گزارش تاریخی
تعداد بازدید : 81
سیاهه جنایات انگلیسی ها در جنوب
از آغاز روابط ایران با انگلیس که به ویژه در دوره صفویه ابعاد تجاری نیز پیدا کرد، تا پیروزی انقلاب اسلامی، نمیتوان صفحه سفیدی در ارتباط با حضور این دولت در کشورمان یافت. اخذ امتیازهای ناعادلانه اقتصادی در دوره قاجار، جدا کردن بخشهایی از سرزمین ایران، توطئه در جریان ملی شدن نفت و ... همه، بخشی از خیانتهای این دولت به ایران و ایرانیان است. ضعف حکومت مرکزی در عصر قاجاری به جایی رسید که این دولت استعمارگر بر امور بخشهایی از ایران کاملاً مسلط شد. این امر به ویژه در جنوب ایران، بارزتر بود.اگر در ادوار قبلی خارج کردن پرتغالیها و حمایت از مستعمرات انگلیس، همچون هند بهانه این نفوذ بود، اینبار، حضور آلمانیها بهانه این نفوذ گستردهتر شد. جنگ جهانی اول و وجود دشمن مشترک، زمینه نزدیکی دو قدرت مداخلهگر در امور ایران را فراهم کرد. در حالی که تا پیش از این، روسیه و انگلیس برای تسلط بر ایران در تقابل با هم بودند. این تقابل در حمایت انگلیس از مشروطه و در مقابل حمایت روسیه از دربار و مخالفت با مشروطه و سرکوب مشروطه خواهان برجسته بود. با شروع این جنگ و توسعه طلبیهای آلمان، این دو قدرت در یک جبهه واحد قرار گرفتند و انگلیس، به مشروطه خیانت کرد. حتی دشمن مشترک، این همسویی بین دو قدرت را در دیگر مناطق به ویژه هند و افغانستان نیز پدید آورد.
قرارداد 1907 و فعالیت انگلیس در جنوب
مقدمه نفوذ سیاسی و استعماری انگلیس در جنوب ایران به دوران سلطنت شاه عباس اول بر میگردد که طی آن، ناوگان جنگی آنها، در بیرون راندن پرتغالیها حضور فعال داشت. اما در دوره قاجاریه، انگلیس توانست نیروهای خود را وارد خلیج فارس کند و با ایجاد کنسولخانه، بیمارستان و استحکامات نظامی، بوشهر را که آبادترین شهر بندری جنوب ایران بود، به عنوان پایگاه خود در این منطقه تعیین کند. قرارداد 1907 بین روس و انگلیس، عملاً ایران را به دو بخش جنوب و شمال تقسیم کرد. در حالی که قدرت مرکزی در ایران نقشی در جریان امور نداشت. بر اساس این قرارداد، جنوب ایران در حوزه نفوذ انگلیس قرار گرفت. البته انگلستان متاثر از عامل نفت نیز، به این منطقه توجه داشت. منطقه تحت نفوذ انگلیس، در واقع خطی بود که از ناحیه گزیک در افغانستان آغاز و با گذر از بیرجند و کرمان به بندر عباس ختم می شد.
سیاهه جنایات
از جمله اقدامات فاجعه آمیز انگلیس در جنوب، به ویژه در اواخر حکومت قاجارها، میتوان به این موارد اشاره کرد:
1-مهم ترین اقدام انگلیس در جنوب تشکیل پلیس جنوب در سال 1294 بود. افراد قبایل محلی به عنوان اعضای این نیرو به کار گرفته شدند تا به تأمین امنیت کاروان های تجاری و نظامی انگلیس بپردازند. عمده جنایات انگلیسیها در جنوب، از طریق همین نیرو انجام شد. این پلیس، اقدام به ایجاد ناامنی در جنوب میکرد تا خود را به عنوان تنها راه حل مشکلات جنوب ایران معرفی کند. آخرالامر دولت وقت ایران ،زیر فشار حمایت های مالی انگلیس مجبور شد موافقت ضمنی خود را با فعالیت پلیس جنوب اعلام دارد.
2- سیاست پدید آوردن قحطی در جنوب یک مورد از این اقدامات بود که با خرید محصولات کشاورزی مردم و سوزاندن یا ارسال آنها به جبهههای جنگ، مردم منطقه را مجبور به خوردن خاک اره میکردند. این اقدامات به حوزه حمل و نقل در جنوب نیز کشیده میشد و آن مصادره وسایل نقلیه این مناطق برای انتقال تجهیزات نظامی انگلیس بود که اعتراض تجار این منطقه را در پی داشت.
3- سیاست انگلیس در جنوب، به جنگ با قبایل محلی نیز کشیده شد که کشتار مردم بیدفاع و عشایر فارس را در پی داشت؛ از جمله حمله به ایلات منفرد مانند ایل کرد شولی در 1916، آغاز درگیری با عشایر و روستاهای مجاور کرمان به بهانه حمایت از آلمانی ها، درگیری وسیع با ایل قشقایی و ایجاد درگیری قومی و قبیلهای میان ایلات، با حمایت از یک ایل برای سرکوب ایل دیگر و کشتار ظالمانه اهالی جوزم بخشی از این فجایع بود.
4-کنترل گمرکات در جنوب و برداشت عواید آن به جای پرداخت آن به دولت مرکزی، دولت ایران را در وضعیت بد اقتصادی قرار داد. کشاکش بر سر این مسئله و منع واردات اقلام غذایی از هند و بین النهرین توسط انگلیسی ها، قحطی را نه تنها در جنوب، بلکه به کل کشور تسری داد که به یک نسل کشی چند میلیونی منتهی شد.
5- اعدام مخالفان مردمی و سربازان فراری از ارگان های زیر سلطه انگلیس از دیگر اقدامات این کشور استعمارگر در جنوب ایران بود. یک نمونه آن، اعدام دوازده سرباز فراری از پلیس جنوب در آباده بود که به جنگ در این منطقه منجر شد.
6-حمله به روستاهای بوشهر و به ویژه دلوار و ویران کردن خانهها و باغ های مردم در پاسخ به مقاومت مردم در برابر تعرضات آنها.
7- غارت آثار باستانی توسط سرپرسی سایکس در جنوب که خود از متولیان پلیس جنوب بود. بنا بر یک نقل قول، وی هنگام خروج از ایران سه کالسکه عتیقه را با خود برد.
منبع: مرکز مطالعات تاریخ معاصر ایران