خوانندگان محترم! در صفحه حقوقی روزنامه خراسان، پاسخگوی پرسش های حقوقی شما هستیم. شما می توانید پرسش های خود را در تمام زمینه های حقوقی، از طریق پیامک به شماره 2000999 ارسال کنید. لطفاً در ابتدای متن پیامک حتما کلمه «حقوقی» را قید فرمایید.
پرسش:
در سال 1368 تصادف کردم. راننده کشته شد و من هم نقص عضو پیدا کردم. دادگاه دیه تعیین کرد اما ورثه راننده اتوبوس از پرداخت دیه خودداری کردند. آیا می توانم حق و حقوقم را از آنها بگیرم؟
پاسخ:
برای مطالبه خسارت وارده به شما (یعنی دیه) باید به دادگاه حقوقی مراجعه و علیه ورثه اقدام به طرح دعوا کنید. ماده ۲۳۲ قانون امور حسبی بیان می کند: «دعوی بر میت اعم از دین یا عین باید به طرفیت ورثه و یا نماینده قانونی آنها اقامه شود...» اگر وسیله نقلیه ای که با آن تصادف کرده اید، در هنگام تصادف تحت پوشش بیمه شخص ثالث بوده است، می توانید شرکت بیمه را نیز به عنوان خوانده، طرف دعوا قرار دهید. در متن دادخواست خود به رایی که قبلاً از دادگاه کیفری صادر شده است و شماره پرونده آن دادگاه نیز اشاره کنید. به این ترتیب، دادگاه به موضوع رسیدگی و رای به محکومیت خواندگان به پرداخت مبلغ دیه به نفع شما صادر خواهد کرد.
اصولاً وارثان هر شخص پس از فوت او مسئول پرداخت دیون وی هستند، مگر اینکه یا تا یک ماه پس از فوت مُوَرِّث به دادگاه اعلام کنند که ترکه را رد می کنند یا ثابت کنند ترکه متوفی تکافوی دیون وی را نمی کند. یعنی ثابت کنند که از متوفی چیزی به ارث نمانده است. ماده ۲۴۸ قانون امور حسبی در این زمینه بیان می کند: «در صورتی که ورثه ترکه را قبول نمایند (یا در مهلت مقرر رد نکنند) هر یک مسئول اداء تمام دیون به نسبت سهم خواهند بود مگر اینکه ثابت کنند دیون متوفی زائد بر ترکه بوده یا ثابت کنند که پس از فوت متوفی ترکه بدون تقصیر آنها تلف شده و باقی مانده ترکه برای پرداخت دیون کافی نیست که در این صورت نسبت به زائد از ترکه مسئول نخواهند بود.»
پرسش:
سال 1380 منزلی را برای پسر مرحومم، به صورت وکالتی خریداری کردیم. علت این امر، وام داشتن منزل بود. اقساط را پرداخت کرده ایم و حالا موقع ثبت سند است. چگونه می توانم سند منزل را به نام تنها فرزند پسرم ثبت کنم؟ آیا نیازی به مراجعه به مالک قبلی که وکالت داده است، هست؟
پاسخ:
بله، وکالت به فوت وکیل یا موکل مرتفع میشود. بنابراین ورثه یا قیم وکیل نمی توانند پس از فوت وی با استناد به وکالت نامه اقدامی انجام دهند. چنین اقدامی مانند اقدامهای فردی است که هیچ گونه سمتی در موضوع نداشته است. از سوی دیگر، در صورتی که علاوه بر وکالت نامه، مبایعه نامه نیز تنظیم کرده اید فروشنده باید اقدام به انتقال سند رسمی به نام ورثه خریدار کند. در صورت خودداری وی از این کار می توانید خطاب به او اظهارنامه ای تنظیم و ارسال کنید. اگر کماکان از تنظیم سند رسمی استنکاف کرد، به دادگاه حقوقی مراجعه و علیه وی دادخواست «الزام به تنظیم سند رسمی انتقال» تقدیم کنید. گواهی انحصار وراثت نیز باید همراه دادخواست به دادگاه تقدیم شود. ماده 678 قانون مدنی در بیان راههای از بین رفتن عقد وکالت مقرر می کند: «وکالت به طرق ذیل مرتفع می شود: 1- به عزل موکل؛ 2- به استعفای وکیل؛ 3- به موت یا به جنون وکیل یا موکل» ماده 219 قانون مدنی نیز بیان می کند: «عقودی که بر طبق قانون واقع شده باشد بین متعاملین و قائم مقام آنها لازم الاتباع است مگر اینکه به رضای طرفین اقاله یا به علت قانونی فسخ شود.» اقاله قرارداد یعنی هر دو طرف قرارداد با هم توافق کنند که معامله را بر هم زنند و فسخ قرارداد یعنی یکی از طرفین با شرایط مقرر در قانون یا قرارداد، معامله را بر هم زند. به عبارت دیگر، قائم مقام طرفین یک معامله (مثلاً ورثه آنها) به اندازه خود طرفین معامله، ملزم و متعهد به آن قرارداد هستند. از سوی دیگر، حقوقی که در قرارداد برای هر طرف ایجاد شده است به ورثه وی به ارث می رسد. در مورد سوال شما، فروشنده پس از فوت خریدار باید سند رسمی را به نام ورثه وی انتقال دهد.