راحله شعبانی
h.habibi@khorasannews.com
شاید این جمله را بارها و بارها شنیده باشید؛ «اگر عاشق شغل خود باشید، بیشک از آن خسته نمی شوید و یک نوع تفریح برای شما حساب میشود.» قشر وسیعی از افراد شاغل هستند که به اجبار و دلایل مختلف مانند شرایط بد اقتصادی و نرخ بیکاری بالا، تن به کار فعلی خود دادهاند. یعنی اگر اجباری برایشان وجود نداشت قطعا کار خود را رها و به علایق خود بیشتر توجه میکردند. در این بین معدود افرادی وجود دارند که به حرفه خود عشق میورزند. اما همین افراد نیز گاهی از سختی و فشار کار شکوه میکنند و نیازمند روزها و گاه هفتهها تفریح هستند. جدای از این دو گروه، دسته سومی نیز وجود دارد. در دسته آخر، کار همان تفریح و تفریح همان کار است! دیگر لازم نیست برای رهایی از مشغلههای کاری مرخصی بگیرید تا بتوانید چند روزی در دل طبیعت باشید. در واقع دفتر کار شما در دل طبیعت قرار دارد! افرادی که شغل راهنمای گردشگری را دارند در دسته سوم قرار میگیرند. شغل راهنمایی تور یکی از حرفه هایی است که جاذبه بسیاری برای افراد مختلف به خصوص جوان ها دارد. افراد عموما به دلیل تسلط به زبانهای خارجی مانند انگلیسی، فرانسه، چینی و... ، روابط اجتماعی بالا، اشتیاق به افراد، هنر و فرهنگ های دیگر و عشق به سفر و ماجراجویی وارد این حرفه میشوند. حتی اگر تنها زبانی که یاد دارید، فارسی باشد، باز هم میتوانید یک راهنمای تور شوید. یک راهنمای تور از نوع داخلیاش! پس اگر به این حرفه علاقه مند هستید به سادگی از آن نگذرید. با اندکی تجربه و آموزش در زمینههای مختلف مانند نقشه خوانی و کمکهای اولیه و آموزشهای این چنینی به راحتی میتوانید یک لیدر موفق باشید. فردی که در بطن شغل خود تفریح میکند و درآمد کسب میکند! بعد از اندکی فعالیت در این شغل، تمام مکانهای تاریخی شهر خود را دیدهاید و طبیعت گرد ماهری شدهاید. دخل و خرج امروز به بررسی شغل راهنمای تورهای گردشگری پرداخته است. اگر شما هم به این حرفه علاقهمند هستید، این شماره از دخل و خرج را از دست ندهید!
لیدر تور کیست؟
راهنمای گردشگری شخصی است که غالبا آگاهی و آشنایی کافی با خصوصیات فرهنگی، اقلیمی و اجتماعی منطقه و نیز درک خاصی از مسائل، آداب و رسوم و مقررات مرتبط با این مکان ها را دارد که این آگاهی در راهنمایی گردشگران مورد استفاده قرار می گیرد. یک راهنمای گردشگری همراه گروه سفر می کند و در شرایط مختلف مسافران را راهنمایی می کند و اطلاعات مورد نیاز را در سفر در اختیارشان می گذارد. راهنمای تور مسافرتی کسی است که دارای تسلط و اطلاعات کامل درباره میراث طبیعی و فرهنگی هر منطقه است و از این رو قادر است این اطلاعات را به زبان قابل درک برای گردشگران توضیح بدهد یا ترجمه کند.
ویژگی های یک راهنمای تور موفق
یک لیدر موفق یک سری ویژگی های اخلاقی و شخصیتی دارد که او را در این حرفه موفقتر میکند. توانایی برای جذب مسافران از مهم ترین ویژگی های یک لیدر موفق به شمار میرود. اخلاق خوب، خوش و بش با مسافران، ایجاد روحیه در آنان و کارهای دیگر می تواند در جذب مسافر موثر باشد. با پرورش این ویژگی ها به تدریج بر کارآمدی شما در این حرفه افزوده میشود. شناخت منطقه ای که لیدر قصد دارد مسافران خود را به آن جا ببرد از اولویتهای این شغل است. بدیهی است هر کس برای نخستین بار جایی را ببیند، با آن آشنایی ندارد. اما برای کسی که از پیش به آن جا رهسپار شده باشد، این یک برتری بی چون و چرا محسوب می شود. یک راهنما با داشتن شناخت از منطقه می تواند با تسلط بیشتر و بهتری، درباره جاذبه ها، امکانات محل و ...سخن بگوید و اظهار نظرکند. در نتیجه به راحتی میتواند مشکلات احتمالی را از پیش دریابد. تسلط بر زبان محلی منطقه بازدید شده یکی دیگر از ویژگی های راهنمای تور است. داشتن یک چنین توانایی به ویژه برای تورهای خارجی از نیازهای حرفهای این شغل است. تحصیلات و هوشمندی در این حرفه جایگاه خود را دارد. هوشمندی همراه با تحصیلات قطعا ارزشمندتر از هوشمندی تنهاست. برخی از دانش آموختگان می توانند الگو و نمونه هوشمندی باشند و بسیاری از مردمان هوشمند شاید آموزش های رسمی بالاتر از دبیرستان را فرا نگرفته باشند، پس شما کسی را به عنوان راهنما می خواهید که تیز هوش باشد و در زمانی کوتاه بتواند دانستنی ها را فرا بگیرد و به یاد بسپارد و سخنور خوبی باشد. کار آزمودگی و سن در این شغل اگرچه حرف اول را نمیزند اما در جای خود حائز اهمیت است. این دو عامل در هم تنیده و توامان با یکدیگر،گاهی از هم جدا هستند. برخی از بزرگ سالان گویی از تجربه ها درس گرفته اند و برخی از جوان ترها گویی پخته و بالغ آفریده شده اند. همه چیز به سن و سال بستگی ندارد، اما چندین تار موی خاکستری می تواند به جلب توجه و احترام کمک کند. با این همه بهتر است جوان کارآمد داشته باشید تا کهنه کاری که کارایی ندارد. با این که داشتن تجربه مستقیم از سفر بسیار سودمند است اما تجربه های مدیریتی در دیگر زمینه ها نیز می تواند در این زمینه کار ساز باشد. مهارت در کمک های اولیه در جای خود بسیار مهم است. راهنمای تور در پذیرفتن مسئولیت های پزشکی باید بسیار هوشیار باشد. مهارت هایی همچون تنفس مصنوعی، نجات غریق و کمک های اولیه پیشرفته، ویژگی بسیار با ارزشی در رهبری تور به شمار میرود. داشتن انعطاف پذیری و نرمش در رفتار میتواند شما را سرآمد لیدرهای شهرتان کند. برخی از مردم هنگامی که روال عادی کار در معرض خطر قرار می گیرد دستپاچه و سراسیمه می شوند این کار بیشتر برای برنامه ریزان خشک و نرمش ناپذیر روی می دهد که می خواهند همه چیز مرتب و بی کم و کاست باشد. این اصل که می گوید: اگر قرار است چیزی خراب بشود خراب خواهد شد، دقیقا برای تور هم مصداق دارد. برنامه ریزی، احتمال پدید آمدن دردسرهای بزرگ را کاهش می دهد اما پاره ای تغییرات گریز ناپذیر هستند. در سفر چیزهایی همچون خرابی وسایل حمل و نقل، آشفتگی وسایل ارتباطات و پیام رسانی، مسافران ناسازگار و دردسرآفرین یا بیماری ها، بلایای طبیعی، تاخیر وسایل ترابری و... وجود دارد. پس راهنمای تور باید به سرعت و با حضور ذهن چاره سازی کند. باید توان آن را داشته باشد تا در مواجهه با شرایط پیش آمده، برنامه را تغییر دهد.
راه ورود به این حرفه
اگرچه برای ورود به این شغل نیاز به مدرک دانشگاهی خاصی ندارید اما برای دریافت کارت راهنمای تور و شروع به کار باید حداقل هایی را داشته باشید. مثلا باید یک دوره کلاس مثل کلاسهای کمکهای اولیه و نقشه خوانی را بگذرانید. در صورتی که مایل به همکاری در بخش تورهای خارجی هستید باید در مصاحبه زبان خارجه آن شرکت کنید و این مرحله را با سربلندی پشت سر بگذارید. مخلص کلام این که افراد علاقه مند برای ورود به این شغل می توانند در دوره های آموزشی کوتاه مدت که مصوب سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است، شرکت کنند و در نهایت راهنمای گردشگری شوند.
درآمد راهنمای گردشگری
یکی از سوال های اصلی کسانی که می خواهند وارد حوزه راهنمای تور گردشگری شوند، دستمزد آن هاست. علاقه مندان به این حوزه کاری، برای شان مهم است که بدانند یک راهنمای تور چه میزان درآمد دارد. انجمن صنفی راهنمایان گردشگری هر سال مبلغی را به عنوان کف دستمزد راهنمایان گردشگری تصویب می کند که آژانس های مسافرتی بتوانند با استناد به آن، با راهنما قرارداد ببندند. این مبلغ عبارت است از روزانه 2630000 ریال که پرداخت زیر این حد مصوب، خلاف قانون است و تور لیدر میتواند از آژانس مسافرتی شکایت کند. مبلغی که انجمن صنفی راهنمایان تصویب میکند، کف دستمزد بوده و راهنمایان تور با توجه به ویژگی های فردی، زبان، میزان سختی تور، سابقه تور لیدری و عوامل دیگر، به صورت توافقی با آژانس های مسافرتی، مبالغ بالاتری از این دستمزد (حتی چندین برابر) را دریافت می کنند. مثلا دستمزد تور لیدر طبیعت گردی (با توجه به درجه سختی)، دو تا سه برابر افزایش پیدا میکند. اما به طور کلی آمار دقیقی از میزان حقوق و درآمد راهنمایان گردشگری در دسترس نیست. مشکلات متعددی در حوزه حقوق و درآمد آن ها تور وجود دارد. راهنمایان گردشگری که در آژانس های مسافرتی مشغول به کار هستند، استخدام رسمی نیستند و حقوق کمی دریافت می کنند. نرخ حقوق آن ها در مقایسه با راهنمایان گردشگری در کشورهای دیگر، بسیار کمتر است. بیشتر راهنمایان گردشگری به صورت پاره وقت و در زمان های اوج سفر به این کار مشغول هستند و برای امرار معاش خود شغل دیگری نیز دارند. تعداد اندکی هستند که تنها از راه شغل راهنمای گردشگری، هزینه های زندگی خود را تامین می کنند.