گفت وگو
تعداد بازدید : 95
نخستین قانون بلدیه چگونه تصویب شد؟
دورترین نشانههای بلدیه در تهران، به عهد ناصری و دوران امیرکبیر میرسد. هر چند که به گفته داریوش شهبازی که عمری را به پژوهش در تاریخ تهران گذرانده است، در طول تاریخ بلدیه، چندین بار به واژه «نخستین» برمیخوریم. آن چه در پی میآید، فرازهایی از گفت و گوی خبرگزاری ایبنا با داریوش شهبازی، مؤلف کتاب «برگهایی از تاریخ تهران» و «پرسه در دارالخلافه» است که در آن به مرور تاریخ بلدیه پرداخته شده است.
سابقه تشکیل بلدیه در تهران به چه دورهای بر می گردد؟
بلدیه یا احتسابیه، به نظافت شهر و جمعآوری خاکروبه و زباله و تسطیح معابر در تهران میپرداخت. تهران، شهری قدیمی نیست و در این زمینه سابقه طولانی ندارد. اولین اقدامات شهرسازی از دوره امیرکبیر، در سال 1267 انجام شد. یک سال قبل از قتل امیرکبیر، اولین اقدام در زمینه بلدیه در تهران اتفاق افتاد. امیرکبیر اقدامات مختلفی انجام داد که یکی از آن ها در زمینه بلدیه بود. یکی دیگر از آنها، رواج کالسکه و درشکه در این دوره است. البته در آن زمان هم، همه مردم از درشکه استفاده نمیکردند، تعداد کمی درشکه سلطنتی در محله ارگ و خیابانهای اطراف کاخ گلستان، عبور و مرور داشت و امیرکبیر دستور داد که آن کوچهها را تسطیح و بعد سنگفرش کردند.
بعد از قتل امیرکبیر اوضاع به روال سابق بازگشت. بعدها ناصرالدین شاه، دستور تشکیل اداره احتسابیه را داد. اداره احتسابیه دو شعبه(احتساب و تنظیف) داشت که هم به قیمتگذاری ارزاق عمومی توجه میکرد و هم مسئولیت تنظیف معابر عمومی و تامین آب آشامیدنی را عهده دار بود. البته در آن زمان، چندان در کارها تقسیمبندی وجود نداشت. بعدها در دورهای، آن اداره به نظمیه واگذار و بعدتر، در زمان مظفرالدین شاه باردیگر مستقل شد.
اولین قانون بلدیه شامل چه مواردی میشد؟
بعد از تشکیل مجلس مشروطه، اولین مجلس، قانون بلدیه را تصویب و منبع درآمد بلدیه را تعریف کرد. آن زمان هم که زبالهها را به خارج شهر میبردند، برخی از خانوادهها مجبور بودند در ازای این کار به بلدیه پول بدهند. اما در سال 1325 هـ.ق، کار بلدیه چارچوب قانونی پیدا کرد؛ مهندسی و تنظیف، ارزاق و احتسابیه و غیره. دیگر از سال 1325 به بعد، مجلس داریم و مثل دوره ناصری نیست که تمام اختیارات به دست شاه باشد. تشکیلات اداری شکل قانونی پیدا کرد و در سال 1328 قانون نواقل برای گرفتن مالیات تصویب شد. آن زمان ماشین نبود و بارکشها، با الاغ و قاطر و گاری کار میکردند. در این سال نرخ کرایه را هم مشخص کردند.