ملی شدن صنعت نفت؛ نماد پیروزی ملت ایران علیه استبداد داخلی و استعمار خارجی
نویسنده : محمد باقری
۲۹ اسفند در تاریخ ایران ماندگار و جاودانه است و هیچ تندبادی نمی تواند آن را از حافظه تاریخی ملت ایران بزداید. ۲۹ اسفند را باید میراث انقلاب ناکام مشروطیت دانست. انقلابی که موفق شد بر اسب سرکش استبداد مطلقه شاهنشاهی، افسار قانون زند و شاه را ولو به ظاهر، مجبور به اجرای قانون کند. ۲۹ اسفند روزی نمادین است و نماد آزادی خواهی، استقلال طلبی و بیگانه ستیزی است. ۲۹ اسفند برآیند مبارزه ملی و پارلمانی مردم ایران علیه استبداد داخلی و استعمار خارجی است. ۲۹ اسفند روز ملی شدن صنعت نفت ایران است. قصه ۲۹ اسفند از این جا آغاز شد که در سال ۱۲۸۰ شمسی در واپسین روزهای حکومت قاجاری، قراردادی بین دولت ایران و استعمار پیر (بریتانیا) به امضا رسید که فصل غم بار دیگری را از تسلط انگلستان بر حیات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ملت ایران رقم زد. این قرارداد در سال ۱۳۱۲ شمسی/ ۱۹۳۳ میلادی در زمان حکومت وابسته و استبدادی رضا خان تمدید شد و حاکمیت مطلق بریتانیا را بر صنعت نفت ایران رقم زد.
شهریور ۱۳۲۰ و خروج خفت بار رضاخان
شهریور ۱۳۲۰ نقطه عطفی در تاریخ ایران است. خروج خفت بار رضاخان از ایران باعث شد تا فریاد آزادی خواهی در سراسر ایران طنین انداز شود اگرچه پسر رضا خان با کمک انگلیس بر مسند قدرت باقی ماند اما در این عرصه مردی وارد مبارزه شد که می توانست عمر خود را در رفاه و آسایش بدون دغدغه سپری کند. اشراف زاده ای به نام مصدق که پایگاه طبقاتی اش نتوانسته بود، خواسته های باارزش انسانی را از وجودش بزداید. مصدق با هوشمندی و بهره بردن از حمایت های آیت ا...کاشانی توانست جریان استقلال طلبانه ملت ایران را وارد مرحله جدیدی کند و نهضت ملی شدن صنعت نفت را در ایران به وجود آورد.
اعتصاب کارگران نفت جنوب در تیر ماه ۱۳۲۵
در تیرماه ۱۳۲۵ کارگران نفت جنوب که در سندیکای کارگران نفت خوزستان متشکل شده بودند، دست به اعتصاب زدند. پلیس و فرمانداری نظامی به تحریک شرکت نفت انگلیس و ایران، دست به کشتار کارگران زد و ۸۳ نفر از کارگران را کشت. پس از پایان جنگ جهانی دوم انگلیس و شوروی موظف بودند ظرف شش ماه خاک ایران را ترک کنند. دولت شوروی مایل به این کار نبود. احمد قوام در عقد قراردادی موفق شد شوروی را وادار به خروج نیروهایش از ایران کند و در مقابل شرکت مختلط نفت ایران و شوروی ایجاد شود. این امر با مخالفت عمومی رو به رو شد و در سی ام تیرماه ۱۳۲۶ نمایندگان مجلس شورای ملی(مجلس پانزدهم) ماده واحده ای را به تصویب رساندند که منتفی شدن قرارداد نفت ایران و شوروی اولین هدف آن بود. نمایندگان تصویب کردند دادن هرگونه امتیاز به خارجی ممنوع است و دولت مکلف است به منظور استیفای حقوق ملت ایران از نفت جنوب اقدام کند.
تکاپوهای انگلیس
این مصوبه بیش از همه انگلستان را به وحشت انداخت و آن دولت با کمک ایادی داخلی اش بر آن شد تا قرارداد ۱۹۳۳ را مورد تایید و تاکید قرار دهد. در این میان فردی به نام نویل گس از مقامات شرکت نفت ایران و انگلیس و عباسقلی گلشائیان وزیر دارایی وقت ایران مذاکراتی انجام دادند که مقرر شد الحاقیه ای به قرارداد ۱۹۳۳ اضافه شود. طبق این الحاقیه حق امتیاز ایران از نفت جنوب افزایش می یافت ولی در عین حال قرارداد اصلی یعنی ۱۹۳۳ تغییری نمی کرد و بر پایه قانونی استوار می شد. براساس این الحاقیه که به گس- گلشائیان معروف شد، سلطه انگلیس بر منابع نفتی ایران تا سال ۱۳۶۱ شمسی تضمین می شد.
اطلاعیه آیت ا...کاشانی در مخالفت با اعطای امتیاز نفتی به انگلیس
مبارزه علیه استعمار بریتانیا در ایران دوباره آغاز شد. آیت ا...کاشانی طی اطلاعیه ای خواهان لغو امتیاز شد و این امر به تبعید وی به لبنان انجامید. دکتر مصدق اگرچه در مجلس پانزدهم حضور نداشت اما با کمک نمایندگانی چون حسین مکی، مظفر بقایی و ابوالحسن حائری زاده توانست از تصویب الحاقیه جلوگیری کند. با شروع انتخابات مجلس شانزدهم، محمدرضا پهلوی از انگلستان کمک خواست و اطمینان داد که اگر با افزایش اختیاراتش موافقت کنند، قرارداد الحاقی را به تصویب خواهد رساند و به این منظور تلاش کرد با تقلب در انتخابات از ورود نمایندگان مخالف جلوگیری کند. با شروع انتخابات و روشن شدن اعمال نفوذهای وسیع، دکتر مصدق و همفکرانش در اعتراض به وضع انتخابات در دربار تحصن کردند. شاه اگرچه با اکراه آن ها را پذیرفت ولی اعتراض آن ها را به انتخابات قبول نکرد. دکتر مصدق جبهه ملی ایران را پایه ریزی کرد و با مبارزه موفق شد صندوق های تهران را ابطال کند و با ابطال صندوق های تهران و رای گیری مجدد مصدق وارد مجلس شانزدهم شد. در این زمان عبدالحسین هژیر که وزیر دربار بود، به دست فدائیان اسلام کشته شد و این ضربه ای به دربار و شاه بود. مجلس شانزدهم به ساعد که شاه بدون رای تمایل مجلس او را منصوب کرده بود، رای اعتماد نداد و قرارداد الحاقی به تصویب نرسید. پس از ساعد، علی منصور با حمایت انگلستان و شخص سفیر لوژورتل نخست وزیر شد. او نیز بدون رای تمایل به نخست وزیری رسید و شاه با این کار می خواست بر اختیارات خود تاکید کند. مصدق در ۴ خرداد ۱۳۲۹ در نطقی مجلس موسسان را غیرقانونی خواند و به شاه نصیحت کرد که از اقدامات خلاف قانون اساسی مشروطه دوری کند. در این میان، بازگشت آیت ا... کاشانی به ایران روح تازه ای به نهضت ملی شدن صنعت نفت بخشید. منصور نیز قرارداد الحاقی را به مجلس تقدیم کرد و خواستار بررسی آن شد، پیام آیت ا... کاشانی در مخالفت با لایحه توسط دکتر مصدق در صحن علنی مجلس قرائت شد. انگلستان که منصور را در این زمینه مردد دید، به رزم آرا تمایل نشان داد و منصور در ۵ تیر ۱۳۲۹ به شرط اعزام به رم و گرفتن پست سفیر ایران در ایتالیا، استعفا کرد. رزم آرا که یک فرد نظامی بود، وارد سیاست شد. شاه رزم آرا را نیز بدون رای تمایل مجلس نخست وزیر کرد. او با کمک انگلستان و اشرف پهلوی می خواست ایفای نقش کند و لایحه الحاقی را به تصویب برساند. دکتر مصدق و جبهه ملی به شدت مخالفت کردند. در این زمان، مصدق ابتکار عمل را به دست گرفت و با پیشنهاد ملی شدن نفت در سراسر ایران شور عمومی ایجاد کرد. در ۱۶اسفند ۱۳۲۹ رزم آرا توسط خلیل طهماسبی از فدائیان اسلام ترور شد و این امر بر تصمیم نمایندگان تاثیرگذار بود. در ۲۴ اسفند ۱۳۲۹ماده واحده ای درباره ملی شدن صنعت نفت ایران از تصویب نمایندگان مجلس گذشت و در ۲۹اسفند ۱۳۲۹ مجلس سنا طرح پیشنهادی کمیسیون مخصوص نفت را تایید کرد و به این ترتیب این روز، روز تاریخی ملی شدن صنعت نفت ایران شد.
قانون ملی شدن صنعت نفت
متن این قانون به این شرح است: «به نام سعادت ملت ایران و به منظور کمک به تامین صلح جهانی امضاکنندگان ذیل پیشنهاد می نماییم که صنعت نفت ایران در تمام مناطق کشور بدون استثناء ملی اعلام شود. یعنی تمام عملیات اکتشاف، استخراج و بهره برداری در دست دولت قرار گیرد.»
حجت الاسلام قرائتی: فرصت عید نوروز را برای انجام کارهای خیر غنیمت شماریم
حجت الاسلام قرائتی با اشاره به دید و بازدیدهای میلیونی در عید نوروز بر استفاده مناسب از این ایام برای انجام کارهای خیر تأکید کرد. به گزارش شبستان، وی با اشاره به تعدادی از کارهای خیر که میتوان در ایام نوروز انجام داد، افزود: آشتی و ایجاد صلح و صفا بین افرادی که با یکدیگر قهر هستند، رفع کینه و بخشش یکدیگر از جمله کارهایی است که میتوان در ایام عید نوروز انجام داد. حجت الاسلام قرائتی با اشاره به خانهتکانی در آستانه سال نو افزود: همانطور که در آستانه سال نو خانهتکانی میکنیم قلبهای خود را باید از کینه و بدخواهی پاک کنیم و مساجد را نیز غبارروبی کنیم.
دیدگاه
تعداد بازدید : 0
آیا لیبرالیزم هم رفتنی است؟! (22)
حیدر رحیم پورازغدی
لیبرالیزم غرق شده در سونامی امواج انقلاب های جهان و توفان فقر و فلاکت و پریشانی اینک مترصد است تا موجی یابد و خود را بر آن افکند و موج سواری کند تا خود را به ساحلی رساند. لیکن طرح کلی آن در ساختار جهان آینده بر این است که به هر شکل ممکن آن چنان جهان به پاخاسته را در هم کوبد و به اندازه ای مردم را بکشد و به کشتن دهد و تا حدی نفاق افکنی کند و اختلاف افکند که همگان از پای درآیند تا دگر بار به جنایاتش پردازد؛ کاری که در افغانستان کرد و چنین اندیشه ای حکایت از مرتجعانه اندیشیدن غرب می کند. چه اگر حقایق را می دید، می فهمید که شاه مستبد ایران با آن همه فشارهایی که به وجود آورد چه عاقبتی یافت. در هر صورت به پاخاستگان الگویی دارند و در آینده چنانچه او می خواهد به سازش نمی رقصند. لیکن برای مردم عربستان که قرنی است زیر چکمه آل سعود و آل خلیفه ای که انگلستان ساخته است، دست و پا می زنند و راه نجاتی را نمی یابند طرح دیگری دارد و آن این که با کودتای مخملینی تا ۱۸۰ درجه تمدن امروز آن منطقه را دگرگون کند. در لیبی قذافی که خود به وجود آورده بودند پا به پای انقلاب به شلاق بستند و در این جا تحجری را که خود موجب شده اند به آتش بکشند ناگهان به یاری جوانان عرب، شیوخ نیووهابی و هم اندیشان خاخام های صهیونیست و ساکنان کلیساهای قرون وسطی را به ذلت کشانند و تمدن آزادی را به وجود آورند.اما این که در اروپا و آمریکا چه خواهد شد، اظهارنظر بسیار دشوار است و اظهارنظرهای زودهنگام هم چیزی را ثابت نمی کند زیرا اگر در اروپا گورباچفی ظهور و به استکبار ثابت کند فرض است که برای حفظ جان و مال و بقایشان، سرمایه های ملی را که دزدیده اند به صندوق دولت های خود برگردانند و به جای این که از مردم تقاضای ریاضت اقتصادی داشته باشند بار خود را سبک کنند. لیکن در آمریکا احتمال جنگ های داخلی از هر احتمال کارشناسانه تر است که اگر زنده بمانم هرگاه حرکت آغاز شود به شرحش می پردازم ولی این مسلم است که هر اتفاقی در آینده بیفتد لیبرالیزم افشا شده امروز دیگر بر نمی گردد زیرا لیبرالیزم با حرکت جهانی امروز مرده است. به یقین لیبرالیزم هم رفتنی است و صدای شکستن استخوان هایش به گوش همه مردم جهان رسیده است.
محمدعلی ندائی
لقمان به نوشته برخی از «قصص قرآن» غلام سیاهی بود از مردم سودان که با وجود چهره نازیبا، دلی روشن و روحی مصفا داشت، گرد محرمات نمی گشت و در اطاعت خدا استقامت داشت. در هر موضوعی عمیق می اندیشید و از هر حادثه ای عبرت می گرفت. هرگاه دو نفر با یکدیگر اختلاف می کردند، تا صلح و صفا میان آن ها برقرار نمی کرد، از پا نمی نشست و مجالست با دانشمندان را غنیمت می شمرد. در حدیثی نقل شده است که روزی یکی از بزرگان بنی اسرائیل از محلی عبور می کرد، دید گروهی دور لقمان جمع شده اند و حل مشکلات خود را از او می خواهند. آن شخص با تعجب رو به لقمان کرد و گفت: تو آن کسی نیستی که مدت ها با ما گله داری می کردی؟ گفت: آری. پرسید: پس از کجا این همه علم و حکمت نصیب تو شد؟ در پاسخ گفت: این به خواست خدا بود و ادای امانت و راستگویی و اعراض از کارهای بیهوده. با این که لقمان پیامبر نبود و مقام و موقعیت اجتماعی هم نداشت، خداوند در قرآن از او به بزرگی یاد کرده و نصایح او به فرزندش را بیان کرده است. در آیه ۱۲ سوره لقمان خداوند متعال ابتدا از نعمتی که به لقمان عطا کرده است، سخن می گوید و سپس به مسئله شکر و سپاس از نعمت اشاره می کند و می فرماید: «ولقد آتینا لقمان الحکمة ان اشکرلله و من یشکر فانما یشکر لنفسه و من کفر فان الله غنی حمید؛ ما به لقمان حکمت دادیم (و به او گفتیم) شکر خدا را به جای آور، هر کس شکرگزاری کند به سود خویش شکر کرده و آن کس که کفران کند (زیانی به خدا نمی رساند) زیرا خداوند بی نیاز و ستوده است.» در این آیه شریفه آفریدگار هستی از ادب شکر و سپاس سخن می گوید و می فرماید: ما به لقمان دستور دادیم خدا را شکر کند. بعد برای این که برای کسی این توهم پیش نیاید که خداوند از شکرگزاری سود می برد، تاکید می کند که، هر کس شکرگزاری کند، به سود خویش شکر کرده و هرکس ناسپاسی کند، زیانی به خدا نمی رسد، زیرا خداوند بی نیاز و ستایش شده است. در حقیقت این آیه اهمیت شکر و تقدیر از دیگران را به انسان ها متذکر می شود و بیان می کند که یکی از آداب ارتباط با آفریدگار جهان، سپاس گزاری از نعمت های اوست. همچنین به طور غیرمستقیم به مردم یادآوری می کند که در معاشرت با دیگران اعم از خانواده و اقوام و دیگر انسان ها، باید با روحیه سپاسگزارانه رفتار کرد و خدمت های آنان را نسبت به خود همواره در نظر داشت. زندگی با طعم شکر از سفارش های قرآنی است که در آیات متعدد قرآن آمده است. در منطق توحیدی اسلام شکر و سپاس در اصل مخصوص خداست اما به تعبیر روایات، کسانی در سپاس خدا موفق تر هستند که از خدمات مردم تقدیر کنند. لقمان حکیم هم نمونه مجسم شکر بود که خداوند به سبب اخلاص و تقوایش حکمت نیز به او بخشید.
آیت ا... علویگرگانی: مسلمانان
در مقابل رژیم صهیونیستی و استکبار ید واحده باشند
رسا- آیت ا... علوی گرگانی، با محکوم کردن جنایات وحشیانه رژیم غاصب اسرائیل، از مسلمانان جهان خواست به کمک مردم فلسطین بشتابند و در مقابل این رژیم و دیگر مستکبران جهانی ید واحده باشند. آیت ا... سید محمد علی علوی گرگانی استاد برجسته درس خارج حوزه علمیه قم، در دیدار جمعی از اعضای کاروان آسیایی الی بیت المقدس، با محکوم کردن جنایات رژیم غاصب اسرائیل، تشکیل این کاروان را اقدامی ستودنی و مبارک توصیف کرد.
آیت ا... صافی گلپایگانی: نوروز
به جمشید ارتباط ندارد
مرکز خبر حوزه- حضرت آیت ا... صافی گلپایگانی در پاسخ به استفتایی درباره عید نوروز عنوان كرد:اعیاد شرعی و مذهبی بزرگ اسلامی، عید فطر و عید قربان و عید غدیر و روزهای ولادت حضرت رسول اكرم صلی ا... علیه و آله و ائمه معصومین علیهم السلام است. در عید نوروز هم اگر مؤمنین برنامههای دینی، مانند دیدار با برادران مؤمن یا عیادت بیماران و رسیدگی بهحال مستمندان داشته و برنامههای بدآموز نداشته باشند، مناسب است. در حدیث است «كل یوم لا یعصى ا... فیه فهو یوم عید»؛ هر روزی كه در آن معصیت خدا نشود، آن روز عید است. نوروز، یعنی روز نو. روز اولین فصل بهار، مثل خود فصل بهار یك امر واقعی و تكوینی است و به جمشید ارتباط ندارد. خدا میداند چند هزار یا چند میلیون سال پیش از جمشید بوده است.
نظر ۴ تن از مراجع تقلید درباره نوشتن روی اسکناس
رضوانی نیا- عیدی دادن در ایام نوروز از رسوم زیبای ما ایرانی هاست در این میان بسیاری اسکناس عیدی می دهند و البته برخی هم عباراتی، روی اسکناس عیدی خود می نویسند و به این ترتیب محبت خود را به طرف مقابل اعلام می کنند.
اما اسکناس سرمایه ملی است که با هزینه های بسیار بالایی چاپ و منتشر می شود؛ از این رو باید دید نوشتن روی این سرمایه ملی به لحاظ شرعی چه حکمی دارد. حجت الاسلام حسینی دارینی از پاسخگویان سوالات شرعی حرم مطهر رضوی در گفت وگو با خراسان دیدگاه ۴ تن از مراجع عظام تقلید را در این باره بیان کرده است. به گفته حجت الاسلام حسینی دارینی، آیات عظام نوری همدانی، صافی گلپایگانی، حسینی زنجانی و علوی گرگانی در پاسخ به این استفتاء که نظر جناب عالی درباره نوشتن بر روی اسکناس های رایج در کشور چیست، دیدگاه های خود را مطرح کرده اند. آیت ا... نوری همدانی این گونه پاسخ داده اند که اشکال دارد. آیت ا...صافی گلپایگانی نیز معتقدند که اگر موجب نقص نشود اشکال ندارد. پاسخ آیت ا...علوی گرگانی نیز به این شرح است: در صورتی که صدق ضرر و زیانی به حکومت اسلامی شود، حرام و موجب ضمان است. آیت ا... حسینی زنجانی نیز در این باره معتقدند که شریعت اسلام به حفظ اموال عمومی تاکید زیاد دارد، پس شایسته است از نوشتن روی اسکناس ها پرهیز شود.