بانك مركزی
دربارهٌ چاپ اسكناس بدون پشتوانه سكوت كرد
چاپ اسكناس بدون پشتوانه سابقه ای طولانی در كشور ما دارد. به گونه ای كه ازقاجاریه تاكنون دولتمردان ایرانی با آن مواجه بوده اند. به طوری كه در دهه 20 چاپ اسكناس بدون پشتوانه موجب بالا رفتن نرخ تورم شد. پیش ازانقلاب نیز با این مسئله روبرو بودیم اما بیشترین بی نظمی را بعد از ایام جنگ تحمیلی داشتیم. اقتصاددانان معتقدند باید تا حد امكان از این ابزار (چاپ اسكناس بدون پشتوانه) برای جبران كسری بودجه استفاده نكرد زیرا آثار و تبعات منفی زیادی به بار می آورد.
باور عمومی
دكتر حسین كدخدایی - اقتصاددان و استاد دانشگاه در این خصوص به گزارشگر ما می گوید : تصور عمومی این است كه كلیه اسكناس ها بدون پشتوانه و مجوز چاپ می شود ولی آنچه واقعیت دارد اینست كه مجوزهای لازم از طریق شورای پول و اعتبار و مجاری دیگر صادر می شود. منتهی مشكل اینجاست كه آمار و ارقام دقیقی از میزان انتشار در اختیار افكار عمومی قرار داده نمی شود و چون ما با یك روند تورمی فزاینده روبرو هستیم باور عمومی براین است كه این تورم ناشی از انتشار اسكناس های بدون پشتوانه است در حالی كه همین سیستم تسهیلات تكلیفی كه همه ساله دولت را مجبور می كند برای شركت های زیرمجموعه خودش دو سوم بودجه را اختصاص دهد و متعاقب آن كسری اعتبارات را از طریق سیستم بانكی تأمین كند، تورم زاست.
وی تصریح می كند : در هر حال بار منفی چاپ اسكناس بدون پشتوانه به مراتب قوی تر از حالتی است كه صرفاً از سیستم بانكی استقراض به عمل آید. بنابراین ما نیاز داریم بدانیم در چه زمانهایی دولت دست به انتشار اسكناس بدون پشتوانه زده است.
این استاد دانشگاه بجز تورم زا بودن، كم شدن ارزش كار، شكاف بین غنی و فقیر و نقدینگی سرگردان و فزاینده - حداقل سالی 30 درصد - را از دیگر پیامدهای منفی چاپ اسكناس بدون پشتوانه می داند.
وی ادامه می دهد : چاپ اسكناس با پشتوانه یا بدون آن برای ما امری اجتناب ناپذیر است چون ما كشوری در حال توسعه هستیم و اقتصاد رو به رشد است لذا نیاز به پول، افزایش پیدا می كند بویژه آنكه بزرگترین كارفرما در این اقتصاد دولت است و روز به روز مخارجش بالا می رود و با اینكه باید به سمت كوچك سازی سوق پیدا كند متأسفانه دیده می شود كه میزان كسری بودجه رو به افزایش است به طوری كه حتی در سال 1382 كسری قابل توجهی در بودجه پیش بینی شده است.
دكتر كدخدایی خاطرنشان می سازد : در هر صورت تكنیك هایی وجود دارد كه بانك مركزی می تواند توجیه لازم برای انتشاراسكناس ارائه كند بدهی های دولت به سیستم بانكی از جمله آنهاست و همین بدهی ها برای بانك مركزی یك دارائی تلقی می شود كه می تواند به استناد آن دست به چاپ اسكناس بزند.
وی در پاسخ به این سئوال كه آیا در سایر كشورها چاپ اسكناس مرسوم است می گوید : نه، به این شكل مرسوم نیست. چون در سایر كشورها از حجم گسترده دولت به نحوی كه در كشور ما وجود دارد اثری نیست و ما كمتر كشوری را پیدا می كنیم كه بیشتر امكانات اقتصادی در دست بخش دولتی باشد.
بی توجهی به رشد اقتصادی
كشوری كه اقتصاد سالمی داشته باشد كمتر با كسری بودجه روبرو می شود كه بخاطر جبران آن مجبور باشد به چاپ اسكناس دست بزند لذا به نظر می رسد سالم سازی اقتصاد و حركت به سوی خصوصی سازی اولین قدمی است كه باید برداشته شود.
غلامرضا سلامی - رئیس شورای عالی انجمن حسابداران خبره ایران ضمن بیان این مطلب كه یكی - دو سالی است دولت به چاپ اسكناس اقدام نمی كند اظهار می دارد : كاری كه قبلاً انجام می شد این بود كه دولت كسری بودجه اش را با استقراض از بانك مركزی جبران می كرد و بانك مركزی هم مجبور بود اسكناس چاپ كند كه اصطلاحاً به آن انتشاراسكناس بدون پشتوانه می گویند. البته پشتوانه به آن مفهوم قدیم هم دیگر در اقتصاد مطرح نیست ولی به طور كلی چاپ اسكناس باید متناسب با رشد اقتصادی باشد و اگر بیش از آن باشد و نقدینگی وتورم را بیش از رشد اقتصادی بالا ببرد موجب تورم مضاعف می شود این مسئله آثار مخرب خود را در اقتصاد ایران گذاشت و این تورم وحشتناكی كه حتی در سال 1374 مشاهده شد، تأثیر چاپ اسكناس و افزایش نقدینگی بدون توجه به رشد اقتصادی بود.
وی به گزارشگر ما می گوید : ارزهایی كه دولت از فروش نفت بدست می آورد بدلیل پایین بودن سطح سرمایه گذاری در كشور مشتری ندارد بنابراین باعث می شود بانك مركزی ارزهای دولت را بخرد و در مقابل آن ریال منتشر كند كه به این چاپ اسكناس دیگر نمی توان گفت بدون پشتوانه. ولی چون این افزایش نقدینگی با رشد اقتصادی هیچ تناسبی ندارد باز هم موجب تورم می شود.
سلامی در پاسخ به این سئوال كه چه ارگانی بر چاپ اسكناس نظارت دارد ابرازمی كند : براساس قانون پولی و بانكی، مصوب سال 1351 هیئت نظارت بر اندوخته اسكناس چگونگی چاپ اسكناس را رسیدگی می كند و مراقب است كه این كار بدون دلیل انجام نشود. اعضاء این هیئت امین مجلس و دولتند. وی چاپ اسكناس در جهان را مسبوق به سابقه دانسته و ادامه می دهد : در آلمان قبل از جنگ جهانی دوم چند میلیون مارك با یك دلار برابری می كرد و دلیلش هم چاپ اسكناس های بدون پشتوانه بود و همین مسئله بسیاری از كشورها را به خاك سیاه نشانده است. چاپ اسكناس بدون پشتوانه ابزار بسیار خطرناكی است كه اگر به آن دقت نشود می تواند مشكلات عدیده ای در اقتصاد ایجاد كند.
رئیس شورای عالی انجمن حسابداران خبره ایران می افزاید : متأسفانه كشورهای جهان سوم به محض اینكه به بن بست برمی خورند از این ابزار استفاده می كنند ولی در كشورهای پیشرفته بدلیل آگاهی كه نسبت به آثار مخرب این امر دارند خیلی سخت تن به این كار می دهند و از ابزارهای دیگری نظیر انتشار اوراق قرضه استفاده می كنند. البته این هم یك جور بدهی برای دولت ایجاد می كند ولی اثرات مخرب آن بسیار كمتر از چاپ بدون پشتوانه اسكناس است.
اقتصاد سالم
شهربانو امانی - عضو كمیسیون برنامه و بودجه در این خصوص به گزارشگر ما می گوید : سابقاً هر كشوری زمان چاپ اسكناس به اندازه ارزش آن ،طلا به عنوان پشتوانه قرار می داد. ولی الان تا جایی كه من می دانم، چاپ اسكناس، پشتوانه لازم ندارد. اما چون چرخش نقدینگی در اقتصاد كشورها تورم ایجاد می كند، برای چاپ اسكناس محدودیت قائل می شوند. وی می افزاید: استقراض دولت از بانك مركزی مساوی با چاپ اسكناس است ولی در سال 1377 كسری بودجه داشتیم كه بدون چاپ اسكناس كسری را جبران كردند.
امانی تأكید می كند كه چاپ اسكناس آثار منفی زیادی بر اقتصاد می گذارد، تورم زاست و موجب بیكاری می شود و بر اقشار آسیب پذیر جامعه فشار وارد می كند.
وی ادامه می دهد : چاپ اسكناس بدون پشتوانه در كشورهایی كه اقتصاد پایدار و سالم تری ندارند مرسوم است.
بانك مركزی، مثل همیشه!
برای آنكه بدانیم در چه سالهایی، بانك مركزی اقدام به چاپ و انتشاراسكناس كرده و اینكه آیا به تبعات منفی آن واقف هستند و نظارت بر این كار چگونه صورت می گیرد، بارها با روابط عمومی بانك تماس گرفتیم و سئوالات را نیز برای آنها ارسال كردیم. در نهایت پس از یك هفته امروز و فردا كردن، طبق معمول، مسئولان بانك مركزی ازپاسخگویی به سئوالات ما طفره رفتند.
نمونه اصلی ایران 140 در اصفهان سقوط كرد
مریم خدیوی
یك فروند هواپیمای اوكراینی از نوع آنتونوف 140 ساعت 30/19 دوشنبه در نزدیكی اصفهان سقوط كرد. این هواپیما كه حامل میهمانان و مدیران ارشد صنایع هواپیماسازی اوكراین بود با 45 سرنشین در 70 كیلومتری اردستان حوالی روستای باقرآباد سقوط كرد. مدیر هواپیماسازی هسا گفت: سرنشینان این هواپیما برای شركت در مراسم پرواز آزمایشی هواپیمای مسافربری ایران 140 كه قرار بود در اصفهان برگزار شود به سوی این شهر در حال پرواز بودند كه ارتباط هواپیما در مسیر نزدیك به فرودگاه شهید بهشتی اصفهان با برج مراقبت قطع شده بود.
همچنین رئیس مركز اطلاع رسانی فرماندهی انتظامی اصفهان اعلام كرد: جعبه سیاه هواپیمای سرنگون شده اوكراینی در محل این حادثه پیدا شده است. در این حادثه تمامی 45 سرنشین آن جان خود را از دست دادند كه اجساد همگی آنها پیدا شده و مأموران مشغول انتقال آنها به اصفهان هستند.
فعلاً نمی توانیم به عاملی نسبت دهیم
مهندس فیروزبخش یكی از معاونین هواپیماسازی هسا درخصوص وقوع حادثه سقوط هواپیمای آنتونوف 140 به گزارشگر ما می گوید: كارشناسان هواپیمایی كشوری و كارشناسان شركت هسا در منطقه در حال بررسی واقعه هستند و تا اعلام نظر این كارشناسان نمی توانیم به بحث درباره وقوع حادثه بپردازیم و بررسی وضعیت اتفاق حدود یك هفته به طول می انجامد چون قطعات این هواپیما در منطقه پراكنده شده است.
وی گفت: در شب وقوع حادثه آسمان منطقه بسیار صاف بود و نمی توانیم آب و هوا و شرایط اقلیمی را عامل آن بدانیم.
مهندس فیروزبخش در پاسخ به این سئوال كه آیا باز هم این واقعه هوایی را به خطای انسانی نسبت می دهید گفت: به هر حال سانحه هوایی می تواند ناشی از خطای انسانی باشد اما تا بررسی و تحقیق درباره وقوع حادثه نمی توانیم سانحه اتفاق افتاده را به عاملی نسبت دهیم.
نماینده اصفهان اظهارتأسف كرد
نماینده مردم اصفهان از وقوع حادثه سقوط هواپیمای آنتونوف 140 كه منجر به كشته شدن حدود 46 كارشناس هوایی اوكراینی شد ابراز تأسف كرد و به گزارشگر ما گفت: این هواپیما از نوع هواپیمایی است كه در كشور ما ساخته می شود و بارها از صدا و سیما برای آن تبلیغ شده است.
وی اظهار داشت: آنتونوف 140 كه در كشور ما ساخته می شود، مونتاژ است، اما هواپیمایی كه در كوههای اردستان سقوط كرده است غیرمونتاژ و نوع اصلی ایران 140 است.نماینده مردم اصفهان تاكید كرد: سازندگان این هواپیما زحمت بسیار كشیده اند اما جای سئوال دارد كه ورود این صنعت چگونه بوده است، آیا واقعاً تكنولوژی این هواپیما در مقایسه با تكنولوژی روز صنعت هوایی از استانداردهای لازم برخورداراست یا آن استانداردی كه ضرورت دارد فاقد آن است و ما آن را به صنعت هوایی خود وارد كرده ایم و با مونتاژ آن درخطوط هوایی به پرواز در آورده ایم.هم اكنون پروژه مشترك تولید هواپیمای مسافربری ایران 140 با همكاری مشترك ایران و اوكراین در مجتمع هواپیماسازی ایران در شاهین شهر اصفهان در دست اجرا است.
ایران 140 نوع ایرانی هواپیمای آنتونوف 140 ساخت اوكراین است و پیش از این یك فروند از این تولید مشترك به پرواز درآمده بود هم اكنون با پایان مرحله ساخت و مونتاژ دومین فروند هواپیمای ایران 140 مسئولین ذیربط درصدد برگزاری مراسم پرده برداری از این هواپیما هستند.
بازتاب سقوط هواپیمای اوكراینی در رسانه های تركیه
سقوط یك فروند هواپیمای اوكراینی در ایران كه موجب كشته شدن 46 تن از سرنشینان آن شد، روز سه شنبه بازتاب وسیعی در رسانه های تركیه برجای گذاشت.
اغلب روزنامه های تركیه نیز این خبر را در صفحات نخست شماره های روز گذشته خود منتشر كردند و روزنامه»جمهوریت« در مطلبی تحت عنوان »سانحه مشكوك هوایی در ایران« نوشت: هواپیمای ساقط شده از نوع»آنتونوف« حامل 42 مهندس و دانشمند روسی و اوكراینی در زمینه صنایع هواپیماسازی بود.
روزنامه»جمهوریت« ضمن مشكوك خواندن سقوط هواپیمای اوكراینی نوشت: هنوز علت سقوط آن روشن نیست و جعبه سیاه آن در دست بررسی می باشد.روزنامه»زمان« نیز تحت عنوان» 42 دانشمند روسی و اوكراینی در یك سانحه هوایی كشته شدند« نوشت: این دانشمندان برای شركت در آیین پرواز آموزشی اولین هواپیمای ساخت ایران عازم اصفهان بودند، كه به علت سقوط هواپیما در نزدیكی اصفهان به كام مرگ رفتند.روزنامه»زمان« در ادامه با اشاره به تولید مشترك هواپیمای(ایران-140) نوشت: ایران قرار است سالانه 12 فروند از این هواپیما تولید كند و تاكنون 273 میلیون دلار در این راه سرمایه گذاری كرده است.
روزنامه»ملیت« نیز تحت عنوان»هواپیمای اوكراینی در ایران سقوط كرد« نوشت: همه كشته شدگان سانحه هوایی در ایران دانشمندان صنایع هواپیماسازی روسیه و اوكراین بودند.
آمریكا دانشجویان ایرانی را از تحصیل
در برخی رشته ها منع كرد
گروه سیاسی- فاطمه قنبری
طی هفته اخیر، آمریكا 3 اقدام پی درپی علیه شهروندان و اتباع ایرانی مقیم آن كشور انجام داد، بازداشت صدها ایرانی مقیم ایالات متحده، مسدود كردن 2 حساب بانكی متعلق به دفتر حفاظت منافع ایران در آمریكا و ممنوعیت تحصیل دانشجویان ایرانی در برخی رشته ها نظیر فیزیك، شیمی، فیزیك هسته ای، بیولوژی، سم شناسی و برخی گرایش های علمی دیگر از این جمله است. حسین لقمانیان نماینده همدان این اقدامات را جنگ روانی آمریكا علیه ایران می داند. پروفسور یحیی كمال پور استاد ایرانی دانشگاه پوردو نیز این اقدامات را غیرقابل قبول دانسته و ایرانیان را مفیدترین و خلاق ترین افراد در آمریكا تلقی می كند. درباره دلایل اینگونه اقدامات ضدایرانی آمریكا در هفته اخیر، خبرنگار خراسان گفتگویی با یك كارشناس سیاسی انجام داده است.
اسدا... خلیلی كارشناس مسایل سیاسی در تشریح علت اقدام آمریكا با اعلام این مطلب افزود: در ماجرای اخیر یك تبعه آمریكا كه قبلا در لبنان گروگان بوده به یكی از دادگاه های فدرال آمریكا شكایت كرده و دادگاه سعی كرده این واقعه را به ایران ارتباط دهد در حالی كه این ماجرا هیچ ارتباطی به ایران ندارد و از اساس بی پایه است.
وی افزود: اینگونه اقدامات از سال 96 به بعد در آمریكا علیه ایران اعمال شد و در چندین مرحله دادگاههای داخلی آمریكا به بهانه های واهی علیه ایران حكم صادر كردند.
وی با اشاره به غیر قانونی بودن اقدام آمریكا در مسدود كردن حساب بانكی دفتر حافظ منافع ایران در آمریكا اظهار داشت: اساسا دادگاه داخلی كشورها صلاحیت رسیدگی به شكایات علیه دولت ها را ندارد و اقدام قضایی آمریكا در مسدود كردن حساب بانكی ایران نقض حاكمیت جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود.
این كارشناس مسایل سیاسی افزود: نكته دیگر آن است كه اقدام دادگاه فدرال آمریكا در صدور رای علیه ایران برخلاف بیانیه الجزایر است كه در سال 1981 بین ایران و آمریكا منعقد شد.
وی تصریح كرد: بر اساس این بیانیه ایران و آمریكا موافقت كردند هرگونه اختلاف بین ایران و آمریكا باید در دادگاه ویژه ایران و آمریكا در دیوان داوری لاهه مورد رسیدگی قرار گیرد، و این اقدام آمریكا نقض تعهدات آمریكا در مقابل ایران محسوب می شود. این كارشناس مسائل روابط ایران و آمریكا تاكید كرد: مسدود كردن حساب بانكی دفتر حفاظت منافع ایران برخلاف حقوق كنسولی و دیپلماتیك و همچنین موازین بین المللی محسوب می شود چرا كه اموال ایران به نام الجزایر ثبت شده و این كشور حافظ منافع ایران در آمریكا محسوب می شود و در نتیجه از مصونیت برخوردار است.
وی اقدام دادگاه داخلی آمریكا علیه ایران را موضوعی قابل رسیدگی در محافل حقوقی دانسته و افزود: این حق برای ایران محفوظ است كه بتواند علیه آمریكا اقدام كند.
خلیلی با بیان اینكه اینگونه اقدامات آمریكا رویه جدیدی را در عرصه دیپلماتیك ایجاد می كند خاطر نشان كرد: این مسئله موجب ناامنی و هرج و مرج در مناسبات كشورها می شود زیرا جو
بی اعتمادی گسترش پیدا كرده و ممكن است كشورهای دیگر نیز چنین اقدامی را علیه اموال آمریكا در نقاط دیگر جهان به عمل بیاورند و بنابراین اقدام آمریكا در رابطه با مسدود كردن حساب بانكی دفتر حفاظت منافع آمریكا به زیان منافع ملی آمریكا است.
وی افزود: این گونه اقدامات باعث بی اعتباری آمریكا در نزد كشورهای دیگر جهان می گردد و به مرور زمان كشورها نسبت به اموال و دارایی هایی كه در آمریكا دارند احساس ناامنی می كنند و چنانچه ما اخیرا شاهد بودیم سعی كردند چون شیوه مشابهی را علیه اموال و دارایی های عربستان سعودی نیز اعمال كنند.
وی با بیان اینكه این گونه اقدامات درحقوق بین الملل و حقوق كنسولی تاثیر زیادی بر جای می گذارد مسئولیت اصلی آن را متوجه آمریكا دانست و افزود: این گونه رفتارها اقدامات جدیدی نیست ضمن آن كه دولتمردان بوش در چند سال اخیر نشان داده اند كه به هیچكدام از تعهدات بین المللی متعهد نیستند و در موارد زیادی نیز مقررات بین المللی را نقص كرده اند.
وی در پاسخ به این پرسش كه دولت جمهوری اسلامی چه واكنشی نسبت به این اقدام آمریكا نشان دهد گفت: با توجه به اینكه این موضوع از اساس اقدامی بی پایه است و چون چنین حكمی از دادگاه داخلی آمریكا ریشه می گیرد برخلاف موازین و تعهدات بین المللی و برخلاف تعهدات دوجانبه ایران و آمریكا است.
این كارشناس مسائل آمریكا تاكید كرد: این موضوع از طریق ایران قابل رسیدگی است و ایران می تواند به لحاظ حقوقی دادخواستی را علیه آمریكا در دیوان داوری لاهه بدهد.
توافق برای
صیانت
و ادامه كار
صندوق های
قرض الحسنه
❊ قوانین موجود كافی است، ساختار سنتی حفظ شود اما باید اصلاحاتی در اداره صندوقها بوجود آید
رضا عبداللهی نماینده ماهنشان و رئیس كمیسیون اقتصادی مجلس پیرامون تشكیل جلسه ای در این كمیسیون برای مشخص شدن وضعیت صندوقهای قرض الحسنه گفت : در جلسه كمیسیون دو طیف موافق و مخالف حضور پیدا كردند و حرفهایی را گفتند كه نمی توان در مورد حرف دو طرف اظهار نظر كرد. وی افزود : نوربخش رئیس بانك بانك مركزی معتقد است كه صندوقهای قرض الحسنه و فعالیت آنها نیاز به قانون دارد و وزیر اقتصاد و دارایی نیز اعتقاد دارد برای این مسئله نیازی به قانون نیست و باید ازتخلفات احتمالی آنها جلوگیری شود. رئیس كمیسیون اقتصادی گفت : كمیسیون قصد دارد ایرادات و اشكالات را پیگیری كند و اگر نیازی به قانون در مورد اداره این صندوقها وجود دارد طی لایحه ای به مجلس ارائه شود. در ادامه یكی دیگر ازاعضای كمیسیون اقتصادی كه خواست نامش فاش نشود به خبرنگار ما گفت : در این جلسه دولت، نمایندگان صندوقها و نمایندگان مجلس به این نتیجه و اجماع رسیدند كه صندوقهای قرض الحسنه به شكل فعلی ساختار سنتی خود را به عنوان پناهگاهی برای مردم حفظ كنند اما یكسری اصلاحاتی دراداره آنها بوجود آید. وی افزود : قرار شد كه بانك مركزی نظارت بیشتری بر صندوقهای قرض الحسنه داشته باشد و وزارت كشور و نیروی انتظامی نیز در حفظ و صیانت فعالیت این صندوقها نظارت كنند تا به كارهای بانكی كشیده نشوند. این منبع مطلع گفت : قوانین موجود در این زمینه كافی است و باید تنها نگاه دقیق تری به این مسئله داشته باشیم.