پیش بینی كارشناسان
تعداد بازدید : 0
بازار جهانی نفت در سال آینده
نویسنده : گزارش از مجید فكری
هفتهٌ نامهٌ تخصصی »پترو استراتژی« چاپ پاریس در یكی از شماره های اخیر خود نوشته است كه تحولات بازار نفت در ماه های آینده از هم اكنون موجب نگرانی ونزوئلا و الجزایر شده است. وزیر نفت الجزایر بویژه در مورد تحولات بازار نفت طی سه ماه دوم سال جاری میلادی كه نیم كرهٌ شمالی، زمستان را پشت سر خواهد گذاشت، ابراز نگرانی كرده است.
اگر این نگرانی، مبنای اصولی و صحیحی داشته باشد، طبیعتاً باید مورد توجه كشورهای عضو اوپك نیز قرار گیرد. چرا كه طی ماه های گذشته نیز با نوسانات نامطلوبی در بازار نفت مواجه بودیم. هر چند قیمت های نفت از زمان موافقت میان تولید كنندگان اوپك و غیر اوپك از ماه ژانویه تا كنون 2/6 درصد افزایش داشته است ولی بالا رفتن قیمت سبد نفت اوپك به بیش از 22 دلار كه هدف نهایی اوپك می باشد، تنها زمانی موٌثر خواهد افتاد كه تقاضا برای نفت بار دیگر شروع به افزایش نماید.
اما اینكه چه عواملی بر قیمت نفت تاٌثیر گذار هستند و بازار طلای سیاه طی ماه های آینده چه وضعیتی خواهد داشت و اینكه مطلوب ترین قیمت هر بشكه نفت كه منافع طرفین را در بر داشته باشد، چیست، مواردی است كه سعی كرده ایم در گفتگو با كارشناسان و مسئولان به پاسخ آنها دست یابیم.
پیش بینی ها و عوامل موٌثر
پیش بینی دبیرخانهٌ اوپك در مورد بازار نفت
در سال 2002 (ارقام به میلیون بشكه )
تقاضای جهانی عرضهٌ غیر اوپك عرضهٌ اوپك تولید اوپك
سه ماههٌ اول 2/76 3/50 9/25 1/26
سه ماههٌ دوم 75 1/50 9/24 1/26
سه ماههٌ سوم 1/76 8/50 4/25 1/26
سه ماههٌ چهارم 5/77 1/51 4/25 1/26
دكتر خیر آبادی ، عضو كمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس در توضیح جدول فوق به گزارشگر ما می گوید: با توجه به پیش بینی های صورت گرفته، مشخص می شود كه تا پایان سه ماههٌ سوم سال 2002، همواره با مازاد تولید نفتی برابر یك میلیون بشكه در روز مواجه هستیم كه این حقیقت تا حد زیادی بازار را خراب خواهد كرد.
لذا اوپك تلاش كرده تا این رقم را به صفر نزدیك كند و پیش بینی می شود كه در سه ماههٌ چهارم به این هدف دست پیدا كند.
وی در بیان عامل دیگری كه بر قیمت نفت تاٌثیرگذار است، می گوید: پایبندی اعضای اوپك و غیر اوپك به اعداد پیشنهادی در جلسات عامل مهمی است كه این در صد پایبندی در نوامبر 2001 میلادی 1/68 درصد بوده است و در سپتامبر به 85 درصد رسیده است. هر چه این رقم به 100 نزدیكتر شود، بازار نفت از ثبات بیشتری برخوردار خواهد بود.
خیرآبادی عامل دیگر را رشد اقتصادی دنیا دانسته و می گوید: هر چه رشد اقتصادی بیشتر باشد، تقاضای نفت افزایش خواهد یافت ولی متاٌسفانه بعد از حملات 11 سپتامبر رشد اقتصادی در دنیا رو به كاهش گذاشته و درنتیجه قیمت نفت كاهش یافته است. از طرف دیگركشوری مثل عربستان، مواضع سنتی خود را در قبال تولید نفت كنار گذاشته و با توجه به فشارهای اقتصادی در داخل كشور حاضر به پذیرش كاهش قیمت نفت نمی باشند.
وی اضافه می كند: نقش اوپك در بازارهای جهانی نیز جایگاه خاصی دارد ولی متاٌسفانه آمارها حاكی از كاهش مداوم سهم اوپك در بازارهای جهانی و همزمان افزایش سهم غیر اوپك در بازارهای جهانی است. كه این امر ناشی از افزایش قیمت نفت است.
خیر آبادی در مورد تقاضا بری نفت در سه ماههٌ دوم سال 2002 میلادی، می گوید: طبق كارشناسی دبیرخانهٌ اوپك، تقاضا برای نفت در این سه ماهه، كاهش خواهد یافت. كه این كاهش ناشی از كلیهٌ عواملی است كه به آن اشاره شد.
وی در پاسخ این سئوال كه به نظر شما بهترین قیمت برای هر بشكه نفت كه منافع هر دو طرف حفظ شود، چیست، می گوید: با توجه به این امر كه هزینهٌ استحصال هر بشكه نفت برای كشورهای غیر اوپك حدود 10 دلار و برای كشورهای عضو اوپك حدود 4 تا 5 دلار است، اگر قیمت هر بشكه نفت در حد 15 دلار تثبیت شود، این تولید كنندگان غیر اوپك از بازار حذف خواهند شد و اوپك می تواند جریان نفت دنیا را در دست بگیرد. در واقع آنچه باعث شده بازار نفت از ثبات خوبی برخوردار نباشد، همین كشورهای غیر اوپك هستند و تا زمانی كه قیمت هر بشكه نفت بیشتر از 17 دلار باشد، آنها به تولید ادامه می دهند.
خیرآبادی اضافه می كند: هر چند اگر قیمت به 15 دلار برسد، چند سال اول ما نیز ضرر خواهیم كرد ولی در دراز مدت بسیار به نفع ما خواهد بود چرا كه تولید كنندگان غیر اوپك برای همیشه حذف خواهند داشت. در هر حال اگر وضعیت اقتصادی ما بخواهد همین روال را طی كند، بهتر است قیمت نفت بالای 20 دلار باشد، ولی آیا به این قیمت خواهیم رسید؟
ادعاهای پوچ
اما با نگاهی خوشبینانه تر حتی می توان هرگونه ابراز نگرانی در مورد آیندهٌ بازار نفت را ناشی از سودجویی مصرف كنندگان و نوعی القای روانی برای كاهش قیمت ها دانست.
رمضان وحید، عضو كمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در پاسخ این سئوال گزارشگر ما كه وضعیت بازار نفت را در سه ماههٌ دوم سال 2002 چگونه می بینید، می گوید: مصرف نفت در دنیا، همواره در حال افزایش است چرا كه با رشد جمعیت، مصرف انرژی نیز افزایش می یابد. از طرفی مصرف كنندگان همیشه ادعا می كنند كه در فلان مقطع زمانی بازار نفت با ركود مواجه می شود. ولی تولید كنندگان اگر به قرارهای گذاشته شده پایبند باشند، هیچ مشكلی بوجود نمی آید و مصرف كنندگان نمی توانند قیمت ها را پایین نگه دارند. در حال حاضر نیز قیمت واقعی بسیار بالاتر از اینهاست. علت هم اینست كه تولید كنندگان به قراردادهای خود پایبند نیستند.
وی در پاسخ این سئوال كه به نظر شما بهترین قیمت برای هر بشكهٌ نفت چقدر است، می گوید: به نظر من بین 30 تا 40 دلار بهترین قیمت است. در اینصورت هم منافع تولید كننده تاٌمین می شود و هم مصرف كننده.
پایبندی به تصمیمات
بهرحال علی رغم بروز هرگونه پدیدهٌ نامطلوبی در بازار نفت، چنانچه تولید كنندگان اوپك و غیر اوپك بر تصمیمات خود مبنی بر كاهش تولید پایبند باشند تا حد زیادی خواهند توانست كنترل قیمت را در دست گیرند.
دكتر محمد جواد عاصمی پور، كارشناس مسایل نفتی در مورد وضعیت بازار نفت در ماه های آینده به گزارشگر ما می گوید: با نگاهی به متغیرهای معادلهٌ نفت، متوجه می شویم كه وضعیت بازار نفت همانست كه پیش بینی می شد. بعبارت دیگر، اظهار امیدواری شده كه از اواسط سال 2002 میلادی نرخ رشد اقتصادی دچار بهبود و ثبات شود. متغیر دوم تصمیمات اوپك و پایبندی اعضا به این تصمیمات است و كاهش 5/1 میلیون بشكه در روز. روند تولید و بازار نشان داد كه تا حدود زیادی كشورهای غیر اوپك به تصمیمات پایبند بودند ولی برخی اعضاء اوپك به این تصمیمات كه قرار بود از اوایل ژانویه عملی شود، پایبند نبودند كه امیدواریم به تدریج به آنچه كه قرار گذاشته شده عمل كنند.
وی اضافه می كند: متغیر سوم، وضعیت منطقه و بخصوص افغانستان است كه در زمان نشست اوپك و تصمیم به كاهش تولید، هنوز تصمیم ائتلاف علیه افغانستان روشن نبود ولی اكنون با توجه به تعهدات ایران برای بازسازی افغانستان شكل بهتری به خود گرفت. در مورد اخیر، یعنی تهدیدات آمریكا نیز شاید در كوتاه مدت اثر منفی بر بازار نفت بگذارد ولی در دراز مدت تغییر چندانی بوجود نخواهد آمد.
دكتر عاصمی پور با بیان این مطلب كه نگرانی اصلی ما، پایان سرمای زمستانی است، می گوید: هر چند شرایط جوی نشان می دهد كه امسال، سرما بیشتر به طول می انجامد و تقاضا را تحت تاٌثیر قرار خواهد داد. بنابراین با توجه به این متغیرها و با دیدی خوشبینانه می توان برای سال 2002 قیمتی معادل 21 یا 22 دلار را برای هر بشكه نفت پیش بینی كرد. سپس بازار نفت در جهت تثبیت پیش می رود نه ركود. به نظر من اظهار نظرهای منفی در واقع نوعی القای روانی و مغرضانه است كه به منظور كاهش قیمت ها صورت می گیرد.
وی در پاسخ این سوال كه نرخ معقول برای هر بشكه نفت از نظر شما چیست، می گوید: در اوپك دو نظر در این مورد وجود داشت. یكی به سركردگی عربستان بود كه نگاه عرضه ای به بازار داشتند و اعتقاد داشتند باید با عرضهٌ اضافی از ورود تولید كنندگان دیگر به بازار جلوگیری كرد حتی به قیمت كاهش بهای نفت. استراتژی دیگر به گروهی تعلق داشت كه در راٌس آن ایران بود و عقیده داشت كه باید تناسبی بین قیمت مواد اولیه و رشد كالای صنعتی وجود داشته باشد.
لذا برای حفظ قیمت باید تولید را كاهش داد تا رابطهٌ منطقی بین عرضه و تقاضا را به هم بریزیم و قیمت را متعادل كنیم.
به نظر من قیمت 25 تا 28 دلار كه اوپك تعیین كرده است، قیمت منطقی است و بیشتر از آن نرخ رشد اقتصادی و پس از آن تقاضا را كاهش خواهد داد. كمتر از آنهم باعث می شود عرضهٌ نفت دچار مشكل شود. این قیمت منافع هر دو طرف و حتی كشورهای جهان سوم را فراهم می آورد. ولی حفظ كردن این قیمت برای 3 یا 4 سال آینده دشوار است.