جایگاه اینترنت در گفتگوی تمدنها
نویسنده : طاهره ساعدی Saaedy@ yahoo.com
فضای بین المللی بعد از حوادث 11 سپتامبر توجه افكار عمومی را به ایده گفتگوی تمدنها و برخورد تمدنها جلب كرده است. اینترنت به عنوان یك وسیله ارتباطی چه نقشی در این تعامل می تواند داشته باشد.بعضی صاحبنظران معتقدند اینترنت به عنوان ابزاری در خدمت برخورد تمدنها و تهاجم فرهنگی غرب قرار گرفته است و برخی دیگر معتقدند اینترنت می تواند بستری برای پیشبرد گفتگوی تمدنها باشد.
دكتر محمد سپهری راد مشاور رئیس سازمان برنامه و بودجه و دبیر شورای عالی انفورماتیك در این زمینه به خبرنگار ما گفت: از عناصر بسیار مهم در ساخت، گسترش و انتقال تمدنها، ارتباط میان انسانها است. این ارتباط با تبادل اطلاعات همراه بوده كه در طول اعصار به روشهای مختلفی صورت گرفته است. در حال حاضر نیز اینترنت با توجه به تعداد بسیار زیاد مخاطبین و مشتركین در سطح جهانی، به عنوان بهترین روش برای اطلاع رسانی در عرصه تبادل اطلاعات مطرح می باشد. لذا با توجه به اینكه محتوای تمدنها سرشار از اطلاعات و گفتگوی میان آنها چیزی جز تبادل اطلاعات نیست، بسیاری از كشورها و نهادهای فرهنگی، استفاده از اینترنت را موثرترین، سریع ترین و كم هزینه ترین راه برای تبادل اطلاعات فرهنگی تشخیص داده اند مشاور رئیس سازمان برنامه و بودجه با اشاره به سرویسها و تواناییهای اینترنت مانند وب، پست الكترونیكی، گروههای خبری، مباحثه و فهرستهای پستی اظهار داشت این سرویسها با از میان برداشتن فواصل فیزیكی میان ملل و اقوام مختلف امكان بیان و شناخت فرهنگها را هموار ساخته است، به عبارت دیگر محیط ارتباطی پویایی را در جهت اشاعه اطلاعات فرهنگی فراهم آورده است. به این ترتیب اینترنت باعث رفع مشكلات ارتباطی میان فرهنگهای مختلف و كشورها و افزایش تفاهم به جای برخورد شده است به طوریكه استفاده صحیح از این فن آوری می تواند سطح گفتگوی تمدنها را درمیان ملل مختلف ارتقاء دهد.
دكتر محمد سپهری راد با تاكید بر لزوم وجود اطلاعات فرهنگی كافی و وافی و ضرورت استفاده از چندین زبان برای نشر اطلاعات یادآور شد: در جهت بهره مندی هرچه بیشتر از امكانات اینترنت در راستای گفتگوی تمدنها و اطمینان از نمود فرهنگی متعادل در این شبكه، وجود اطلاعات فرهنگی كافی به منظور تجلی و اشاعه فرهنگ بسیار ضروری می باشد. به عبارت دیگر فقط نباید به مصرف اطلاعات بسنده كرد بلكه باید با تولید اطلاعات در این كار سهیم شویم. برای نمونه در یك تحقیق به عمل آمده در عناوین وب سایتها توسط موتور جستجو گر نورتون لایت مندرج در فصلنامه كتاب، نشان می دهد كه در مقابل حضور كلید واژه های »ایران و فرهنگ« در 69 سایت متعلق به كشور آمریكا، فقط8 سایت متعلق به ایران می باشد. به عبارتی نهادهای فرهنگی ما نقش فعالی در اشاعه اطلاعات فرهنگی درباره ایران از طریق اینترنت ندارند، به این ترتیب ما شاهد نشر اطلاعات فرهنگی توسط نهادهایی در خارج از كشور و با اهداف و سیاستهای خاص خود هستیم همچنین از دیگر عوامل مهم در تحقق گفتگوی تمدنها، مسئله زبان می باشد. در حال حاضر عمده منابع در اینترنت به زبان انگلیسی است و ندانستن این زبان به منزله عدم امكان استفاده از اطلاعات می باشد. به این ترتیب اگر زبان انگلیسی با این شتاب در عرصه اینترنت گسترش یابد، بیم آن می رود كه فرهنگ كشورهای انگلیسی زبان، فرهنگ غالب در اینترنت شود. لذا مناسبترین راه حل استفاده از چندین زبان برای نشر اطلاعات می باشد. دكتر سپهری راد با اشاره به طرح گفتگوی تمدنها از سوی ایران لزوم توجه و برنامه ریزی اصولی در سطح كلان كشور از سوی مقامات و مسئولان را مورد تاكید قرار داد و اظهار داشت: بر اساس آمار منتشره از سوی اتحادیه جهانی ارتباطات (ITU) تعداد كامپیوترهای میزبان ( كامپیوترهایی كه مستقیما به اینترنت متصلند) به عنوان شاخصی مهم از سهم هر كشور در عرصه ارتباطات اینترنت تلقی می شود و در این میان ایران با داشتن فقط 975 عدد كامپیوتر میزبان از تعداد كل حدودا 60 میلیون كامپیوتر میزبان، حائز رتبه 163 در جهان است. این رقم اندك نشان دهنده عدم توجه و برنامه ریزی اصولی در سطح كلان كشور است و بنابراین با توجه به اینكه ایده گفتگوی تمدنها از سوی ایران در دنیا مطرح شده است ایجاد ساختارهای زیربنایی و برنامه ریزی صحیح برای استفاده از این شبكه در جهت تحقق این ایده ضروری می نماید.
سید محمد طاهایی كارشناس ارشد روابط بین الملل و عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین با تشریح تئوری برخورد تمدنها، گفتگوی تمدنها،را در تقابل با آن عنوان نمود و به خبرنگار ما گفت: بحث گفتگوی تمدنها در واقع پاسخی به تئوری برخورد تمدنها بود. در سال 1993 ساموئل هانتینگتون یك استراتژیست آمریكایی تئوری برخورد تمدنها را مطرح نموده بدین مفهوم كه بعد از فروپاشی شوروی اسلام و بعضی تمدنهای دیگر، تمدن و تفكری هستند كه در مقابل لیبرال دموكراسی غرب قرار گرفته اند. هانتینگتون تمدنهای موجود را به 7 تمدن تقسیم می كند و می گوید تمدن اسلام و كنفوسیوس از آنجایی كه در 200 سال گذشته ضربه های زیادی از غرب خورده اند، بیشترین دغدغه وجودی شان مبارزه با غرب می باشد. البته ما این فضا را قبل از طرح این تئوری در كشورمان به ویژه بعد از انقلاب اسلامی سال 1979 تجربه كرده بودیم، به گونه ای كه رسانه های غربی كشورهای اروپایی و آمریكایی تمام سعی شان بر این بود كه به نوعی همه بحرانهای داخلی كشورشان را مثل ترورها، بمب گذاریها، خشونتها، تبعیض نژادی به نوعی به شرق برگردانند و جهان اسلام و شرق را مقصر بدانند تا اینكه آقای خاتمی بحث گفتگوی تمدنها را مطرح نمود و با طرح این بحث تلاش نمود فضای منفی حاكم در طول 20 سال گذشته را تغییر بدهد و صد البته موفق هم شد. از آنجایی هم كه كشورهای ضعیف می دانستند فضاسازیهای قبلی به نفع جهان غرب چه خسارات سنگین فرهنگی، سیاسی و اقتصادی برای آنها ایجاد نموده است از این بحث استقبال فراوانی نمودند. بنابراین بحث گفتگوی تمدنها در چالش بحث دیگری به نام برخورد تمدنها می باشد. عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین با اشاره به خاستگاه اولیه اینترنت افزود: از آنجا كه اینترنت زاییده تمدن غربی است یعنی همان تمدنی كه تفكر مقابله با جهان شرق و به ویژه جهان اسلام را دنبال می كند و همچنین با توجه به خاستگاه اولیه اینترنت كه ابتدا در نیروهای نظامی آمریكا به خدمت گرفته شد و بعد به بخشهای دیگر اشاعه یافت بنابراین ما نمی توانیم این رسانه را بدون یك ایدئولوژی و استراتژی فراگیر در نظر بگیریم. به عبارتی اینترنت یك رسانه، ابزار و وسیله بی واسطه نیست و در واقع از سوی كشورهای غربی طراحی شده و برای بسط و گسترش تمدن غربی هم به كار گرفته شده است و با توجه به این مطالب اگر بخواهیم در این رسانه جایی برای خود باز كنیم و تعاملی هم داشته باشیم باید برنامه ریزی بسیار وسیع دقیق و گسترده ای برای تحقق این هدف بنماییم. وی گفت: در واقع كسی كه ابزار و وسیله ای را طراحی می كند برای رسیدن به اهداف خودش می باشد، اینترنت نیز یك ابزار است اما یك ابزار پیام رسان و از آنجایی كه خاصیت منحصر به فرد دوجانبه بودن را نیز دارد ما هم می توانیم برای تبادل فرهنگ و شناساندن تمدن خود از آن استفاده كنیم ولی به هرحال طراحان اینترنت بیشترین كالاهای فرهنگی را هم تولید می كنند و چون یك ایدئولوژی تا حدی ضد تفكر دینی و اسلامی را هم در این زمینه داشته اند، خواهی نخواهی حجم اطلاعاتی كه از آن سمت سرازیر می شود بسیار زیاد بوده و در جهت ضد فرهنگهای بومی جهان سومی و فرهنگهای اسلامی است به گونه ای كه از آن به هجوم فرهنگی یاد می شود و ما در این میان اگر تولید اطلاعات نكنیم از ظرفیتهای آن درست استفاده نكرده و نخواهیم توانست فرهنگ و تمدن غنی ایرانی و اسلامی را به آن سوی دنیا بشناسانیم.
دكتر محمد مهدی فرقانی عضو هیئت علمی دانشگاه طباطبایی و ریاست مركز مطالعات و تحقیقات رسانه ها پیرامون اینترنت و گفتگوی تمدنها به خبرنگار ما گفت: اینترنت امكان بالقوه ای را برای گفتگو و ارتباط بین افراد و در نتیجه میان فرهنگها فراهم می كند و ازسوی دیگر می تواند گفتگوهای غیر رسمی و غیر دولتی را هم میان تمدنها و فرهنگها دامن بزند یعنی می تواند نقش مكمل و موثری در گفتگوی تمدنها بازی كند و در نتیجه زمینه تفاهم و صلح جهانی و همزیستی مسالمت آمیز ملتها را فراهم كند. البته این به آن معنا نیست كه ما نقش كاملا قدرتمند و غیر قابل تردیدی را برای اینترنت قایل باشیم چرا كه بحث ارتباط و گفتگوی تمدنها وقتی می تواند به سامان برسد و به نتیجه نهایی خودش نزدیكتر شود كه همه عناصر موثر و ذی نفوذ در این عرصه یعنی همه نخبگان،
روزنامه نگاران، سیاستمداران، هنرمندان و نویسندگان فعال عمل كنند و عزم و اراده واقعی را برای كاهش تضادها و كشمكش ها از خود نشان دهند و از همه ابزار و امكانات از جمله اینترنت به عنوان یك وسیله تعاملی در این جهت استفاده كنند. رئیس مركز مطالعات و تحقیقات رسانه ها با عنوان اصل تساوی طرفین گفتگو اظهار داشت: در گفتگو بحث تساوی طرفین باید مطرح باشد نه برتر و فروتر بودن یكی از آنها و اگر این اصل برای رسیدن به درك مشترك و تفاهم متقابل حاكم باشد تمام ظرفیتها و امكانات اینترنت مثل وب، چت، یوزنت، فروم، ایمیل و تله كنفرانس می تواند به پیشبرد گفتگوی تمدنها كمك كند.
مهدی زاده دبیر وب سایت مركز گفتگوی تمدنها به خبرنگار ما گفت: اینترنت بیشتر روی افكار عمومی، هم نخبگان و هم مردم، موثر است و افكار عمومی همان كسانی هستند كه به نوعی از پایین روی عملكرد دولتها تاثیر می گذارند به ویژه اگر جمعیتها و سازمانهایی تشكیل دهند می توانند در شكل گیری سیاست دولتمردان سهیم شوند و روی تصمیم های كلان نیز می توانند موثر باشند. اینترنت در جوامعی كه از یك نوع فقر اطلاعاتی برخوردارند می تواند ضعف آگاهی های عمومی را بی اثر و در سیاست دولتمردان موثر باشد.بنابراین در این صورت دولتمردان نمی توانند بدون توجه به افكار عمومی روابط با دیگر كشورها و تمدنها را بهبود بخشند. اطلاعات روی اینترنت ارزشی به مبلغ 800 هزار دلار دارد كه هركس چه غنی و چه فقیر می تواند از آن استفاده كند و خود نیز اطلاعاتش را در اختیار جهانیان بگذارد تا از این طریق و با درك و فهم بیشتر از یكدیگر زمینه دوستی و مفاهمه را برقرار سازند و در نتیجه وقتی مردم خواستار گفتگو و صلح و آشتی با ملل، اقوام و تمدنهای دیگر باشند دولتها سیاستی مخالف افكار عمومی اتخاذ نخواهند كرد.
دكتر سعید خزایی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران بر این اعتقاد است كه حداقل در زمان فعلی اینترنت نمی تواند به عنوان یك وسیله كارآمد در زمینه گفتگوی تمدنها به حساب آید. وی به خبرنگار ما گفت: از آنجاییكه بیش از 70٪ از منابع اینترنتی عموما به صورت لاتین و زبان انگلیسی هستند و سهم ما در تولید اطلاعات و ارسال آن به این شبكه آنقدر كم است كه به حساب نمی آید بنابراین اینترنت با وجودی كه یك رسانه دو جانبه محسوب می شود ولی عملا به رسانه ای یك طرفه بدل گشته است به طوری كه ما در معرض یك بمباران اطلاعاتی قرار گرفته ایم در نتیجه می توان گفت از اینترنت به عنوان مبلغ فرهنگ و تمدن غرب استفاده شده است و ما با كم و كاستیهایی كه در این زمینه داشته ایم نتوانسته ایم فرهنگ و تمدن مان را حقیقتا بشناسانیم كه این ریشه در توسعه نیافتگی ما در زمینه مسایل الكترونیكی و فن آوری اطلاعات دارد بنابراین در حال حاضر اینترنت نمی تواند وسیله كارآمدی در زمینه گفتگوی تمدنها باشد. دكتر خزایی ادامه داد:ما با یك ابتكار عمل رئیس جمهور خاتمی طرح گفتگوی تمدنها را مطرح كردیم چرا كه معتقدیم در این زمینه حرفی برای گفتن داریم و صاحب تمدن بزرگی هستیم كه سهم زیادی در بنای تمدن مشترك جهانی داشته است ولی حوادث 11 سپتامبر و طرح مسئله تروریسم و كشاندن این مسئله از سوی آمریكا به كشورهایی مثل ایران نشان می دهد كه كشورهای غربی به ویژه آمریكا می خواهند این ابتكار عمل را از ما بگیرند. ما از اینترنت می توانیم درجهت بهبود روابط بین الملل و گفتگوی تمدنها استفاده كنیم مشروط بر اینكه تولیدكننده اطلاعاتی باشیم كه فرهنگمان را اشاعه دهد. ولی متاسفانه هم اكنون اینترنت مثل بقیه رسانه ها عمل می كند و یعنی دنیای غرب گوینده است و ما شنونده. این را هم نمی توان نادیده گرفت كه به واسطه ویژگیهای منحصر به فرد این شبكه، اینترنت به صورت بالقوه می تواند به عاملی برای گفتگوی تمدنها تبدیل شود نه برخورد آنها. عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با یادآوری ضعف سیاستگزاری و برنامه ریزی در این زمینه گفت: با توجه به نقش غیر قابل انكار اینترنت در گفتگوی تمدنها و اصلا در انتقال تكنولوژی و فراگیری علوم آنطور كه باید و شاید در این عرصه فكر نشده است البته بارقه هایی از امید دیده می شود كه نمونه آن شورای عالی انفورماتیك می باشد كه در این زمینه در حال انجام كارهایی جهت برنامه ریزی و قانون گذاری است. البته طرح ایجاد یك نظام ملی اطلاع رسانی نیز كه مولفه هایش به تصویب رسیده است گام مثبتی محسوب می شود چرا كه بر اساس آن به اینترنت به صورت هدفمند توجه خواهد شد هر چند این كارها با تاخیر انجام می شود ولی باز هم امیدواركننده است.
امكان جاسوسی از طریق نورهای ساطع شده
از كامپیوتر
گروه ترجمه- خطیبی
طی دو تحقیق جدید، محققین موفق به ابداع روشهایی برای تجسس اطلاعات كامپیوتری شده اند. این كار، از طریق بررسی و كنترل نور چشمك زن تجهیزات الكترونیكی و نیز انعكاس نورمانیتور كامپیوتر انجام می شود. روشی كه به گفته كارشناسان، هشداری نه تنها به افراد عادی، بلكه به دولتهاست كه از شبكه های حساس استفاده می كنند. یكی از این دو تحقیق كه در بریتانیا انجام شده، نشان می دهد كه چگونه می توان از نور سوسوزنان ساطع شده از صفحه مانیتور یك كامپیوتر معمولی كه بر روی دیوار مقابل منعكس و تابیده شده، برای بازسازی دقیق تصاویر موجود بر روی مانیتور مذكور، استفاده كرد. تحقیق دوم نیز كه در ایالات متحده انجام شده، نشان می دهد كه چگونه می توان از نور دیودهای تجهیزات الكترونیكی [چراغهای چشمك زن] چون مودم، فرستنده یا صفحه كلید كامپیوتر، برای پردازش و دستیابی به اطلاعات منتقل شده از طریق دستگاه مذكور، استفاده كرد. می توان با به كارگیری یك دوربین و تجهیزات دریافت كننده نور مناسب و دقیق، از فاصله ای دور به اطلاعات مذكور دست یافت. این فاصله برای نوردیود تا یك مایل (6/1 كیلومتر) و بیشتر و برای بازتاب نورمانیتور تا 7/2 متر است. هرچند كامپیوترهایی را كه از مودم كابلی و سایر تجهیزات الكترونیكی دارای سرعت بالا استفاده می كنند، نمی توان مورد استراق تصویری قرار داد. برای ممانعت از چنین سوءاستفاده هایی، محققین توصیه می كنند كه تجهیزات مذكور، دور از پنجره نصب شوند و ضمن چسباندن نوار چسبی تیره رنگ روی چراغهای چشمك زن ، بازتاب نور مانیتور را با استفاده از نور خورشید یا شمع محو كرد. ماركوس كهن، مسئول تحقیق اول می گوید كه یافته های وی، بیشتر به موارد نظامی و نیز اماكن دولتی مانند سفارتخانه ها، كاخ سفید، پنتاگون و ارتش مربوط می شود. جولوری، از مسئولان تحقیق دوم نیز ضمن برحذر داشتن دیگران از بزرگنمایی نتایج تحقیق مذكور، می گوید: فكر می كنم كه این مسئله، نهایتا یك چالش [عادی] برای امنیت كاركرد كامپیوتر خواهد بود.
تلویزیونهای دیجیتال رقیب جدی اینترنت
گروه ترجمه- حق پرست
تلویزیون در انگلستان بزرگترین تحول خود را از زمان اختراعش تاكنون تجربه كرده است. این تغییر بقدری شگرف است كه حتی از پدیده ارائه تصاویر رنگی در دهه 1960 و معرفی تلویزیونهای ماهواره ای چند ملیتی در اواخر دهه 1980 نیز چشمگیرتر است.
جعبه آشنای گوشه اتاق بطور كامل با نسل جدید تلویزیونهای دیجیتال متحول گردیده است. در این تلویزیونها از تكنولوژی مشابه كامپیوترها بهره گرفته شده است. هر آنچه كه یك كامپیوتر قادر به انجام است از عهده این تلویزیونها حتی در سطحی گسترده تر بر می آید.
تلویزیونهای دیجیتال امكان انجام انواع بازیها، دریافت اطلاعات و
سرگرمی های مختلف، تجارت الكترونیكی، اتصال به اینترنت و تغییر زاویه دوربین حین مشاهده رقابتهای ورزشی را برای خود فراهم می آورند، تسهیلاتی كه حتی تصور آنها با تلویزیونهای معمولی غیر ممكن است. در حال حاضر بیش از یك سوم از منازل در انگلستان مجهز به تلویزیونهای دیجیتال می باشند.
كارشناسان كمپانی »ژوپیتر MMXI« معتقدند تا سال 2006 اكثر خانواده ها در سرتاسر اروپا بجای استفاده از اینترنت به تماشای تلویزیونهای دیجیتال خواهند پرداخت.
دولت انگلستان نیز بسیار علاقه مند به رواج تلویزیونهای دیجیتال می باشد زیرا این دستگاهها قادر به برقراری ارتباط دوسویه و دسترسی به شبكه اینترنت برای افراد یكه تمایل به خرید كامپیوتر را ندارند می باشند.
اغلب افرادی كه از تلویزیونهای دیجیتال استفاده می كنند، تمایلی به پرداخت حق اشتراك ماهیانه برای استفاده از كانالهای مختلف تلویزیون كه در كشورهای اروپایی و آمریكایی معمول است، ندارند. در واقع با استفاده از تلویزیونهای جدید آنان می توانند به كانالهای دیجیتال كه بطور رایگان در اختیارشان قرار می گیرد، دسترسی پیدا كنند. تا سال 2007 بیش از 78 درصد از منازل در انگلستان به تلویزیونهای دیجیتال مجهز خواهند شد. دولت بریتانیا نیز در تلاش است تا سال 2010 بطور كامل تلویزیونهای دیجیتال راجایگزین انواع آنالوگ نماید.