در نشست «ترکیه پس از کودتا» بررسی شد
تعداد بازدید : 93
ریشه های کودتا و چشم انداز پیش روی ترکیه
حاکان تکین: بازداشت ها و نقشه برخورد با گولن از 2 ماه پیش تدوین شده بود
نویسنده : هادی محمدی
با وجود گذشت 14روز از کودتای نافرجام در ترکیه ، بررسی ابعاد ، ریشه ها و نتایج این رویداد مهم در منطقه همچنان موضوع بحث ها و گفتگوهای آکادمیک و رسانه ای است . در همین زمینه روز گذشته سایت تخصصی دیپلماسی ایرانی در موسسه اطلاعات میزبان «رضا حاکان تکین» سفیر ترکیه در ایران، میر محمود موسوی دیپلمات با سابقه کشورمان، صادق ملکی کارشناس ارشد ترکیه و صادق خرازی مدیر سایت دیپلماسی ایرانی بود که در نشستی 2 ساعته با عنوان «ترکیه پس از کودتا»، این موضوع مورد بحث و بررسی بیشتر قرار گرفت .
حاکان تکین : برنامه برخورد با سازمان گولن از دو سال قبل تدوین شده بود
به گزارش خراسان در ابتدای این نشست سفیر ترکیه در ایران با بیان اینکه در شب کودتا به دلیل تعطیلات تابستانی در ترکیه بوده و از طریق تلویزیون مسائل را پی گیری می کرده ،خاطر نشان کرد : «یکی از ابعاد این ماجرا حضور بدون ترس مردم برای دفاع از دموکراسی و کنار گذاشتن اختلافات میان احزاب سیاسی بود و این کودتا علی رغم تقدیم 250شهید باعث اتحاد مردم ترکیه و آشکار شدن چهره واقعی سازمان تروریستی فتح ا... گولن شد .» رضا حاکان تکین با بیان اینکه دولت متوجه شده بود که این سازمان تروریستی می خواهد حاکمیت را در دست بگیرد ، خاطر نشان کرد :تقریبا دو سال قبل در شورای عالی امنیت ملی تصمیمی برای مبارزه جدی با سازمان فتح ا... گولن گرفته شده بود و دو ماه قبل نیز نقشه راه برخورد با این سازمان در داخل و خارج تدوین شد.
بازداشت ها پیش از این طراحی شده بود
وی ادامه داد: وقتی ما تعداد زیادی را بازداشت کردیم برخی مدعی شدند که دولت ترکیه می خواهد از این وضعیت سوءاستفاده کند یا کودتا ساخته دولت بوده است اما این بازداشت ها پیش از این طراحی شده بود و این آمادگی وجود داشت.وی تصریح کرد : این دیدگاه که لاییسیته در ترکیه تمام شده و دوران سلطانی آغاز شده حقیقت ندارد و ما باور داریم که اقدامات علیه سازمان گولن لاییسیته را تقویت می کند.سفیر ترکیه در ایران با تشکر دوباره از مواضع مقامات عالی کشورمان در خصوص کودتا، اظهار داشت : دوستی بین کشورها مثل دوستی میان انسان ها در دوران سخت بیشتر خود را نشان می دهد و روابط ایران و ترکیه نیز در این کودتا تجربه خوبی را پشت سر گذاشت. حاکان تکین در پاسخ به سوالی در مورد وضعیت استرداد فتح ا... گولن از آمریکا از تهیه پرونده اسناد دخالت وی و سازمانش در کودتای ترکیه خبر داد و گفت : پیش از این نیز درخواست استرداد وی را از آمریکا داده بودیم که این پرونده جدید به آن درخواست اضافه خواهد شد .
وی در مورد پایگاه اینجرلینک و همکاری آمریکا با کودتاگران در این پایگاه خاطرنشان کرد : پایگاه اینجرلیک در اختیار دولت ترکیه بوده و یک پایگاه آمریکایی یا در اختیار ناتو نیست ؛ بعد از کودتا نیز همه پروازهای این پایگاه ممنوع شده است ضمن اینکه فرمانده این پایگاه نیز جهت بررسی همکاری وی با کودتاچی ها در حال تحقیقات است. سفیر ترکیه در ایران، همچنین نگرانی ها بر دو قطبی و بسته شدن جامعه ترکیه بعد از کودتا را بی مورد دانست و گفت : اقدامات بعد از کودتا در جهت همبستگی ملی بوده و می خواهیم نهادهایی که سازمان گولن در آنها نفوذ کرده اند را پاکسازی کنیم .
نارضایتی ترکیه از موضع گیری برخی اروپایی ها در قبال کودتا
سفیر ترکیه در ایران در حاشیه این جلسه در گفتگو با سایت دیپلماسی ایرانی نیز موضع گیری برخی کشورهای اروپایی را باعث نارضایتی دولت ترکیه دانست و افزود: «در شرایطی که ترکیه با سازمان تروریستی که تلاش داشت حاکمیت را به دست بگیرد، مبارزه می کند، مایلیم که دوستان مان در اتحادیه اروپا نیز در کنار ما باشند. بارها اعلام کرده ایم که اقدامات انجام شده پس از کودتا در چارچوب سیستم دموکراتیک ترکیه خواهد بود.»
سیاست خارجی ترکیه تغییر شدیدی نخواهد داشت
وی با تاکید بر اینکه سیاست خارجی ترکیه بعد از کودتا تغییر شدیدی نخواهد داشت خاطر نشان کرد : موضع ما در مقابل سوریه کاملا مشخص و طرفدار توقف خون ریزی و تاسیس حاکمیتی مردمی است ضمن اینکه باور داریم مسببان این وضعیت بد امروز نباید سهمی در آینده سوریه داشته باشند .
حاکان تکین ضمن تکذیب شدید حمایت ترکیه از داعش، کشور خود را قربانی بزرگ این گروه تروریستی دانست و افزود: اینکه برخی کودتا را به تحولات عراق و سوریه مربوط می کنند غیر قابل درک است .
موسوی : امنیت در ترکیه در سالهای اخیر تحت تاثیر داعش، بحران سوریه و عراق است
در ادامه این نشست میر محمود موسوی سفیر اسبق ایران در پاکستان و هند و مدیر کل اسبق آسیای غربی وزارت امور خارجه نیز در سخنانی با بیان این که نظامیان باید متوجه باشند که سیاست برای سیاسیون است و عرصه نظامی برای نظامیها ، خاطر نشان کرد : شکست کودتا این پیام را برای نظامیان داشت که در پادگان ها باقی بمانید و در سیاست دخالت نکنید.این دیپلمات اسبق کشورمان با تقسیمبندی تحولات ترکیه به پیش از کودتا و بعد از کودتا تصریح کرد: امنیت در ترکیه در سالهای اخیر تحت تاثیر داعش، بحران سوریه و عراق بوده است و برخی از جریانها در ترکیه خود را با این مسائل پیوند زدند که این موجب شد امنیت در ترکیه مسئله اصلی این کشور باشد. از سوی دیگر مسئله کردها همیشه در ترکیه مطرح بوده است؛ ضمن اینکه این مسئله و داستان پ.پ.ک در راس دغدغه ترکها بوده است.
مسئله آشتی با کردها تحت تاثیر بحران سوریه قرارگرفت
وی ادامه داد: در سالهای گذشته دولت حزب عدالت و توسعه مذاکرات موفقی را با کردها انجام داده بود. آن مذاکرات میرفت تا مسئله کردها در ترکیه را از فاز امنیتی و نظامی به فاز سیاسی تبدیل کند و موفقیتآمیز باشد، اما مسئله آشتی با کردها تحت تاثیر بحران سوریه قرارگرفت و مسائل کردهای شمال سوریه با کردهای ترکیه پیوند خورد و این موجب شد برنامه بسیار موفق اردوغان با شکست روبه رو شود.
دنیای مجازی در کودتا نقشی بیبدیل داشت
مدیرکل غرب آسیای وزارت امور خارجه در دولت اصلاحات درباره سهم دنیای مجازی در کودتا هم گفت : دنیای مجازی در کودتا نقشی بیبدیل داشت و ما دیدیم که پیام اردوغان از طریق یکی از شبکههای اجتماعی موبایلی چه اثری را در شکست کودتا ایفا کرد. البته حضور مردم در صحنه و احزاب هم در شکست کودتا نقشی جدی داشتند. این تحلیلگر ارشد مسائل ترکیه درباره نحوه برخورد کشورها با کودتا هم عنوان کرد: تا پیش از شکست کودتا حمایت چندانی ندیدم؛ البته چند ابراز نگرانی صورت گرفته بود اولین کشوری که حمایت خود را از ترکیه اعلام کرد -که آن هم بعد از شکست کودتا بود- قطریها بودند و پس از آن آمریکاییها و اروپاییها هم اعلام موضع کردند.
غربی ها براساس منافع خود نسبت به حقوق بشر برخورد میکنند
موسوی در تشریح شرایط ترکیه در دوران پس از کودتا یادآور شد: آنچه که اکنون میبینیم چند محور دارد، نخست حضور مردم که فضای احساسی را ایجاد کرده و البته مدتی دیگر فروکش خواهد کرد. این فضا هم در حمایت از دولت و هم حمایت دولت از حضور مردم است. دوم دستگیریها، بازداشتها و اخراجهایی در حال انجام شدن است؛ این مسئله موجب موضعگیری بسیاری از کشورها در خصوص مسائل حقوق بشری شده است. بررسی و توجه به حقوق بشر برای غرب مهم است، اما دولتهای غربی با توجه به منافع خود نسبت به این مسئله برخورد میکنند اگر حقوق بشر برای ترکیه مهم است، آیا حقوق بشر برای مصر مهم نبود؟ ما نباید براساس معیارهای دوگانه درباره حقوق بشر قضاوت کنیم. بلکه مواضع آمریکا و اروپا برای حقوق بشر باید برای همه جا باشد.
وی افزود: دستگیریها و توقیفها فضای جامعه را دوقطبی میکند که این اصلاً برای ترکیه مساعد نیست و میتواند موجب بحرانسازی در آینده شود.
اردوغان رفتاری ماندلا وار داشته باشد
موسوی با اشاره به عملکرد اقتصادی دولت حزب عدالت و توسعه اظهار داشت: از سال ۲۰۰۳ و در راس قدرت قرار گرفتن حزب عدالت و توسعه شاهد یک دوره توسعه در ترکیه بودیم که تا سال ۲۰۰۸ به فضای موفقی هم رسیدند. ما در جریان بهار عربی شاهد بودیم که بسیاری از انقلابیون الگویشان ایجاد حکومتی براساس مدل ترکیه بود. با این حال بحران جهانی اقتصاد و همچنین تحولات بهار عربی که بحران سوریه و عراق را در پی داشت اقتصاد ترکیه را تحت تاثیر قرار داد و مسئله کودتا هم میتواند اقتصاد ترکیه را تحت تاثیر قرار دهد.برای توسعه چارهای جز تکیه زدن به سرمایههای اجتماعی نیست. نگران هستم که فضای موجود به این مسئله ضربه بزند. ادامه توقیفها و دستگیریها برای ترکیه مصیبتبار است و اگر اردوغان رفتاری ماندلا وار داشته باشد برای ترکیه بهتر است.
تصور نمی کنم آمریکایی ها حامی کودتا بوده باشند
وی در پاسخ به سوال خراسان در مورد جایگاه آمریکا در این کودتا خاطرنشان کرد : در ساعت های اولیه کودتا هیچ علامت منفی یا مثبتی به جز چند اظهار نگرانی از آمریکا دیده نشد و به نظر می رسد حتما در پشت پرده تماس هایی با اردوغان و کودتاچی ها داشته اند هر چند تصور نمی کنم آمریکایی ها حامی کودتا بوده باشند . البته سفارت آمریکا در آنکارا هزار نیرو دارد و قطعا اطلاع داشته اند اما اینکه دخالت نکردند به خاطر نقش آمریکا در ترکیه و تلاش آنها برای تنظیم رفتار اردوغان است . وی افزود : البته باید منتظر بود و دید که چه کسی در آمریکا رییس جمهور می شود هرچند تحلیل ها این است که در هر صورت دولت آیند ه آمریکا از دولت فعلی تند تر خواهد بود .
ملکی : امنیت ترکیه امنیت ایران است
پس از موسوی ، صادق ملکی کارشناس مسائل ترکیه نیز در سخنانی با اشاره به حضور 15 ساله خود در ترکیه مهمترین عامل شکست کودتا را حضور مردم عنوان کرد و گفت : باید قدر مردم دانسته شود و باید به گونه ای برخورد شود که دموکراسی آنها حفظ شود. وی خاطر نشان کرد : این که می گوییم امنیت ترکیه امنیت ایران است تعارف سیاسی نیست بلکه هر اتفاقی در ترکیه می افتد واقعا بر امنیت ما تاثیر می گذارد. وی در پاسخ به سوال و گلایه خبرنگار خبرگزاری ترکیه آناتولی مبنی بر اینکه دو جناح سیاسی ایران بعد از کودتا از اردوغان انتقاد می کنند اظهار داشت : فضای میان ایران و ترکیه در5 سال گذشته واقعی است و دو کشور دچار اختلافات جدی در سوریه و عراق هستند البته این اختلافات را مقامات ترکیه در رسانه ها مطرح کردند و شخص اردوغان علیه مقامات عالی کشورمان سخن گفت. وی افزود : دو تن از وزرای ترک حزب ا... را سازمان تروریستی توصیف کردند و در ارتباط با همکاری داعش و ترکیه نیز هم آمریکا و هم روسیه و هم احزاب مخالف در ترکیه از این ارتباطات پرده برداشتند و اینها در افکارعمومی مردم ایران تاثیر بدی داشته و بدبینی ایجاد کرده است .
خرازی : اردوغان مقدار زیادی در وقایع پس از کودتا تندروی کرد
صادق خرازی رئیس موسسه دیپلماسی ایرانی نیز به عنوان آخرین سخنران در این نشست با تاکید بر این موضوع که دولت ترکیه میبایست قدردان ملت این کشور در ناکام گذاشتن کودتای اخیر باشد، عنوان کرد: این موضوع میتواند برای اردوغان به شرط نگرش عاقلانه یک برد استراتژیک محسوب شود. وی ادامه داد: بنده قائل به این نیستم که کودتا توسط دولت ترکیه طراحی و اجرا شده اما معتقدم که بازداشتهای اخیر و عملکرد اردوغان بعد از کودتای اخیر مهم خواهد بود و احتمالاً بر خلاف حقوق شهروندی در این کشور تلقی میشود اما باید بدون تعارف و به صورت صریح بگوییم که آقای اردوغان مقدار زیادی در وقایع پس از کودتا تندروی کرد چرا که ترکیه معبر ورودی عناصر تروریستهای داعش به خاورمیانه محسوب می شود و همین موضوع میتواند نگرانیهای زیادی را برای مقامات این کشور و حتی کشورهای همسایه به وجودآورد.
مسئله پیش آمده ماحصل رفتارها و اشتباهات دولت خود آقای اردوغان است
خرازی اظهار داشت : می توان گفت مسئله پیش آمده ماحصل رفتارها و اشتباهات دولت خود آقای اردوغان است. از نگاه تئوری توطئه خیلی ها می گویند که آقای اردوغان چون تضعیف شد و از آمریکایی ها ناامید شد و روابطش با روسیه تخریب شد و مشکلات دیگری که برایش پیش آمد این کودتا را طرح ریزی کرده است. اما آقای سفیر می توان گفت آن چه در ترکیه اتفاق افتاد حتی به دور از نگاه تئوری توطئه ماحصل اشتباهات آقای اردوغان بود.
سفیر اسبق ایران در فرانسه با اشاره به اینکه متحدین عربی و غربی ترکیه نتوانستند در خلال و پس از کودتا در کنار مقامات این کشور قرار گیرند، عنوان کرد: مقامات ترکیه به صورت واضح در کودتای ۱۵ جولای دیدند که متحدین عربی و حتی غربی آنها به حمایت از دولت ترکیه بلند نشدند.
گولن حتی در نمازهایش ایرانی ها را نفرین می کند!
وی افزود: آقای گولن مستقیماً ایرانیها را مورد خطاب قرار داده و به صورت کاملاً فاحش با آنها مشکل دارد. وی ادامه داد: حتی در نمازهایش ایرانیها و تشیع را نفرین میکند. آمریکایی ها اگر نگوییم در ترکیه کودتا را طرح ریزی کردند از کودتا کاملا مطلع بودند. جنگنده های ارتش از فرودگاه اینجرلیک برخاستند که تحت کنترل آمریکایی ها است و حتی گفته میشود که از آن سو خط دهیهایی به نظامیان ترکیه صورت داده شده است.
دولت ترکیه را از خود میدانیم
خرازی گفت: معتقدیم که تمامی کسانی که در ترکیه هستند به رغم تمامی اختلافها از نزدیکان جمهوری اسلامی قلمداد میشوند و ما دولت ترکیه را از خود میدانیم. لذا به نظرم بزرگترین عملی که اردوغان باید صورت دهد این است که قدر مردمی که کف خیابان آمدهاند را بداند و امیدواریم که بداند ایران دوست روزهای سخت این کشور است و دولت ترکیه به خوبی میداند که کشورهایی مانند قطر و به طور کلی کشورهای حاشیه خلیج فارس دوست واقعی این کشور تلقی نمیشوند بنابراین ترکیه و متحدان واقعی آن باید برای به ارمغان آوردن ثبات در منطقه و عاری کردن آن از خشونت با یکدیگر همگام و همصدا شوند.
مدیر سایت دیپلماسی ایرانی در پایان خاطر نشان کرد : ترکیه در بحران است و چون ترکیه در بحران است ما هم در بحرانیم. در دنیای به هم پیوسته فعلی امنیت یک مسئله جمعی است نه فردی و ما باید همه همکاری کنیم تا امنیت تامین شود.