البته خواسته و آرمانش، با خواسته و آرمان دیگر ایرانیان یکی بود؛ نجات ایران از ظلم مستبدان و استعمارگران. روزنامه خراسان، با انتشار 24 شماره تا مردادماه سال 1288ش و سقوط کامل استبداد و فتح تهران توسط مشروطه‌خواهان دوام آورد و انگیزه‌ای شد برای رونق دوباره مطبوعات در مشهدِ پس از استبداد صغیر؛ آن‌ گونه که بر بستر تجربه خراسان، روزنامه «طوس» با مدیریت «میرمرتضی موسوی» (روئین‌تن) پدید آمد. چهار سال بعد از انتشار آخرین روزنامه خراسان دوره مشروطه، در سال 1292ش، «چاپخانه خراسان» با مدیریت شیخ‌احمد بهار شکل گرفت؛ چاپخانه‌ای که در آن، روزنامه «خراسان» در قالب انتشار سالنامه، به بقای خود ادامه داد. بعد از قیام مسجد گوهرشاد در سال 1314ش و تبعید شیخ احمد بهار به اتهام مشارکت در این قیام، وی به ناچار چاپخانه را به اقوامش فروخت. با این حال، انتشار سالنامه طی سال‌های بعد ادامه یافت و به تدریج، بزرگانی مانند «حسن عمید»، فرهنگ‌نویس نامدار معاصر، در تهیه آن مشارکت کردند؛ او بعدها اولین سردبیر روزنامه خراسان در دوره انتشار جدید، در سال 1328ش شد و این روزنامه مردمی، پس از آن آغاز دوباره، تا امروز دوام آورده ‌است.


 

«به سبک آقا»، ویژه‌نامه روزنامه خراسان به مناسبت استقبال و میزبانی شهر مشهد از رهبرانقلاب در نوروز 1402، امروز در اختیار مخاطبان ارجمند روزنامه قرار می‌گیرد. در این ویژه‌نامه که در 16 صفحه تدارک دیده شده‌است، به زوایایی کمتر شنیده شده از زندگی مقام معظم رهبری پرداخته می‌شود؛ شما می‌توانید در میان مطالب متنوع ویژه‌نامه، اطلاعاتی درباره دوران کودکی، طلبگی و تحصیل، زندگی خانوادگی، علاقه‌های شخصی معظم‌له مانند ورزش و همچنین دیدگاه‌های آیت‌ا... خامنه‌ای درباره شخصیت‌های شناخته شده‌ای مانند مرحوم دکتر علی شریعتی به دست آورید.