در گفت و گو با عباس خامه یار ،معاون بین الملل سازمان فرهنگ و ارتباطات مطرح شد:
تعداد بازدید : 43
رهنمودهای رهبری ، سند بالادستی رایزنان فرهنگی است
نویسنده : اکرم محمدی a_mohammadi@khorasannews.com
رایزن های فرهنگی چه کسانی هستند و چه کار می کنند؟ این سوالی است که بسیاری پاسخ آن را نمی دانند واگرهم بدانند ،بسیار سطحی و پیش پا افتاده است.البته برخی هم تصور درستی از رایزن فرهنگی ندارند و آن را با سفیر و یا کاردار اشتباه می گیرند.درواقع این سمت فرهنگی ، هنوز برای بسیاری روشن نیست. به همین منظور گفت و گویی با عباس خامه یار معاون بین الملل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی انجام دادیم. خامه یار که حالا معاونت بین الملل سازمان را برعهده دارد ، مسئول مستقیم رایزنان فرهنگی است. او خود سال ها به عنوان رایزن فرهنگی در کشورهایی چون لبنان،قطر وکویت فعالیت داشت .
وظیفه رایزنان فرهنگی چیست و رایزنان فرهنگی چگونه انتخاب می شوند؟
به طور کلی وظیفه رایزنان فرهنگی بهبود، گسترش و تعمیق روابط فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با سایر کشورها، ملت ها و فرهنگ ها و همچنین ترسیم واقعی چهرۀ فرهنگی ایران و رساندن پیام انقلاب اسلامی است . درواقع رایزنان فرهنگی وظیفه تحقق اهداف فرهنگی جمهوری اسلامی را در نقاط مختلف جهان بر عهده دارند.البته این اهداف تعریف شده هستند. از جمله این اهداف معرفی فرهنگ وتمدن ایران، کمک به تحقق وحدت امت اسلامی به ویژه در وضعیت کنونی جهان اسلام که امت اسلامی با تفکرات افراطی و تکفیری خطرناک و سهمگینی روبه روست، معرفی انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن به عنوان الگو و الهام بخش برای سایر ملل، معرفی و تبیین آرا و اندیشه و شخصیت حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری، ترویج زبان و ادبیات فارسی به عنوان زبان دوم جهان اسلام، معرفی مشاهیر ایرانی در حوزه های مختلف علمی، ادبی ، فرهنگی وهنر ایرانی است . رایزنان فرهنگی پل ارتباطی فرهنگ با دیگرکشورهای جهان هستند که دراین رابطه کارنامه درخشانی دارند . انتخاب رایزنان فرهنگی در چارچوب ماموریت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به عنوان متولی فعالیت های فرهنگی جمهوری اسلامی درخارج از کشور براساس ضوابط و ساز و کارهای اداری خاص خود صورت می پذیرد .
درچند کشور رایزن فرهنگی داریم و دلیل این که در برخی از کشورها رایزن فرهنگی نداریم چیست ؟
در حال حاضر در 63 کشور بیش از 80 نمایندگی داریم. بدیهی است معیارهایی مانند مسلمان بودن یا میزان جمعیت مسلمان کشورها، همسایه بودن، دارابودن اشتراکات فرهنگی، دینی و تمدنی و همچنین داشتن توافقنامه فرهنگی هم در تاسیس و اولویت فعالیت نمایندگی های فرهنگی مؤثر است.
به نظر می آید که فعالیت رایزن ها با هم متفاوت است طبق اخبار، برخی از رایزن ها فعال ترند. دلیل این تفاوت ها چیست ؟ و آیا حداقل هایی برای کارشان تعریف شده است ؟
تفاوتی که در فعالیت های نمایندگان فرهنگی مشاهده می شود به میزان زیادی ناشی از اقتضائات کشورها است. بدیهی است کشوری که با جمهوری اسلامی دارای اشتراکات دینی، فرهنگی و تمدنی است فرصت های بیشتری را برای همکاری و فعالیت نمایندگی فراهم می کند. البته این امر به معنای نادیده گرفتن تلاش، خلاقیت و ابتکار برخی از نمایندگان فرهنگی نیست.البته نظام سیاسی کشورها نیز تعیین کننده است. به عنوان مثال سطح تعاملات با کشوری که فضای سیاسی حاکم بر آن بسته و امنیتی است و به گونه ای نخبگان سیاسی اقتدار گرا زمام امور را دردست دارند، با کشوری که از فضای باز سیاسی برخوردار است و مهمتر از همه خواهان تعاملات فرهنگی با جمهوری اسلامی است، فرق دارد. در کشورهای علاقه مند، مراکز علمی و دانشگاهی، سازمان های مردم نهاد، مراکز دینی، رسانه ها، مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی و مراکز فرهنگی و هنری از این همکاری ها استقبال می کنند. به همین دلیل نماینده فرهنگی نیز برای پاسخگویی به این درخواست ها و نیازها می بایست فعال باشد حتی سطح همکاری ها در بخش فرهنگی ممکن است تحت تاثیر پیشینه روابط دو ملت در گذشته دور نیز باشد. بنابراین می بینیم که مولفه های مختلفی در این زمینه مؤثر است. ضمن این که هر نمایندگی دارای یک استراتژی و برنامه برای فعالیت است این استراتژی محصول بررسی ساعت ها کارکارشناسی است که مبتنی بر شرایط و ویژگی های علمی و فرهنگی کشورهاست. در تدوین استراتژی از تجارب سفیران جمهوری اسلامی، دیدگاه های مراکز مطالعاتی و پژوهشی، رایزنانی که در کشورهای مختلف فعالیت کرده اند و نیز از تجارب دستگاه های مختلف جمهوری اسلامی ایران که در خارج از کشور فعالند، استفاده می شود. براساس استراتژی تنظیم شده مأموریت ها تعریف و توقعات مرکز از رایزنان مشخص می شود.
رایزن های فرهنگی چقدر در عرصۀ بین المللی شناخته شده اند؟
به طور کلی رایزنان فرهنگی بر اساس ضوابط ومقررات خاصی انتخاب می شوند. فارغ از تشریفات اداری که چندان ارتباطی به بحث پیدا نمی کند، تحصیلات، تجربۀ مؤثر و مربوط افراد در خارج از کشور، برخوردار بودن از بینش و نگرش بین المللی، روابط عمومی و توانایی ارتباط گیری با شخصیت های علمی و فرهنگی، داشتن روحیه و توان پژوهشی، توان تجزیه و تحلیل جریانات علمی و فرهنگی، میزان آشنایی با وضعیت فرهنگی کشور میزبان، آشنایی با ظرفیت های علمی و فرهنگی کشورمان در شمارمؤلفه هایی است که در انتخاب رایزنان مؤثراست، و به همین دلیل با لحاظ کردن این معیارها طبیعی است که درمیان رایزن ها کسانی که در عرصۀ بین المللی شهرت دارند نیز کم نیستند.
آیا رایزن های فرهنگی طبق برنامه ای خاص و مدون و تعریف شده فعالیت می کنند یا این که برای هر رایزن در هر کشوری برنامۀ خاص در نظر گرفته می شود ؟
فعالیت فرهنگی در عرصه بین المللی مستلزم درک ظرایف خاصی است و چنانچه فعالیت ها با برنامه ریزی سنجیده ای همراه نباشد نه تنها نتیجه دلخواه به دست نمی آید، بلکه ممکن است نتیجۀ عکس حاصل شود. فعالیت در هر کشور براساس یک استراتژی و نقشه راه، انجام می شود. نقشه راهی که از پشتوانۀ مطالعاتی و تجربی قوی برخوردار است. مأموریت ها نیز در قالب برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تعریف می شود.
البته مدیریت امور فرهنگی، به ویژه در سطح بین المللی، با مدیریت در حوزه اقتصاد و صنعت تفاوت بسیار دارد. کار فرهنگی و اقدام فرهنگی ، بذری است که اکنون کاشته می شود و ممکن است تا حصول نتیجه سال ها زمان لازم داشته باشد. بااین تفاسیر،نمایندگی های فرهنگی جمهوری اسلامی در سراسر جهان در ابتدای هر سال برنامه ای را تحت عنوان سیاست های کلی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی دریافت می کنند که بر آن اساس پیشنهادات رایزنان به عنوان مجریان برنامه و کسانی که در مرکز در بخش ستادی صاحب تجربه هستند، تنظیم می شود.این برنامه مسیر حرکت رایزن را تعیین می کند و به صورت پی در پی از سوی کارشناسان و مراکز نظارتی در سازمان مورد نظارت و ارزیابی قرار می گیرد.
با توجه به بیانات رهبری در خصوص رایزن های فرهنگی تاکنون چه اقداماتی انجام شده است ؟
رهبرمعظم انقلاب اسلامی حضرت آیت ا... خامنه ای می فرمایند:«سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی حامل اقتدار معنوی نظام است، اقتدار معنوی بر دیگر انواع قدرت ها ارجحیت و اولویت دارد».ماموریت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی براساس رهنمودهای ایشان ، به عنوان مهمترین سند بالادستی درنظرگرفته می شود و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به عنوان یک تکلیف همواره ازتمام ظرفیت های خود در خارج از کشوردرجهت آشنا سازی سایر ملل با اندیشه وآرای مقام معظم رهبری استفاده کرده است. به عنوان نمونه اکنون درشرایط خاصی به سر می بریم که امت اسلامی با بحران های فراوانی روبه رو است. رهبرمعظم انقلاب اسلامی نامه هایی را خطاب به جوانان اروپا و آمریکای شمالی وعموم جوانان درکشورهای غربی نوشتند ورایزن های فرهنگی در کشورهای مختلف به طرق مختلف به تبیین و رساندن پیام این نامه پرداختند وموارد فراوان دیگری هم ازجمله اقداماتی است که رایزن های فرهنگی انجام دادند.