راه طولانی گسترش شرکت های دانش بنیان در خراسان شمالی
نویسنده : شیری info@khorasannews.com
با وجود این که شرکت های دانش بنیان به منظور هم افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش محور و تحقق اهداف علمی، اقتصادی و تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه راه اندازی شده اند، اما صاحبان این شرکت ها در خراسان شمالی برای فروش محصولات و شناساندن آن به جامعه به علت زمان بر و هزینه داشتن با مشکلات زیادی مواجه هستند.
لزوم ارتباط بین صنعت با دانشگاه
یک کارشناس صنعت که در مرحله دانش بنیان کردن شرکتش است در این باره می گوید: تعداد شرکت های دانش بنیان در استان بسیار اندک است، در حالی که استان گلستان بیش از 100 شرکت دانش بنیان و خراسان جنوبی هم شرکت های بسیار زیادی دارد.
«رحیمی» می افزاید: در حالی که علت این ضعف مشخص نیست، اما برخی بر این باورند که شرکت های موجود به دلیل این که برای دانش بنیان شدن میزان درآمدها و فروش شان مشخص می شود، از دانش بنیان شدن امتناع می ورزند، این در حالی است که اگر دانش بنیان شوند، از پرداخت بسیاری از مالیات ها معاف می شوند.
وی خاطرنشان می کند: برای بهبود شرایط شرکت های دانش بنیان در استان لازم است ارتباط بین صنعت با دانشگاه ها تقویت شود.
به گفته وی، یکی از بخش های اصلی این است که باید با دانشگاه ها و اساتید ارتباط داشته باشیم. وی اظهارمی دارد: به عنوان مثال، پتروشیمی خراسان یا آلومینای جاجرم، مواد زائدی دارند که اگر با دانشگاه ها ارتباط برقرار کنند می توانند با فرمولاسیون خودشان، ضایعات را تغییر دهند و به مصرف برسانند. وی افزایش ماندگاری آبنبات را یکی از موارد موفق ارتباط صنعت با دانشگاه مطرح و خاطرنشان می کند: طی قرارداد شرکت شهرک های صنعتی با دانشگاه و انجام کار پژوهشی، میزان ماندگاری و فروش آبنبات که از جمله سوغات بجنورد است افزایش یافته است.
راهگشای توسعه صنعتی
یک عضو هیئت علمی دانشگاه که ارتباط دانشگاه با صنعت را عامل مؤثر در ایجاد شرکت های دانش بنیان می داند، در این باره می گوید: تمرکز اصلی در این بخش، رسوخ فناوری در صنعت است که اگر به درستی اجرا شود، می تواند راهگشای توسعه صنعتی باشد.
وی که تمایلی به ذکر نام خود در این گزارش ندارد، می افزاید: اگرچه رسوخ فناوری در کارخانه های تولیدی کار دشواری است، اما اگر صنعتی براساس دانش بومی تشکیل شود، می تواند در مسیر پیشرفت پیش برود.
به گفته وی، شرکت های دانش بنیان می توانند نیازشان را با دانشگاه مطرح و در نهایت محصولی را به صنعت معرفی کنند که کارکرد بهتری داشته باشد و در حد رقابت در بازارهای بین المللی باشد، اما این در حالی است که هنوز هم صنعت و دانشگاه نه تنها در استان بلکه در کشور هم آمادگی ارتباط با یکدیگر را ندارند. وی با بیان این که شرکت های دانش بنیان حلقه واسط صنعت و دانشگاه هستند، خاطرنشان می کند: متأسفانه هنوز شرکت های دانش بنیان جایگاه اصلی خود را پیدا نکرده اند، به طوری که برخی از افرادی که می توانند شرکت خود را ثبت کنند و به تولید انبوه برسانند، از این طرح استقبال نمی کنند، چرا که هنوز مزایای دانش بنیان شدن برای آن ها مشخص نیست و به نظر خودشان ریسک نمی کنند.
فاصله بسیار زیاد
رئیس پارک علم و فناوری خراسان شمالی نیز در این باره می گوید: در کل کشور بحث شرکت های دانش بنیان به صورت چشم گیری مورد توجه قرار گرفته است.
دکتر «علی اصغر پیله ور» می افزاید: برای این که بتوانیم مبنای رشد توسعه را در کشور عوض و از محصولات شرکت های دانش بنیان استفاده کنیم، در برنامه چشم انداز 1404 که یک برنامه رو به جلو است، تعیین شده که باید 50 درصد تولید ناخالص داخلی از محصولات دانش بنیان باشد.
وی اضافه می کند: براساس برنامه ریزی های انجام شده باید حدود 600 میلیارد دلار از طریق این محصولات درآمد و ارز وارد کشور می شد، اما این در حالی است که طی 10 سال، تنها حدود 7 میلیارد دلار وارد کشور شده است که فاصله بسیار چشمگیری از برنامه دارد.
وی ادامه می دهد: براساس برنامه ریزی های انجام شده تاکنون باید 300 میلیارد دلار محصولات دانش بنیان در کشور به فروش می رسید که متأسفانه سهم اندکی از برنامه را توانسته ایم محقق کنیم.
وی می افزاید: گره کار این است که بحث دانش بنیانی بحث جدیدی است که در یکی دو دهه اخیر به خوبی جا نیفتاده و علت آن هم این است که بخشی از اقتصاد ما انحصاری همراه با عدم توجه به کالا و خدمات دانش بنیان است.
وی دولتی و انحصاری بودن اقتصاد را مانع ورود شرکت های دانش بنیان در این بخش می داند و اضافه می کند: بسیاری از بنگاه های اقتصادی ما واحدهای تحقیق و توسعه ندارند، به عنوان مثال پتروشیمی خراسان دفتر تحقیق و توسعه برای پژوهش دارد، اما این که چه قدر از این واحد، مشکل صنعت پتروشیمی را حل می کند مشخص نیست، چون هنوز هم وقتی قطعه ای لازم دارد به جای این که خودش یا یک شرکت دانش بنیان در استان تولید کند، به دنبال واردات از دیگر کشورهاست.
وی تصریح می کند: مشکل اساسی ما این است که واحدهای تحقیق و توسعه در کشور شاید نتوانستند نقش شان را خوب بازی کنند آن هم به خاطر دولتی بودن، اما در مجموع به دلیل نگاه هایی که به بخش خصوصی وجود دارد، نمی توانند حساب و کتاب کنند، در نتیجه به هزینه و نوآوری حساس می شوند که کم تحرکی در این بخش را به همراه دارد.
دکتر «پیله ور» عنوان می کند: یکی از مشکلاتی که در این حوزه داریم این است که این موضوع جا نیفتاده و اقتصاد ما اقبال مناسبی از محصولات دانش بنیان ندارد، در نتیجه همین مسئله باعث شده که به سمت حوزه های «آی تی» و «آی سی تی» برویم که بیشترین کسب و کارها را به وجود آورده است. به گفته وی، در اقتصاد کشور، کمتر از 3 درصد از حجم مبادلات ناشی از کسب و کارهای دانش بنیانی است.
وی بیان می کند: اقتصاد ما وابسته به ورود تکنولوژی از کشورهای دیگر بوده، یعنی خوداتکایی و اقتصاد مقاومتی که مورد تأکید مقام معظم رهبری است، هنوز در دستگاه ها به طور ملموس راه نیفتاده و مستلزم این است که خودمان را باور و واحدهای فناور و نوآور را حمایت کنیم.
وی که مشکل اصلی را نهادینه نشدن جایگاه اصلی محصولات دانش بنیان می داند، فقر اطلاعات خانواده ها و مقاومت مدیران در حوزه فناوری ها را عامل اصلی آن می داند و خاطرنشان می کند: اکنون در حالت گذار هستیم که مردم و مدیران باور می کنند که باید بنا به توصیه مقام معظم رهبری، به داشته های داخلی، توانمندی ها و به ویژه نیروی انسانی که فکر خلاق و نوآور دارند متکی باشیم تا به این صورت بستر سازی و سهم به سزایی در برنامه چشم انداز 20 ساله در راستای استفاده از محصولات دانش بنیان داشته باشیم.
فرآیندی طولانی
وی اضافه می کند: دانش بنیان شدن در استان ما فرآیندی طولانی است که شرکت ها از آن استقبال نمی کنند و علت آن هم این است که شرکت ها در این صورت ارزیابی می شوند و چون باید میزان فروش و صادرات را مشخص کنند واهمه دارند، در نتیجه انگیزه ای برای این ها وجود ندارد که بخواهند از معافیت های مالی استفاده کنند.وی می افزاید: وقتی شرکتی نمی تواند محصولش را به فروش برساند و در حال ورشکستگی است، انگیزه ای برای ادامه کار ندارد، در حالی که باید زنجیره ای برای پشتیبانی وجود داشته باشد. وی می افزاید: نکته دیگر این است که این افراد از مزایای دانش بنیانی سودی نبرده اند، در حالی که اگر دانش بنیان شوند می توانند از کمک های میلیاردی و از معافیت مالیاتی، بیمه و سایر معافیت ها برخوردار شوند.به گفته وی، این افراد هنوز نمی توانند از قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان استفاده کنند و همچنان درگیر مشغله بازار و امور دست و پا گیر خودشان هستند.دکتر «پیله ور» مدعی شد: با شرایطی که در کشور داریم، خراسان شمالی هم از این مسئله مستثنی نیست و در حال حاضر با داشتن 7 شرکت دانش بنیان، این استان جزو 4 استان آخر کشور است، با این وجود باید واقعیت را بپذیریم که استان ما به لحاظ زیرساخت های فناوری و دانشگاهی حتی از دیگر استان ها هم عقب تر است.وی اضافه می کند: به لحاظ شاخص های علم و فناوری هم وضعیت مناسبی در کشور نداریم و حتی به لحاظ هیئت علمی نیز جزو آخرین استان ها در کشور هستیم و این مسائل اجازه نمی دهند، در استان دنبال زیرساخت و پایه های دانشگاهی باشیم. به گفته وی، دانشگاهی که 30 سال پیش این اقدامات را انجام داده فکر و برنامه ریزی می کند که چه طور برنامه ریزی کند تا با یک دانشگاه بین المللی رقابت کند، اما در خراسان شمالی هنوز دنبال امور جزئی هستیم.وی تأکید می کند: از آن جایی که شاخص های رشد، توسعه انسانی و فرهنگی در سطوح پایین است تراوش خلاقیت و نوآوری هم کمتر شده است، برای این که دانشجو کارگاه و آزمایشگاه می خواهد و هنوز نداریم.وی می افزاید: در حال حاضر ظرفیت فعالیت 2 شرکت دانش بنیان که کارشان در حوزه پرواز، هوا فضا و هواپیماست در استان وجود ندارد و باید در فرودگاه مهرآباد تست شود.
مهم ترین نکات پرونده
* برای بهبود شرایط شرکت های دانش بنیان در استان لازم است ارتباط بین صنعت با دانشگاه ها تقویت شود
* اگرچه رسوخ فناوری در کارخانه های تولیدی کار دشواری است اما اگر صنعتی براساس دانش بومی تشکیل شود می تواند در مسیر پیشرفت پیش برود
* وقتی شرکتی نمی تواند محصولش را بفروشد و در حال ورشکستگی است، انگیزه ای برای ادامه کار ندارد، در حالی که باید زنجیره ای برای پشتیبانی وجود داشته باشد
* دانش بنیان شدن در استان ما فرآیندی طولانی است که شرکت ها از آن استقبال نمی کنند