نگاهی به رویکرد توسعه ای کشورها و درس های آن برای اقتصاد ایران (10)
تعداد بازدید : 3
آلمان جنگ زده ای که روی پای مردمش ایستاد
پستی و بلندی های یک کشور
وقتی سوت پایان فینال جام جهانی برزیل به صدا در آمد، آلمانی ها توانسته بودند ثابت کنند که بدون ستاره نیز می توان قهرمانی شایسته بود. آلمان نه مسی داشت و نه رونالدو. از بازیکنان گران قیمتی نظیر گرت بیل نیز خبری نبود. یکی از تحلیل گران مطرح فوتبال در مورد موفقیت های آلمان معتقد است: «آلمان فقط تیم است. همین و بس.»
تیم بودن و یکپارچگی آلمان ها تنها مختص به فوتبال آن ها نمی شود. آلمان در اقتصاد خود نیز آنقدر منظم است که بسیار آسان مشکلات سخت را پشت سر می گذارد. یکی از سخت ترین خاطراتی که در ذهن مردم آلمان نقش بسته است، روزهای بعد از جنگ جهانی دوم می باشد. مردم جنگ زده آلمان نه تنها جنگ را باخته بودند بلکه تمامی زیرساخت ها و امکانات و زیربناهایشان را هم از دست داده بودند. در همان روزها، مردمان پر طاقت آلمانی، خستگی جنگ را فراموش کردند تا به سازندگی کشورشان بپردازند. از قوت غالب سیب زمینی تا کار کردن دو شیفت، تنها بخشی از آن چیزی بود که مردم آن کشور از خود به نمایش گذاشتند. آلمان خیلی زود توانست از سیاه چاله جنگ جهانی دوم، رهایی یابد و بار دیگر روی خوش زندگی را تجربه کند. شاید خیلی زودتر از کشورهای فاتح جنگ نظیر انگلستان. برای همین بود که نشریه انگلیسی در همان سال ها، با حسادت در مورد آلمان نوشت: «هم اکنون نیروهای کاری آلمان زندگی راحت و آرامی دارند. حتی طبقه کارگر هم می تواند از انواع مواد و فرآورده های غذایی به خوبی بهره ببرد» آلمان با گل گوتزه 21 ساله قهرمان جام جهانی شد تا نشان دهد، در آینده نیز حرف های زیادی برای گفتن دارد.آنچه در آلمان ویرانه گذشت
خانه ای در خرابه
آلمان دیگر آلمان نبود. آلمان به خرابه ای تبدیل شده بود که شهروندان آن با حسرت، گذشته آن را به خاطر می آوردند. دیگر خبری از اقتدار هیتلر و نازی ها نبود و اقتدار دیروز آلمان جای خود را به اشغال چهار کشور پیروز داده بود. شوروی، انگلستان، فرانسه و آمریکا بر سر جسد آلمان با هم به توافق رسیده بودند تا آن را میان هم تقسیم کنند. اما روزهای سخت خیلی زود سپری شد و پیشرفت های شگرف آلمان، لقب «معجزه اقتصادی» را از آن خود کرد. این کشور توانست در مدت زمان کوتاهی خود را از خرابی نجات دهد و بار دیگر ستاره اقتصاد اروپا شد. اما به راستی چرا آلمان توانست بسیار زودتر از کشورهای پیروز جنگ جهانی از خرابی ها رهایی پیدا کند؟ اقتصاددانان به دنبال توضیح این موضوع به مساله سرمایه انسانی دست یافتند. یعنی گرچه آلمان سرمایه فیزیکی نظیر پل و جاده نداشت و از نفت و منابع طبیعی هم بهره ای نبرده بود، اما نیروی انسانی کارآمد و ساختارهای فرهنگی این کشور باعث شد خیلی زود به وضعیت اولیه خود بازگردد.
ارهارد؛ سردار اقتصادی آلمان
آلمان بعد از جنگ جهانی دوم، میان 4 کشور پیروز در جنگ تقسیم شد. اما حدودا یک سال بعد انگلستان، فرانسه و آمریکا توافق کردند به اشغال آلمان خاتمه دهند و دولت مستقل آلمانی تاسیس کنند. در دولت مستقل آلمانی، آقای ارهارد وزیر اقتصاد شد. وی بلافاصله خواهان انجام اصلاحات اقتصادی گسترده به ویژه در حوزه اصلاحات ارزی شد. به دلیل تورم بالا، پول آلمان عملاً بی ارزش شده بود و اقتصاد عمدتاً به شکل تهاتری و کالایی کار می کرد که مانع شدیدی در برابر رشد صنایع بود. به محض اینکه خبر اصلاحات ارزی به بیرون درز کرد، فروشگاه ها تعطیل شدند تا اثرات پول جدید را بتوان تعیین کرد. همزمان شوروی ها عرضه کالاها به برلین را، قطع کردند. قدرت های غربی با تحویل هوایی آذوقه و کالاها به شهر واکنش نشان دادند که شروع یک طرح مشهور به «پل هوایی» و یکی از هیجان انگیزترین رویدادها در تاریخ پس از جنگ جهانی دوم بود. لذا آلمان توانست با سلامت از مسیر اصلاحات ارزی بگذرد.
مردمانی که شوخی ندارند
مردم آلمان را به سخت کوشی و جدیت می شناسند. برخی به طعنه می گویند که خندیدن در آلمان ممنوع است و یا اینکه بر خنده مالیات بسته اند؛ ظاهرا شوخی در آلمان فقط یک شوخی است! علاوه بر اینها مردم آلمان به میهن پرستی افراطی، تعلق خاطر به زبان و میهن خود، انضباط شدید و احترام به مقررات، جسارت و خشکی هم شناخته می شوند. مجموعه ویژگی های خوب و بد فوق که در فرهنگ مردم آلمان نهادینه شده است یکی از مهم ترین علل خروج سریع آلمان از بحران اقتصادی بعد از جنگ جهانی دوم بوده است. در شرایطی که مردم آلمان به خاطر سیاست های جنگ طلبانه و نژادپرستانه هیتلر در کام یک جنگ ویرانگر فرو رفته بودند، بعد از جنگ برای تسریع آبادانی میهن خود، دو شیفت کار می کردند و به اندازه فقط یک شیفت حقوق میگرفتند. اعتصاب را فراموش کرده و حداقل دستمزد را پذیرفته بودند. بنا به عادات خود سخت کوش و منظم و تابع مقررات بودند. بدین ترتیب شرایط را برای رشد سریع با پس انداز و سرمایه گذاری کافی فراهم آوردند و خیلی زود نتایج سخت کوشی و قناعت خود را چشیدند.طرح مارشال آمریکایی برای آلمان
بعد از جنگ جهانی دوم، هراس از گسترش کمونیسم در کشورهای جنگ زده ، سردمداران نظام سرمایهداری را آسوده نمی گذاشت. مردمان فلاکت زده کشورهای مختلف از جمله آلمان، به طور بالقوه، تمایل زیادی به کمونیسم و قوانینی مثل مالکیت اشتراکی داشتند تا به حداقلی از رفاه دست یابند. لذا در فاصله کوتاهی بعد از جنگ برنامه های مختلفی مثل اصل 4 ترومن و طرح مارشال برای کمک به اروپا تدوین شد. دریافت این کمک ها نقش به سزایی در توسعه آلمان داشت اما تعهداتی را نیز به این کشور تحمیل کرد. 4.5 میلیارد دلار کمک مستقیم، کمک های مختلف غذایی و مانند آن تاثیر به سزایی بر اقتصاد آلمان داشت. در عین حال تعهداتی مثل تعهد جهت پرداخت خسارات، هزینه های اشغالگران، غرامات جنگی، صدور زغال سنگ و. .. بر این کشور تحمیل شد. از سوی دیگر برخی معتقدند که کمک های آمریکا به این کشور علاوه بر ایجاد نگه داشتن آلمان در بلوک غرب به عنوان یک هم پیمان آمریکا، اهدافی چون ترویج دلار به عنوان پول مشترک جهانی دنبال می کرده است.
درس های اقتصاد آلمان برای ایران
یک
یکی از سوالاتی که ذهن برخی از اقتصاددانان توسعه را به خود مشغول کرده است، این موضوع است که اگر ایران از نفت بهره ای نمی برد، وضعیت بهتری داشت یا خیر؟ اگرچه پاسخ به این سوال کاری بسیار دشوار است اما ایران امروز با تکیه به سرمایه انسانی موجود می تواند هرگونه مانعی را از سر راه بردارد؛ فقط با این شرط که بر نیروی کار متخصص خود تکیه نماید.
دو
اصلاحات اقتصادی به خصوص اصلاحات ارزی یکی از نیازهای کشورهای در حال توسعه است. در نظام ارزی کشور مشکلات فراوانی وجود دارد که حل آن ها نیازمند اقدامات جدی در این زمینه است. حرکت نرخ ارز به سمت نرخ واقعی، به تنهایی کافی نیست و باید آثار رفاهی اجتماعی آن در اقتصاد دیده شود تا گرفتار مشکلاتی نظیر آنچه در سال های اخیر اتفاق افتاد، نشویم.
سه
اگرچه مشکلات مختلفی در کشورمان وجود دارد اما باید بپذیریم بیش از آنکه روحیه سخت کوشی و تلاش حاکم باشد، تقاضا برای کارهای ساده بالاست. ساعات کار مفید در اداره ها کمتر از 2 ساعت در روز اعلام شده است و بهره وری بسیار پایین است. این موضوع امروز یک مانع مهم رشد اقتصادی کشور است که جز با درک صحیح مردم از نقش خود قابل رفع نیست.
چهار
استفاده از کمک ها و سرمایه های خارجی به اشکال مختلف مثل سرمایه گذاری مستقیم و غیرمستقیم خارجی، همکاری علمی، کمک مستقیم و وام قابل تحقق است و می تواند نقش خود را در توسعه اقتصادی کشور بازی کند. متولیان اقتصاد کشور باید ضمن استفاده از فرصت های خارجی، تمرکز بیشتر بر رشد درونزای اقتصاد داشته باشند تا مجبور به اجرای خواسته های آن ها نباشیم.
منابع:تجارت فردا- عیار آنلاین
شرط پرداخت یارانه
به ایرانیان خارج نشین
قائم مقام وزیر کار داشتن گواهینامه شغلی ایرانیان خارج از کشور را شرط دریافت یارانه نقدی عنوان کرد و گفت: ۵۰۰ هزار ایرانی در خاورمیانه و آسیای مرکزی اشتغال دارند. به گزارش مهر، محمد تقی حسینی گفت: در حال حاضر حدود ۵۰۰ هزار نیروی کار ایرانی در بخش های فنی و مهندسی کشورهای منطقه خاورمیانه و آسیای مرکزی مشغول به کار هستند.
تحلیل اندیشکده ها
تعداد بازدید : 1
افزایش نرخ بهره بانکی آمریکا
و نگرانی اقتصادهای نوظهور
بلومبرگ در گزارشی به بررسی اثر افزایش احتمالی نرخ بهره بانکی بر اقتصاد جهان پرداخته است. بنابه گزارش بلومبرگ، درصورتی که فدرال رزرو برای نخستین بار از سال 2006 میلادی، اقدام به افزایش نرخ بهره کند، افزایش هزینه های استقراض شرکت ها و دولت ها و همزمانی آن با دلار قدرتمند می تواند ترمیم و بهبود وضعیت اقتصادی حال حاضر جهان را که دچار ضعف است، با تهدید مواجه کند.
بدهی دلاری تنها یک نمونه کوچک از تبعات اقدامات سختگیرانه و افزایش نرخ بهره ازسوی فدرال رزرو بر اقتصاد جهان است. این اقدام، از بازار املاک در کانادا و هنگ کنگ گرفته تا فرار سرمایه از چین و ترکیه را موجب خواهد شد.
«پل شیرد»، اقتصاددان ارشد بین المللی مؤسسه «استاندارد اند پور» نیویورک، اعلام کرد: شرایط نقدینگی در سراسر جهان دشوارتر خواهد شد و این مساله تنها دامن بازارهای نوظهور را نخواهد گرفت. شما با یک اقتصاد آمریکایی مواجه خواهید شد که با قدرت بیشتر رشد خواهد کرد که در عین رشد، پیشنهاد افزایش نرخ بهره و بازگشت سرمایه را نیز ارائه کرده که این در واقع شروع یک رقابت برای فرصت های جدید سرمایه گذاری در سراسر جهان محسوب می شود.
ارزش برابری دلار از ماه ژوئن 2014 میلادی تاکنون 12.3 درصد تقویت شده است و پیش بینی می شود با اعمال سختگیری های فدرال رزرو دلار بیش از این نیز تقویت شود. این اتفاق درحالی صورت می پذیرد که بانک مرکزی اروپا عملیات خرید اوراق قرضه دولتی خود را آغاز کرده و ژاپن نیز با گسترش مشوق های مالی خود رکورد جدیدی را به جا گذاشته است. طبق گفته «ژوزف لوپتون»، دلار قدرتمندتر کانالی اصلی خواهد بود که کشورهای جهان از طریق آن اثرات سیاست های سخت گیرانه فدرال رزرو را احساس خواهند کرد.لوپتون افزود: این اقدام را برای کشورهای پیشرفته نظیر کشورهای اروپایی و ژاپن، مثبت ارزیابی می کنم زیرا باعث پایین آمدن ارز پولی آن کشور و درنتیجه رشد اقتصادی آنها خواهد شد. اما برای بازارهای نوظهور قضیه اندکی فرق می کند زیرا این مساله سبب بروز برخی اقدامات زنجیره ای فرّار در واحدهای پولی شده که تبعات تورمی آن مطلوب نخواهد بود.با پایین ماندن نرخ بهره آمریکا، کشورها ترغیب شده اند تا به جای دریافت وام با واحد پول داخلی خود، این وام ها را به دلار دریافت کنند. در این میان چین با مبلغ 1100 میلیارد دلار بیشترین سهم این استقراض ها را به خود اختصاص داده است. درصورتی که نرخ بهره در آمریکا افزایش یابد، دریافت قرض گران تر خواهد شد که یک دلار قدرتمند نیز به این معناست که کمپانی ها یا دولت ها برای بازپرداخت بدهی خود نیاز به پول داخلی بیشتری دارند.منبع: اقتصاد نیوز