دیپلماسی وحدت اسلامی
تعداد بازدید : 110
فتواهای وحدت آفرین؛ از جواز اقتدا به اهل سنت تا حرمت توهین به مقدسات مذاهب اسلامی
نویسنده : محمدعلی ندائی info@khorasannews.com
حدود 55سال قبل، یعنی زمانی که شیخ شلتوت فتوای جوازعمل به فقه جعفری را صادرواعلام کرد که اهل سنت می توانند به فقه جعفری هم عمل کنند، شاید کمتر کسی تصور می کرد که چند سال بعد ،مراجع عظام شیعه نیز به جوازاقتدا به اهل سنت فتوا دهند وحاجیان شیعه را به شرکت درنمازجماعت اهل سنت درمکه ومدینه توصیه کنند و زمینه همزیستی هرچه بیشتر پیروان مذاهب اسلامی درکناریکدیگر را با تحریم سب واهانت به مقدسات مذاهب فراهم آورند .مروری کوتاه برفتاوای مراجع عظام تقلید، بیانگرآن است که این بزرگواران با صدورفتواهای ضدتکفیری ، نقش بی بدیلی درراستای تحقق اخوت اسلامی ایفا کرده ودرپاسداشت وحدت واتحاد مسلمانان کوشیده اند.
جوازاقتدا به اهل سنت
ازجمله فتواهای وحدت بخش وتعامل گرایانه مراجع عظام تقلید، جوازاقتدا به امام جماعت اهل سنت وحضور درنمازهای جماعت آنان است. صدور این فتواها به ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی پررنگ تر و به صورت خاص، فتوای امام خمینی (ره) مبنی برجوازاقتدا به نماز جماعت اهل سنت برای حفظ وحدت، موجب حضور هرچه بیشترشیعیان درنمازهای جماعت اهل سنت درمکه ومدینه شد.این روند با فتواهای سایر مراجع عظام تقلید تقویت شد وروز به روزشرکت شیعیان درنمازهای جماعت اهل سنت افزایش یافت.
حضرت امام خمینی (ره) درمناسک حج خود، با توصیه شیعیان به شرکت درنمازجماعت اهل سنت فتوا می دهند:« مسئله 1- وقتی که در «مسجد الحرام» یا «مسجد النبی» نماز جماعت منعقد شد، مؤمنین نباید از آنجا خارج شوند و باید از جماعت تخلف نکنند و با سایر مسلمین به جماعت نماز بخوانند.»
همچنین درراستای حفظ وحدت وهمبستگی درمسئله 22 همین کتاب، سجده برفرش را کافی می دانند ومی فرمایند:« مسئله 22- در مسجد النبی(ص) سجده کردن روی فرش های مسجد مانع ندارد و مهر گذاشتن جایز نیست، و لازم نیست در جایی که سنگ است نماز بخوانند و لازم نیست حصیر یا نحو آن با خود ببرند؛ ولی اگر مراعات کنند که موجب وهن نشود و حصیر برای جانماز با خود داشته باشند و روی آن نماز بخوانند به طوری که متعارف سایر مسلمین است اشکال ندارد، لکن تأکید می شود که از عملی که موجب هتک و انگشت نما شدن باشد اجتناب نمایند.»
حضرت آیت ا...خامنه ای هم به صراحت به جوازاقتدا به نمازجماعت اهل سنت حتی درایران فتوا می دهند و درپاسخ به استفتایی دراین باره می فرمایند:« س1: در اکثر مأموریت های منطقه ای در مساجد اهل تسنن حضور پیدا می کنیم. آیا می توانیم نماز را با آن ها به جماعت بخوانیم یا باید فرادا به جا آوریم؟ س2: شرکت در مراسماتی مثل نماز میّت، مجلس ترحیم و مراسم های جشنی که از طرف اهل سنت برگزار می شود چه حکمی دارد؟
ج1) شرکت در نماز جماعت آن ها برای حفظ وحدت اسلامی جایز و صحیح است و اعاده لازم نیست. ج2) در هر صورت شرکت در نماز و مراسم آن ها برای حفظ وحدت اسلامی اشکال ندارد آنچه مؤثر در فشرده شدن صفوف مسلمین شود، مطلوب و احیاناً لازم است.»
آیت ا...سیستانی هم شرکت درنمازجماعت اهل سنت را جایزمی دانند ودرپاسخ به استفتایی چنین فتوا می دهند:«پرسش: آیا نماز جماعت با دایره زن پیرامون کعبه مشرفه (نمازی که اطراف کعبه دایره وار برگزارمی شود)صحیح است؟
پاسخ: نماز کسی که در موقفش بر امام مقدم شده باشد، اشکال پیدا می کند، لیکن برای مؤمنان شرکت در این نمازهای جماعت دایره ای که امروزه در مسجدالحرام برپا می شود، با رعایت شروط معتبر در مورد نماز پشت سر شخص غیرامامی جایز است.»
آیت ا...مکارم شیرازی هم درپاسخ به استفتایی، اقتدا به نماز جماعت اهل سنت را مجازمی دانند وبه سوال اینترنتی نگارنده ازدفتر ایشان مبنی براین که، نظرآیت ا...مکارم شیرازی درباره شرکت درنمازجماعت اهل سنت چیست، چنین پاسخ دادند:«در مواردی که با آن ها معاشرت داشته باشید برای هدف وحدت مانعی ندارد مشروط بر این که دشمنی با شیعه نداشته باشند.»
حرمت اهانت
مراجع عظام تقلید علاوه برمجازدانستن اقتدا به نمازاهل سنت ،درراستای تحکیم وحدت وبرادری میان پیروان مذاهب اسلامی ،طعن واهانت به مقدسات آنان را نیز تحریم کردند . پیش از مرور فتاوای مراجع عظام ،لازم است درباره این که مفهوم «مقدسات»چیست وشامل چه مواردی می شود،اشاره شود که مقصود ازمقدسات ،آن چیزی است که درنظرهمه دینداران محترم باشد.بنابراین وقتی گفته می شود ،مقدسات مذاهب ،مراد آن دسته ازاموری است که درنظرپیروان آن مذهب محترم شمرده شود.این تعریف ازمقدسات را حضرت آیت ا...مکارم شیرازی در پاسخ به استفتائات خود بیان کرده اند(ر.ک :استفتائات این مرجع تقلید)
حال با توجه به این نکته باید گفت که به نظربسیاری ازمراجع عظام تقلید، سبّ واهانت به مقدسات مذاهب اسلامی جایزنیست.فتوای تاریخی حضرت آیت ا...خامنه ای مبنی بر تحریم اهانت به نمادهای برادران اهل سنت که سال 89صادرشد و روزدوشنبه، 30آذر، در همین صفحه مورد بحث قرارگرفت ازجمله این فتواهاست.
افزون براین ،حجت الاسلام والمسلمین فلاح زاده، عضو دفتر استفتائات حضرت آیت ا... العظمی خامنه ای نیزبابیان این که« توهین به مقدسات سایر مذاهب اسلامی به نظر حضرت آقا حرام شرعی است.»، تصریح کرده است :« در این مسئله فرقی ندارد که افراد مقلد حضرت آقا باشند یا مقلد سایر مراجع. چرا که به فتوای همه مراجع معظم تقلید، انجام کارهایی که بر ما واجب نیست -ولو مستحب هم باشند- اگر انجام آن کارها موجب سوء استفاده دشمنان علیه مکتب اهل بیت (علیهم السلام)شود تا به پیروان مکتب اهل بیت (علیهم السلام) توهین کنند یا موجب اختلاف بین مسلمانان باشد جایز نیست.»
آیت ا...مکارم شیرازی هم درپاسخ به استفتایی ،خودداری ازانجام کارهای تفرقه انگیز را مورد تاکید قراردادند ودرپاسخ به سوال اینترنتی نگارنده ا ز دفتر ایشان مبنی براین که، نظر این مرجع تقلید درباره سب وطعن و اهانت به صحابه وشخصیت های محترم اهل سنت ، چیست، اظهارداشتند:«لازم است از کارهایی که باعث تفرقه صفوف و ایجاد شکاف بین مسلمانان می شود خودداری شود، و همه مسلمین در برابر دشمنان اسلام متحد شوند.»
در همین راستا، آیت ا... سیستانی هم تأکید کرده اند:« دشنام به مقدسات اهل سنت مغایر با آموزه های اهل بیت عصمت (علیهم السلام) به شیعیان و شاگردان خود » است. همچنین، آیت ا... وحید خراسانی سب ولعن بزرگان اهل سنت را جایزندانسته و این کاررا موجب دور کردن آن ها از اهل بیت(ع) و معارف آن ها برشمرده است.
همزیستی ومدارا
فقهای عظام نه تنها اهانت به مقدسات مذاهب اسلامی را تحریم کرده اند بلکه به همزیستی ومدارا با برادران اهل سنت نیزفتوا داده اند؛چنان که آیت ا...مکارم شیرازی،شیعیان را به همزیستی با پیروان مذاهب توصیه کرده ودرپاسخ به استفتایی چنین فتوا داده اند:«پرسش :در عرصه خبری، تساهل، تسامح، مدارا و مانند آن چه معنایی دارد؟
پاسخ :تسامح و مدارا معانی مختلفی دارد. اگر منظور سازش با مخالفان اسلام، و میدان دادن به دشمن برای ضربه زدن به دوست است، چنین چیزی جایز نیست. امّا اگر منظور همزیستی مسالمت آمیز، با گروه های سالم، یا پیروان مذاهب دیگر باشد، به گونه ای که ضرری به حال مسلمین و آیین اسلام نداشته باشد، جایز است.»
امید است با پیروی از فتواها وسفارش های مراجع عظام تقلید مبنی بررعایت اخوت وبرادری دینی با پیروان مذاهب اسلامی ،انسجام اسلامی افزایش یابد وافق های همگرایی مسلمانان برای حل مشکلات، روشن ترونمایان ترشود. ان شاءا... .