فرخ نژاد-بیشتر مسافران یک ساعت قبل از پرواز خود را به فرودگاه رسانده اند. همه در سالن انتظار منتظر اعلام زمان پروازند.روی بلیت ها ساعت 16 قید شده و مسافران حداقل از یک ساعت قبل از پرواز در فرودگاه حاضرند که ابتدا اعلام می شود پرواز حدود 2 ساعت تاخیر دارد! مسافرانی که از راه های دور و نزدیک خود را برای پرواز در ساعت مقرر به فرودگاه رسانده اند بازهم در سالن انتظار منتظر می نشینند اما ساعت 18 هم خبری از پرواز نیست. با پرس و جوی یکی از مسافران بقیه مطلع می شوند که به این زودی ها خبری از پرواز نیست و آن ها مجبورند حداقل دو ساعت یا بیشتر منتظر بمانند.اما چون بیرجندی ها شخصیتی نجیب و آرام دارند همچنان روی صندلی و گوشه و کنار سالن انتظار نشسته اند تا وقتی که زمان پرواز به آن ها اعلام شود.در این بین مسافرانی هم هستند که برای اولین بار و برای سفر کاری و سرمایه گذاری به خراسان جنوبی آمده اند و وقتی این اوضاع نابه سامان را می بینند، می گویند: آدم از آمدنش به بیرجند به دلیل تعداد کم پروازها و تاخیرهای زیاد پشیمان می شود و تمام برنامه هایش به هم می ریزد.اگر طلا هم به پایم بریزند دیگر به این استان نمی آیم زیرا به دلیل بعد مسافت زیاد نمی توان از طریق زمینی رفت و آمد کرد پس بهتر است عطای آن را به لقایش بخشید.
اینترنت فیزیکی
امروزه از آن می توان به یک اینترنت فیزیکی یاد کرد زیرا اگر اراده کنی که ساعتی دیگر در نقطه دیگری از جهان و یا کشور باشی امکان پذیر است و می توانی به راحتی با تمام نقاط جهان از این طریق ارتباط داشته باشی.صحبت از زیرساخت حمل و نقل هوایی است که امروزه یکی از سریع ترین وسایل ارتباطی در جهان به حساب می آید اما در ایران این زیرساخت به دلیل کمبود ناوگان ، صنعت مهم و راهبردی هوایی را با مشکلاتی مواجه کرده است اما در خراسان جنوبی که از دیگر زیرساخت های ارتباطی همانند جاده و راه آهن هم محروم است ، مشکلات این زیرساخت بیشتر به چشم می آید .هرچند قدمت فرودگاه بیرجند با فرودگاه هایی مانند بوشهر، تهران و... برابری می کند اما دوری از مرکز و محرومیتی که همراه و همزاد این استان است و نیز شخصیت فرهنگی آرام مردم این استان که همواره از تنش گریزان اند سبب شده تا آن چنان که باید و شاید شرکت های هواپیمایی به خراسان جنوبی توجه نداشته باشند و این استان بیشتر متاثر از کمبودهای ناوگان هوایی باشد.همین کمبودها سبب شده تا هروقت شرکت های هواپیمایی با کمبود ناوگان مواجه شده اند پروازهای اندک این استان را لغو و بر اساس شنیده ها در دیگر خطوط از هواپیماهای خود استفاده کنند.اما مسئله اساسی که دردی مضاعف بر این کمبودها شده تاخیر پروازهاست به طوری که مدتی است مسافران فرودگاه بیرجند با این موضوع خوگرفته اند و اگر روزی پروازی تاخیر نداشته باشد تعجب می کنند!اوج گرفتن تاخیرها سبب شده تا سرمایه گذاران، پزشکان متخصص، استادان دانشگاه، نخبگان، مسئولان کشوری و... کمتر رغبت حضور در خراسان جنوبی را داشته باشند و این استان محروم به دلیل این مشکل همچنان به جای پیشرفت و توسعه درجا بزند زیرا اگر سرمایه گذار یا پزشک متخصصی که وقت محدودی دارد بخواهد با وجود پروازهای کم و محدود با تاخیر پرواز هم مواجه شود به طورحتم عطایش را به لقایش می بخشد و به نقطه ای می رود که زیرساخت های لازم برای حضور او فراهم باشد.از این نمونه ها کم نداریم که پزشکان و سرمایه گذاران و مسئولان بلند پایه کشوری بعد از یک یا دوبار آمدن به استان یا شنیدن و بررسی اوضاع حمل و نقل هوایی ازاین که به خراسان جنوبی بیایند منصرف شده اند.
مرورتیترهای روزنامه
قبل از این که به سراغ مسافران، مسئولان و سرمایه گذاران برویم و نظر آن ها را درباره تبعات تاخیر پروازها جویا شویم گشتی در خبرها و سایت های خبری می زنیم تا ببینیم در چند ماه اخیر چه تیترهایی با عنوان «تاخیر پروازهای فرودگاه بیرجند» داشته ایم. زیرا مشت نمونه خروار است و نمونه ای از این خبرها را در روزنامه خراسان جنوبی مرور می کنیم.24 مرداد ماه سال جاری،« 3 ساعت تاخیر در پرواز تهران – بیرجند»،23 مرداد 95 ،«تاخیر 90 دقیقه ای پرواز بیرجند- مشهد»، 20مردادماه سال جاری « 8.5ساعت تاخیر در پرواز بیرجند – تهران»،3 خرداد 95 « تاخیر پرواز؛ این بار 8 ساعت و نیم»،26 اسفند سال 94 « ساعت تاخیر پرواز ها کوک است:ناوگان هوایی استان روی باند وعده ها»،18 اسفند سال گذشته « 9ساعت تاخیر پرواز نجف و لبریز شدن صبر مسافران»و تیترهای دیگری که سیاهه صفحات این روزنامه شد.
مسافران چه می گویند
گفته های مسافری که از تهران با پرواز عازم بیرجند بود: «تاریخ و ساعت پرواز را کنترل کردم و برای اطمینان از این که به موقع پرواز انجام می شود قبل از ساعت 7 صبح با فرودگاه تماس گرفتم و مطلع شدم که پرواز تاخیر دارد و منتظر شدم که شرکت هواپیمایی هم تاخیر را از طریق پیامک اطلاع دهد اما خبری نشد.دوباره برای اطمینان خاطر بیشتر با فرودگاه تماس گرفتم اما این بار پاسخ این بود که پرواز به موقع انجام می شود. سریع حاضر شدم و خود را به فرودگاه رساندم.وقتی به فرودگاه رسیدم متوجه شدم که پرواز تاخیر دارد و باید تا عصر مهمان فرودگاه باشم زیرا به طور دقیق مشخص نبود پرواز چه ساعتی انجام می شود. این درحالی است که عصر همان روز با پرواز دیگری باید عازم مقصد دیگری می شدم و این سفر برای انجام یک کار حیاتی و مهم بود اما به جای این که آن ساعت در شهر دیگر و در محل جلسه حاضر باشم همچنان مهمان فرودگاه بودم.چه کسی برای جا ماندنم از پرواز دیگر و ضرری که به من به علت تاخیر پرواز رسیده پاسخ گوست؟حتی اگر هزینه بلیت و دیگر هزینه هایی که به دلیل این تاخیر متحمل شده ام را شرکت هواپیمایی بپردازد هیچ گاه نمی تواند با هر میزان پول هزینه زمانی را که از من تلف شده است جبران کند و متاسفانه تنها چیزی که برای شرکت های هواپیمایی دراین زمینه مهم نیست همان وقت مسافر است.
زن و مرد جوان دیگری هم که در گوشه سالن فرودگاه سخت در حال مطالعه هستند می گویند: برای امتحان دانشگاه باید به مشهد برویم و همین الان با 3 ساعت تاخیر هم کلی از برنامه درسی خود عقب مانده ایم.
به گفته آن ها تاخیر پروازها در بیرجند عادی شده و هیچ وقت مسئولان به مسافران توضیح نداده اند که این بار دوم باشد.
سرمایه گذاران و متخصصان
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی هم که به نوعی با سرمایه گذاران این بخش با توجه به قابلیت های معدنی و زمینه های سرمایه گذاری صنعتی سروکار دارد این طور می گوید:تاخیر و کمبود پروازها بر ورود سرمایه گذاران به این استان که قابلیت های فراوانی دارد خیلی تاثیر گذار است زیرا وقتی فردی مانند من به عنوان مسئول به دلیل کمبود پروازها و تاخیر آن مجبور است به جای چند ساعت یکی دو روز در تهران بماند واضح است که سرمایه گذاری که به استان می آید هم اگر کارش در چند ساعت به اتمام برسد اما مجبور باشد یک یا دو روز دیگر در بیرجند یا هر نقطه دیگر استان بماند به طورحتم کمتر تمایل پیدا می کند تا دراین منطقه سرمایه گذاری کند زیرا بیشتر سرمایه گذاران به دلیل نبود زیرساخت هاو وقت زیادی که از آن ها تلف می شود حاضر نیستند با وجود رغبت به سرمایه گذاری این استان را به عنوان نقطه هدف انتخاب کنند.مهندس «شهرکی» می افزاید: وقتی می گوییم فرش قرمز برای سرمایه گذاری در استان فراهم است باید زیر ساخت های مورد نیاز را برای حضور سرمایه گذار فراهم کنیم اما متاسفانه دراین زمینه کمبودهای زیادی وجود دارد.دکتر«قائمی»رئیس دانشگاه علوم پزشکی بیرجند هم چندی قبل در جمع خبرنگاران رسانه های خراسان جنوبی گفته بود به دلیل کمبود پروازها و تاخیرهایی که این پروازهای محدود دارد متخصصان مایل به حضور در این استان نیستند. یک استاد دانشگاه هم می گوید:کمبود ناوگان حمل و نقل هوایی سبب شده تا در خراسان جنوبی با کمبود پرواز و تاخیرهای متعدد روبه رو باشیم به طوری که این کمبودها سبب شده تا این استان در رتبه آخر تعداد مسافر قرار گیرد.از طرف دیگر مسئله قابل توجه در این زمینه این است که چون تعداد پرواز ها وروز های آن محدود است همیشه شرکت های هواپیمایی با رزرو و تعداد مسافر زیاد روبه رو هستند.
متحمل شدن هزینه های اضافی
اما موضوع اساسی به گفته او کمبود و تاخیر پرواز هاست که باعث می شود تا همه برنامه ریزی ها به هم بریزد. به عنوان مثال اگر سازمانی یا دستگاهی همایش یا جلسه ای با حضور مهمانانی از داخل و خارج از کشور داشته باشد به دلیل تاخیر و کمبود پرواز متحمل هزینه های جانبی زیادی می شود.
هرچند نباید دراین میان کمبود پرواز و تاخیر آن را در ماندگاری مسافران و گردشگران در استان هم نادیده گرفت.
از طرف دیگر اگر مدیران کشوری بخواهند سفرکاری به استان داشته باشند چون تعداد پرواز ها و مقاصد آن کم است بیشتر وقت ها از آمدن صرف نظر می کنند اما اگر در همین فرودگاه بیرجند تعدد پرواز داشته باشیم به طورحتم گردشگران، سرمایه گذاران و مدیران هم رغبت بیشتری برای حضور دراین استان خواهند داشت.
روزی 2 پرواز
استاندار خراسان جنوبی هم با بیان این که می شود تا حدودی تاخیر پروازها را تحمل کرد اما تعداد کم و کاهش آن را نه،
می گوید: باید تلاش شود حداقل روزی یک پرواز به پروازهای فعلی فرودگاه بیرجند افزوده شود که اگر یک پرواز تاخیر داشت با دیگری جبران شود.
مهندس سید«علی اکبر پرویزی» می افزاید : تاخیر پروازها و تعداد کم آن ها پیگیری های اداری استان را دچار مشکل می کند و علاوه براین وزیران و مسئولان کشوری هم رغبت کمتری پیدا می کنند تا برای بررسی مسائل به خراسان جنوبی بیایند.
همچنین سرمایه گذاران هم وقتی کمبودهای این زیرساخت مهم را در استان می بینند رغبتی برای سرمایه گذاری در خود نمی بینند و به خاطر این کمبود، توسعه استان در بخش های مختلف تحت تاثیر قرار می گیرد.به گفته وی خراسان جنوبی راه آهن ندارد و ارتباط جاده های استان با مرکز کشور طولانی است و بیشتر از مسیرهای کویری می گذرد به همین دلیل اگر پرواز نباشد نمی توان مسئولان و مدیران کشوری، سرمایه گذاران، متخصصان و... را برای بررسی مسائل استان، سرمایه گذاری و حضور در این منطقه دعوت کرد.وی ادامه می دهد: اگر مسئولی را برای بررسی مسائل استان دعوت کنیم چون کمبود و تاخیر پرواز داریم مجبورند با پروازبه مشهد بروند و از آن جا با سواری به بیرجند و دیگر نقاط استان بیایند و باید دو تا سه روز گرفتار باشند که به این ترتیب وقت زیادی از آن ها تلف می شود.وی اظهار امیدواری می کند: با اضافه شدن یک پرواز دیگر در روز به پروازهای موجود بتوانیم سرو سامانی به صنعت حمل و نقل هوایی استان بدهیم و اگر این تلاش هم به نتیجه نرسید باید پرواز دوم را چارتری کنیم تا حداقل نیاز استان تامین شود.
91 ساعت تاخیر
فرودگاه بیرجند در 4 ماه ابتدای امسال 400 نشست و برخاست هواپیماهایی را داشته است که بیش از 91 ساعت تاخیر برای آن ها ثبت شده است و اگر تاخیر های مرداد ماه را هم به آن بیفزاییم به بیش از 120 ساعت می رسد.
این آماری است که مدیرکل فرودگاه های خراسان جنوبی درباره تاخیرهای انجام شده ارائه می دهد و می گوید: در این چهار ماه پنج هزار و 466 دقیقه معادل 91.1 ساعت ، پرواز هواپیماها با تاخیر انجام شده است که ازاین تاخیرها چهار هزار و 526 دقیقه معادل 75.4 ساعت تاخیر در ورود پرواز ها بوده یعنی پرواز از مبداء قبلی تاخیر داشته است.
شرایط جوی و 174 دقیقه تاخیر
اما از تاخیرهایی که در چهار ماه ابتدای امسال در فرودگاه بیرجند رخ داده 174 دقیقه مربوط به شرایط جوی بوده است که از این 174 دقیقه، 75 دقیقه آن مربوط به شرایط جوی فرودگاه بیرجند بوده و بیشتر به گرد وغبار ها و توفان ها برمی گردد.
با احتساب بیش از 91 ساعت تاخیر دراین چهار ماه حدود چهار روز در فرودگاه بیرجند پروازها تاخیر داشته اند این یعنی چهار روز از وقت مسافران تلف شده که مطمئنا تبعات آن بسیار بیشتر از این ها بوده است.همچنین در 5ماه ابتدای امسال 2 ابطال پرواز هم در فرودگاه بیرجند داشته ایم.
دلایل تاخیر
اما سوال این جاست که دلیل این قدر تاخیر به چه برمی گردد؟
«دلیل تاخیرها یک مسئله ملی است یعنی به بیرجند و خراسان جنوبی برنمی گردد، این موضوع به رویکرد ایران با دنیا یا برعکس برمی گردد.به هرحال تحریم در این چند سال پس از پیروزی انقلاب سبب شده تا فشار زیادی به صنعت حمل و نقل هوایی کشور وارد شود.»
به گفته وی از 250 فروندهواپیمایی که 17 شرکت هواپیمایی در ایران دارند، 110 فروند به علت نداشتن قطعه در فرودگاه مهرآباد و دیگر فرودگاه ها زمین گیر و از دور خارج شده است. یعنی حمل و نقل هوایی ایران را 140 فروند هواپیما پوشش می دهند که این تعداد خیلی کم است.
ولی آیا مدیرکل فرودگاه های خراسان جنوبی می داند که این تاخیرها سرمایه گذاران، متخصصان و ... را از حضور در استان منصرف می کند؟
وی این واقعیت را قبول دارد و مثال می زند: سرمایه گذاری قرار بود در امور فرودگاهی سرمایه گذاری کند که به دلیل تاخیر پرواز ها با پرواز اختصاصی خود به بیرجند آمد و رفت و چون تعداد پرواز ها کم است و همین تعداد کم با تاخیر انجام می شود به صراحت می گویم سرمایه گذار نمی تواند وقتش را هدر دهد به همین دلیل منصرف می شود و دیگر به استان نمی آید.
این موضوع به گردشگران، متخصصان، وحتی مدیران ارشد کشوری هم برمی گردد زیرا واقعا وقتشان ارزش دارد و آن فرد نمی تواند به دلیل پروازهای کمی که داریم صبح بیاید و عصر هم برگردد. دراین بین مجبور است تاخیرها را هم بپذیرد.
لغو پرواز را قبول ندارم
اما چرا اغلب پروازهای فرودگاه بیرجند در راس فهرست لغو شرکت های هواپیمایی قرار دارد؟ او این ادعا را خلاف واقع می داند و دلیل آن را هم این طور بیان می کند که وقتی یکی از هواپیماها دچار نقص فنی می شود باید یک فروند هواپیمای دیگر جایگزین آن شود که شرکت های هواپیمایی پس از بررسی، مسیر پروازی را که کمترین مسافر را دارد انتخاب می کنند و گاهی وقت ها چون فرودگاه بیرجند کمترین استقبال و مسافر را داشته قرعه به نام این فرودگاه افتاده است.
با این اوصاف وی تلویحا این موضوع را که پروازهای بیرجند در صدر فهرست لغو است، قبول دارد اما...
جالب آن که مسئول روابط عمومی شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران هم قبول ندارد که وقتی شرکت های هواپیمایی با کمبود هواپیما مواجه می شوند اغلب با ابطال پرواز از بیرجند آن را جبران می کنند . وی به سیاست های سازمان هواپیمایی کشور اشاره می کند که شرکت های هواپیمایی را ترغیب می کند تا در مناطق دور دست و فرودگاه هایی که تعداد پروازها کم است برنامه پروازی خود را افزایش دهد زیرا افزایش پروازها زمینه های اقتصادی شدن آن استان را فراهم می کند.
اما فعال شدن فرودگاه بنابر گفته «جعفر زاده» مستلزم این است که هم در حد کفایت در آن استان مسافر باشد هم این که شرکت های هواپیمایی دراین مسیرها دچار زیان و ضرر نشوند، به همین دلیل است که در برخی استان ها مسئولان تلاش می کنند با برقراری ارتباط با شرکت های هواپیمایی برای آن نقاط خطوط پروازی برقرار کنند.
وی ادامه می دهد: با برقراری خطوط پروازی بیشتر به طور حتم سرمایه گذاری در آن استان راحت تر می شود و سرمایه گذارانی که قصد سرمایه گذاری های کلان را دارند این نقاط را انتخاب می کنند.
وی برقراری پروازها را یک ابزار مهم توسعه استانی می داند و می افزاید: در سیاست های جدیدی که سازمان هواپیمایی کشور دارد تاکید براین است که هواپیماهایی با ظرفیت های پایین بخرند تا امکان اقتصادی شدن و برقراری پروازها دراستان هایی مانند خراسان جنوبی که تعداد مسافران آن کم است فراهم شود.