![](/Resource/images/titrbullet.png)
بررسی تاریخچه صنعت خودروی ایران (1)
تعداد بازدید : 460
تولد صنعت خودرو در ایران با 3 مونتاژکار
زندگی همه مردم ایران با خودرو عجین شده است. بعید است هفته ای بگذرد و خبری از خودرو نباشد. اکثر مردم از کیفیت پایین خودروهای داخلی شکایت دارند و علت آن را تعرفه بالای واردات می دانند. با این حال، اشتغال قابل توجه این صنعت و حجم تولید بالای آن، این صنعت را به بزرگترین صنعت ایران بعد از نفت بدل ساخته است. از این رو، همزمان با برگزاری نمایشگاه توانمندی های داخلی صنعت خودرو، به روایت داستان خودرو در کشور پرداخته ایم. دراین شماره وضعیت صنعت خودرو در قبل از انقلاب و در شماره بعد وضعیت صنعت در بعد از انقلاب را بررسی می کنیم.
اخوان(پارس خودرو)
هنوز 40 سال از آشنایی ایرانیان با اتومبیل نگذشته بود که صحبت از ساخت آن در کشور شد. اگرچه اولین اتومبیل های وارداتی را شوفر ساده وثوق الدوله نخست وزیر احمد شاه به ایران وارد کرد، اما تصمیم به مونتاژ و ساخت خودرو در ایران به دهه 1330 بازمی گردد. جایی که جعفر اخوان اقدام به مونتاژ خودروهای سواری کرد. اخوان که شخصیت شناخته شده ای در زمینه واردات خودرو بود و او را به عنوان واردکننده «جیپ ویلیز» می شناختند، تصمیم به مونتاژ خودرو در داخل گرفت. او شرکت خود را در جاده مخصوص کرج افتتاح کرد تا پای خودروسازان ایرانی به جاده مخصوص باز شود. اخوان خیلی زود و در همان سال توانست اولین خودرو را از این کارخانه خارج کند. این خودرو همان «جیپ ویلیز» بود که در ایران با نام «جیپ شهباز » به فروش می رسید. در همان سال «وانت سیمرغ» هم از کارخانه اخوان بیرون آمد.
اخوان که تشنگی بازار در زمینه خودروهای سواری را می دید، تصمیم گرفت به سراغ شرکت «رامبلر» برود تا امتیاز مونتاژ خودروی «رامبلر» را بگیرد. این خودرو در سال 1346 با نام «شاهین» به عنوان مدل پایه و «آریا» به عنوان مدل با امکانات بیشتر به بازار عرضه شد. قیمت این دو خودرو نسبت به شورلت و فورد آمریکایی پایین تر بود و به دلیل دوام بالا مورد استقبال قرار گرفتند. در همین سال خودروی شاسی بلند دیگری به نام جیپ «آهو» به خط تولید شرکت اضافه شد.
در سال 1352 جنرال موتورز مشارکت با اخوان را پذیرفت و شرکت جدید با سرمایه اولیه 152میلیون و500هزارتومان تاسیس شد که 45 درصد سهام آن در اختیار اخوان، 45درصد در اختیار جنرال موتورز و 10درصد نیز در اختیار بنیاد پهلوی بود. به این ترتیب نام شرکت به «جنرال موتورز ایران» تغییر کرد.
برای شروع کار، «اپل کومودور» از محصولات اپل آلمان که از زیر مجموعه های جنرال موتورز بود با نام «شورلت رویال» 2500 و 2800 روانه بازار ایران شد. نام شورلت کافی بود تا این خودرو در سال اول عرضه به بازار، بیش از 7 هزار دستگاه بفروشد. اما اخوان محصولات اصیل تری می خواست و وقتی آمریکایی ها کشش بازار ایران را دیدند، پذیرفتند محصولات اصلی جنرال موتورز را راهی بازار ایران کنند. بنابراین تولید شورلت رویال در سال 1355 به پایان رسید و شورلت «نوا» و «بیوک اسکای لارک» (با نام بیوک ایران) به عنوان خودروهای لوکس آن دوران روانه بازار شدند.
سایپا
شرکت سایپا در سال 1346 در زمینی با مساحت 240 هزار متر مربع و زیربنای 20 هزار متر مربع (در حال حاضر فقط مساحت زمین کارخانه مرکزی 415 هزار متر مربع میباشد) با سرمایه اولیه 160 میلیون ریال به نام " شرکت سهامی تولید اتومبیل سیتروئن ایران" تاسیس گردید. این شرکت تولید اولین محصولات خود را که شامل "وانت آکا" و سواری "ژیان" بود با روش کاملاً دستی و بدون بهرهگیری از تجهیزات و امکانات مدرن آغاز کرد. تولیدات شرکت بعد از سال 1353 به واسطه استفاده از ابزارهای جدید و مکانیزه شدن برخی از بخشهای تولیدی، سیر صعودی یافت و بر تنوع محصولات شرکت نیز افزوده شد. بهطوریکه علاوه بر تولید ژیان با مدلهای مهاری و پیکاب، از سال 1355 تولید رنو در مدلهای 2 درب و 4 درب شروع و تا سال 1372 ادامه داشت. در اوایل سال 1354 نام شرکت با حذف کلمه سیتروئن از انتهای عبارت فرانسوی آن به "شرکت سهامی ایرانی تولید اتومبیل" به نام اختصاری (سایپا SAIPA)، تغییر یافت.
ایران خودرو
شرکت ایرانخودرو (سهامی عام) در سال 1341 با سرمایه 100 میلیون ریال به ثبت رسید. تولید اولیه شرکت، اتوبوس های معروف به «الپی» بود که شاسی آن از آلمان وارد می شد و با نصب اتاق بر روی آن مونتاژ می شد. در سال 1345 قراردادی با شرکت روتس انگلیس به منظور تولید پیکان، منعقد شد که یک سال بعد در 24 اردیبهشت 1346 کارخانه خودروسازی به نام «ایران ناسیونال» با سرمایه حدود 400 میلیون ریال تاسیس شد و شامل زمین، اعتبار بانکی، ماشین آلات نو و کهنه بود که قادر به مونتاژ روزانه 10 دستگاه سواری و 7 دستگاه اتوبوس و کامیون بود. از سال 1346 تا 1357 پیکان در مدل های مختلف کار، لوکس، جوانان، استیشن و وانت و اتوبوس در مدلهای اتوبوس 302 شهری، بیابانی و سوپرلوکس و مینی بوس و آمبولانس تولید می شد. پیکان اولین خودروی مونتاژی پرتیراژ کشور بود که تولید آن پس از حدود چهل سال در سال 1384 متوقف شد.