خوانندگان محترم! در صفحه 10 روزنامه خراسان، پاسخگوی پرسش های حقوقی شما هستیم. شما می توانید پرسش های خود را در تمام زمینه های حقوقی، از طریق پیامک به شماره 2000999 ارسال کنید. لطفاً در ابتدای متن پیامک حتما کلمه «حقوقی» را قید فرمایید.
پرسش: قبل از ازدواج، هیچ توافقی بر سر محل سکونت با همسرم نداشته ام. مدتی پس از عروسی، در اداره یکی از شهرهای استان استخدام شدم و ناچار باید به این شهر نقل مکان کنم. اما پدرخانمم مدعی است که من قانوناً حق بردن همسرم را ندارم و باید هر جایی که مایل است، برای او خانهای تهیه کنم. آیا این ادعا درست است؟ چه کار باید بکنم؟
پاسخ: در نکاح دائم یکی از تکالیف مرد تهیه مسکن برای همسر خود است. در مقابل، مرد حق دارد محل زندگی مشترک را تعیین کند. در صورتی که طرفین قبلاً درباره تعیین محل یا سایر شرایط مسکن با یکدیگر توافق دیگری کرده باشند، بر اساس آن توافق عمل خواهد شد. بنابراین، همسر شما باید با پیروی از شما در منزلی که تهیه میکنید زندگی کند. اگر پس از تهیه مسکنی که متناسب با شأن همسرتان است، ایشان حاضر به سکونت در آن نشد، ابتدا با میانجیگری بزرگان، سپس با ارسال اظهارنامه از ایشان بخواهید که به منزل مشترک نقل مکان کند. در صورتی که همسرتان باز هم حاضر نشد به منزلی که تهیه کردهاید نقل مکان کند، به دادگاه خانواده محل سکونت ایشان مراجعه و علیه همسرتان دعوای الزام به تمکین طرح کنید. در صورت احراز صحت ادعای شما، دادگاه حکم الزام به تمکین صادر می کند. اثر عملی حکم الزام به تمکین، در این است که در صورت اجرا نکردن آن، همسر شما حقی برای دریافت نفقه نخواهد داشت. به عبارت دیگر، شوهر نمیتواند برای اجرای حکم الزام به تمکین، زن را بدون رضایت وی و با توسل به قوای قهریه (مثلاً نیروی انتظامی) به سکونت در محلی مجبور کند. «زن باید در منزلی که شوهر تعیین میکند سکنا نماید، مگر آن که اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد.» (ماده 1114 قانون مدنی) اگر زن از مرد اطاعت (اصطلاحاً تمکین) نکند، از حق نفقه محروم خواهد شد. نفقه (یا مخارج متعارف زندگی) یکی از حقوق مالی زن است. حق دریافت نفقه مشروط به تمکین و اطاعت زن از مرد است. برخلاف مهریه که در هر صورت به زن تعلق میگیرد. زن در صورت تمکین نکردن از مرد (یا اصطلاحاً نشوز) حق دریافت نفقه را از دست خواهد داد. هرگاه زندگی زن با شوهر در خانه مشترک برای زن خطر جانی، مالی و حیثیتی در پی داشته باشد، زن میتواند مسکن جداگانه تهیه کند یا از مرد بخواهد که برای او مسکن جداگانه تهیه کند. به عنوان مثال، در صورتی که شوهر به زن فحاشی کند یا او را کتک بزند یا افراد ناباب را به خانه بیاورد، قاضی حکم تمکین (بازگشت زن به خانه شوهر) صادر نخواهد کرد. در این فرض، تا زمانی که شرایط نامناسب باقی باشد، زن در بازگشت به خانه معذور است و نفقه او بر عهده شوهر است. ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی بیان می کند: «اگر بودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی برای زن باشد، زن میتواند مسکن علیحده اختیار کند و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور، محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد و مادام که زن در بازگشتن به منزل مزبور معذور است نفقه بر عهده شوهر خواهد بود.»