یادداشت
تعداد بازدید : 172
معضل چک های بی محل
نویسنده : محمد حقگو economic@khorasannews.com
در مراجعه به درمانگاهی، یکی از اعضای کادر درمانگاه به دفترچه بیمه کم استفاده شده من نگاهی انداخت و در حالی که به شکل بادبزن، دفترچه را تکان می داد گفت: تک تک این برگه ها پول است. از آن ها استفاده کن! دیروز که آمار چک های برگشتی بانک مرکزی را می دیدم، یاد این ماجرا و راحتی صدور چک برگشتی در بازار افتادم. ذهنیتی که به افراد می گوید بالاخره این برگه های سفید چک، نباید سفید باقی بمانند! آمارهای دیروز بانک مرکزی نشان می داد که نسبت تعداد چک های بلامحل به کل چک های صادره در اردیبهشت ماه 15.7 درصد بوده که در یک سال اخیر بی سابقه است. (مشروح خبر را در صفحه 7 امروز روزنامه بخوانید) این یعنی این که فعالان بازار، از هر 6 یا 7 چکی که دریافت می کنند، دست و دلشان می لرزد که یکی از این ها برگشت بخورد. با این حال شاید بتوان راحتی صدور دسته چک را یکی از معضلات کنونی در این فضا دانست که بانک ها با یک سری معیارهای حداقلی و با قبول کمترین ریسک در قبال ارائه دسته چک، اقدام به احراز صلاحیت دارنده دسته چک و صدور دسته چک برای متقاضیان می کنند.
موضوع دیگر عدم بازدارندگی قوانین در حوزه چک است که هزینه های دادخواهی در این حوزه را به شدت بالا برده و ریسک صدور چک بلامحل را پایین آورده است. در این رابطه برخی بازاری ها از وجود چک های متعدد برگشت خورده ای در گاوصندوق هایشان خبر می دهند که جرات اقدام کیفری، حقوقی و یا اجرای ثبت را ندارند.موضوع سوم هم به ضعف نظام پولی و اعتباری ما در استقرار نظام کارت های اعتباری برای خریدهای خرد بر می گردد. موضوعی که اساساً بحث چک را حل خواهد کرد. شاهد این موضوع هم تجربیات بین المللی است که نشان می دهد که در اکثر کشورهای پیش رو، روش های نوین خرید از قبیل کارت های اعتباری، تقریباً جای چک را گرفته اند و با اتصال بخش های مختلف اعتباربخشی افراد در نظام بانکی، دیگر اثری از چک و معضلات آن در این نظام ها نیست.
با این وصف شاید بهتر باشد بانک مرکزی درکنار پیگیری سامانه های یکپارچه سازی شکل چک ها و افزایش اعتبار برگه چک، اساساً با اقدامات پیشگیرانه و بازدارنده، رویکرد اعتبارزدایی از لاشه چک را هم اجرا کند تا اعتبار افراد، مقدم بر اعتبار چک در معاملات بازار، قرار گیرد. در آن صورت قطعاً مشکلات ناهنجار فعلی، کمتر خواهد بود.