بارسنگین انزوای جغرافیایی بردوش آموزش عالی خراسان جنوبی
![](http://khorasannews.com/content/upload/f0ae8d1d-721e-424f-ba3e-c1da4a351cbd.jpg)
هاجر فرخ نژاد-خراسان جنوبی با داشتن 50 هزار دانشجو که در مراکز آموزش عالی مختلف آن مشغول تحصیل هستند یکی از قطب های دانشگاهی شرق کشور محسوب می شود. این مراکز آموزشی شاید در زمینه امکانات، تجهیزات و فضاهای آموزشی که جزو سخت افزارهای تحصیل به حساب می آیند مشکلی نداشته باشند و یا برخی از این مراکز مانند دانشگاه بیرجند به عنوان مرکز آموزشی مادر در این استان برای تامین نیروی انسانی یعنی نرم افزار های مورد نیاز آموزش مشکلی نداشته باشد اما بیشتر این دانشگاه ها با کمبود نیروی متخصص مواجهند زیرا دوری از مرکز و محرومیت های این استان سبب شده تا دانش آموختگان دانشگاهی مراکز آموزشی، کمتر خراسان جنوبی را برای کار انتخاب کنند که این موضوع نشان دهنده خلاءهای آموزشی در این استان است.
در گفت وگو با مسئولان دانشگاهی خراسان جنوبی خلاءهای آموزشی مراکز آموزش عالی این استان را جویا شدیم. دانشگاه بیرجند به عنوان یک مرکز آموزشی مادر در خراسان جنوبی در آستانه 40 سالگی مرحله آموزشی را به طور کامل پشت سرگذاشته و در این مدت نیروهای متخصص زیادی را به جامعه تحویل و در ابعاد پژوهشی هم در دهه اخیر به استناد آمار و اطلاعات پایگاه های علمی شرق کشور بعد از دانشگاه فردوسی مشهد رتبه های بالای علمی را به خود اختصاص داده است.این دانشگاه در حال حاضر به مرحله ای رسیده که به طور قطع می تواند جزو دانشگاه های نسل سوم یعنی مراکز کارآفرین قرار گیرد و در چرخه تولید علم به ثروت گام بردارد.معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه بیرجند با اشاره به فعالیت 230 عضو هیئت علمی در این مرکز آموزش عالی می گوید: این دانشگاه با کادر مجرب هیئت علمی که در اختیار دارد حدود 95 درصد نیازهای خود را در زمینه نرم افزاری آموزشی پاسخگو است و باید گفت در این زمینه به یک بلوغ کامل رسیده است.دکتر«رئیسی» می افزاید: این دانشگاه در برخی از رشته های جدید مانند اقتصاد و حسابداری نیاز به عضو هیئت علمی دارد که رفع این نیاز هم در حال پی گیری است.
به روزرسانی آزمایشگاه
به گفته وی، با توجه به پیشرفت دنیای علم نیاز است که آزمایشگاه ها و کارگاه های این مرکز آموزش عالی که حدود 4 دهه از تاسیس آن می گذرد به روز رسانی شود.
وی با اشاره به پیگیری برای تاسیس رشته های کاربردی و میان رشته ای که به توانمندسازی دانشگاه بیرجند کمک می کند از برگزاری کارگاه های توانمند سازی برای دانشجویان این مرکز آموزش عالی خبر می دهد تا دانش آموختگان دانشگاه بیرجند بعد از فراغت از تحصیل فقط به فکر این که باید پشت میز بنشینند نباشند و با آنچه در دانشگاه آموخته و توانمند شده اند بتوانند برای خود کاری دست و پاکنند.همچنین برای ایجاد نشاط علمی در بین دانشجویان دانشگاه، مسئولان آموزشی یک مسابقه علمی را برای اولین بار برنامه ریزی کردند تا دانشجویان را برای حضور در المپیادهای علمی آماده کنند.وی با بیان این که فضاهای آموزشی موجود پاسخگوی 80 درصد نیاز دانشگاه بیرجند است، می گوید: در حال حاضر مشکلی در زمینه کمبود فضاهای آموزشی در این دانشگاه نداریم اما برای رفاه حال دانشجویان، دانشکده ادبیات و دیگر دانشکده های مورد نیاز در حال احداث است.وی به روز شدن علم اعضای هیئت علمی، آزمایشگاه ها و ایجاد رشته های جدید علمی و شرکت های دانش بنیان را از نیازهای آموزشی این مرکز آموزش عالی در استان عنوان می کند و می افزاید: دانشگاه بیرجند برای رفع نیازهای علمی استان در مرحله اول و بعد از آن منطقه و کشور ایجاد قطب های علمی را در دستور کار قرار داده است.
مشکل جذب عضو هیئت علمی
رئیس دانشگاه پیام نور خراسان جنوبی هم می گوید: این مرکز آموزشی از نظر امکانات سخت افزاری مانند فضاهای آموزشی، کارگاه ها و... مورد نیاز برای آموزش در مقاطع کارشناسی وکارشناسی ارشد هیچ مشکلی ندارد اما تنها مشکل دانشگاه پیام نور جذب عضو هیئت علمی است.دکتر«مهدی ثقفی» می افزاید: این مشکل هم به محرومیت استان برمی گردد زیرا بیشتر اعضای هیئت علمی که در دانشگاه پیام نور خراسان جنوبی جذب شدند مربی هستند.
از سال 68 که دانشگاه پیام نور در خراسان جنوبی تاسیس شد با وجود ارائه فراخوان های متعدد برای جذب عضو هیئت علمی تنها توانسته ایم یک نفر دارنده مدرک دکترا جذب کنیم.
همچنین خود من هم از همان ابتدا با مدرک دکترا وارد این دانشگاه نشدم بلکه بورسیه وزارت علوم بوده ام.وی ادامه می دهد: محرومیت و دوری از مرکز سبب شده تا با وجود فراخوان های متعدد نتوانیم در تخصص های مورد نیاز نیرو جذب کنیم زیرا افرادی که دارای مدرک دکترا هستند ترجیح می دهند در مناطقی نزدیک تر به مرکز کشور استخدام شوند.به گفته وی، برای پر کردن این خلاء دانشگاه پیام نور استان تلاش کرده است تا شرایط را برای اعضای هیئت علمی این دانشگاه فراهم کند که تعداد زیادی از آن ها در حال تحصیل هستند اما حدود 4 تا 5 سال زمان می برد و به طور حتم در این مدت دچار یکسری افت هایی خواهیم شد.وی ادامه می دهد: تا یک سال دیگر 50 درصد اعضای هیئت علمی این دانشگاه که درحال ادامه تحصیل هستند برمی گردند و با آمدن این افراد مقدماتی فراهم می شود تا دوره های کارشناسی ارشدی را که لازم داریم راه اندازی کنیم.به گفته وی، دانشگاه پیام نور خراسان جنوبی با اعضای هیئت علمی در حال تحصیل خود حدود 100 نفر عضو هیئت علمی دارد.
محدودیت مالی
رئیس دانشگاه صنعتی بیرجند هم می گوید: این دانشگاه سعی دارد از نظر اعضای هیئت علمی و فضاهای آموزشی یعنی سخت افزارها و نرم افزارهای مورد نیاز خود را به جایگاه مورد انتظارش در شهر بیرجند که سابقه 100 ساله دارد برساند زیرا خیلی از افرادی که پرکار هستند و در حال حاضر در شهرهایی مانند مشهد، زاهدان، کرمان و... حضور دارند دانش آموخته دانشگاه بیرجند هستند.دکتر«مهرشاد» می افزاید: مردم انتظار دارند دانشگاه صنعتی را درسطح بالاتری از آن چیزی که لازم است چه از لحاظ آموزشی، پژوهشی، صنعت و اجتماع ببینند اما با وجود تلاش های انجام شده باز هم خلاء هایی وجود دارد.به عنوان مثال از جمله خلاء هایی که وجود دارد این است که به دلیل محدودیت های مالی نمی توانیم نیروی انسانی مورد نیاز را جذب کنیم.
60 نفر عضو هیئت علمی
وی با بیان این که برای تکمیل کادر عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی بیرجند 160 نفر نیرو پیش بینی شده است، ادامه می دهد: براساس پیش بینی های انجام شده تا پایان سال 95 باید تعداد اعضای هیئت علمی این دانشگاه به 160 نفر برسد اما بیشتر از 60 نفر نتوانسته ایم جذب کنیم.به گفته وی، به نسبت این که دانشگاه صنعتی بیرجند یک دانشگاه نوپا در خراسان جنوبی به حساب می آید اما سال گذشته توانست حدود 20 نفر به اعضای هیئت علمی خود اضافه کند که باید گفت هرچند یک قدم رو به جلو محسوب می شود اما در همین یک شاخص به دلیل محدودیت های اعتباری عقب هستیم.
علاوه براین یک ساختمان آموزشی هم برای تامین فضای مورد نیاز دو دانشکده دانشگاه صنعتی با 6 میلیارد تومان هزینه احداث شده اما چون پیش بینی های بودجه ای لازم برای تجهیز و حصارکشی آن انجام نشده نمی توان از آن استفاده کرد.وی با بیان این که دانشگاه صنعتی بیرجند در زمینه فضای آموزشی با مشکل اساسی مواجه نیست، ادامه می دهد: نمی شود گفت که تنگنا وجود ندارد زیرا فضاهای موجود برنامه ریزی آموزشی این دانشگاه را تحت تاثیر قرار داده است به طوری که تمام ساعت های این دانشگاه پر است و نتوانسته ایم بیشتر ساعات کلاسی را در زمان های پربازده یعنی صبح برنامه ریزی کنیم.همچنین اگر در این بین برای برگزاری کلاس های جبرانی و فوق العاده برنامه ریزی شود ممکن است با کمبود کلاس مواجه شویم اما اگر ساختمانی که احداث شده تجهیز و کامل شود مشکلی برای فضای آموزشی نخواهیم داشت.به گفته وی، وقتی برای تامین فضای آموزشی مشکلی نداشته باشیم می توانیم برای توسعه رشته های مورد نیاز استان برنامه ریزی کنیم.وی اضافه می کند: اگر برای دانشگاه صنعتی بیرجند مشارکت در توسعه استان را هدف گذاری کنیم ابزارهای لازم را نداریم و باید رشته های زیادی را تاسیس کنیم .وی با بیان این که بیشتر رشته هایی که مورد نیاز صنعت استان است در دانشگاه بیرجند هم وجود ندارد، می گوید: ممکن است برخی صنایع در این استان باشد یا قابلیت دایر شدن را داشته باشد اما رشته دانشگاهی که بتواند در توسعه صنعتی خراسان جنوبی نقش فعال ایفا کند به هیچ وجه نداریم.
وی که از وضعیت موجود به هیچ وجه راضی نیست می افزاید: تعداد و تنوع رشته های موجود دانشگاه صنعتی بیرجند به هیچ وجه جوابگوی شهر بیرجند و خراسان جنوبی نیست.وی رشته های موجود دانشگاه صنعتی بیرجندرا مهندسی کامپیوتر، فناوری اطلاعات، صنایع، مواد، مکانیک، معدن و عمران عنوان می کند.
نداشتن عضو هیئت علمی با رده های ممتاز
معاون آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند هم یکی از خلاء های حوزه آموزشی این مرکز آموزش عالی را جذب اعضای هیئت علمی با قابلیت بالا و در رده های ممتاز می داند و می گوید: این مشکل هم به دوری از مراکز جمعیتی با امکانات رفاهی، شهری و... برمی گردد.دکتر «محمدی» با اشاره به وجود آزمایشگاه هایی که در این مرکز آموزش عالی وجود دارد اما به روز نیست می افزاید: این مشکل خیلی حاد نیست اما انزوای جغرافیایی استان مزید بر علت همه این خلاء هاست.وی به دوری خراسان جنوبی از همه کانال های جمعیتی کشور اشاره می کند و نبود و ضعیف بودن زیرساخت ها و پراکندگی جمعیت را از دیگر دلایلی می داند که افراد کمتر رغبت دارند تا این استان را برای خدمت برگزینند.
رواج مدرک گرایی
وی با اشاره به رواج روحیه مدرک گرایی به جای علم گرایی ادامه می دهد: دانشگاه هایی مانند علمی و کاربردی و فنی و حرفه ای در کشور تاسیس شدند تا خلاءهای مهارتی را در جامعه پر کنند اما این مراکز آموزشی به جای علم آموزی به رواج مدرک گرایی در جامعه دامن زدند.وی معضل دیگری را که در جامعه وجود دارد در نظر گرفتن کمیت بر کیفیت می داند و می گوید: یکی از اهداف برنامه پنجم، توسعه تحصیلات تکمیلی بود اما سوال این جاست که این توسعه تا چه حد متناسب با نیاز کشور است.علاوه براین درتمام دنیا وقتی در زمینه آموزش بخش خصوصی راغب به سرمایه گذاری نیست خود دولت در این زمینه سرمایه گذاری می کند اما در ایران دولت حاضر نیست در این زمینه هزینه کند و دانشگاه های غیر انتفاعی مانند دانشگاه آزاد اسلامی مجبورند از درآمدی که دارند هزینه های خود را تامین کنند و اگر هزینه های مورد نیاز را نداشتند حذف می شوند.
خرید تضمینی نیروی انسانی
دولت باید از دانشگاه هایی که استاندارد های لازم را برای بالا بردن کیفیت های آموزشی رعایت می کنند حمایت کند به عنوان مثال اگر دانشگاهی در زمینه تامین عضو هیئت علمی و یا هر کمبود دیگری با مشکل مواجه شد همان طور که خرید تضمینی گندم دارد باید خرید تضمینی تامین نیروی انسانی هم برای دانشگاه ها وجود داشته باشد تا مراکز آموزشی دغدغه تامین نیروی متخصص نداشته باشند و از طرف دیگر هم بتوانند دانشجویی متناسب با استاندارد های آموزشی تربیت کنند.وی با اشاره به فعالیت 136 عضو هیئت علمی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند می گوید: در این مرکز آموزش عالی به لحاظ سخت افزاری بسترهای لازم برای آموزش فراهم است و این امکانات به حدی است که حاضریم حتی با دانشگاه های دولتی شرق کشور در این زمینه آن را مقایسه کنیم.
عضو هیئت علمی نداریم
رئیس دانشگاه جامع علمی و کاربردی خراسان جنوبی نیز یکی از خلاء های عمده این مرکز آموزش عالی در استان را نداشتن عضو هیئت علمی می داند و می گوید: برای کامل شدن چارت آموزشی این دانشگاه نیاز به حداقل 5 نفر عضو هیئت علمی است که در چارت آموزشی آن هم آمده است.دکتر «مهدی جوان شیر گیو» با بیان این که اگر همین 5 نفر عضو هیئت علمی در چارت 35 نفره آموزشی دانشگاه علمی و کاربردی باشند به طور قطع برون داد دانشگاه خیلی بهتر از این خواهد بود می افزاید: این مشکل به دانشگاه جامع علمی و کاربردی در مرکز منعکس شده و قول هایی داده اند که برای هر واحد استانی به تناسب دانشجویی که دارند عضو هیئت علمی اختصاص دهند.به گفته وی، وقتی این دانشگاه عضو هیئت علمی داشته باشد می تواند در زمینه ایجاد رشته های تحصیلات تکمیلی و فعالیت های پژو هشی قدم هایی بردارد.