خوانندگان محترم! در صفحه حقوقی روزنامه خراسان، پاسخگوی پرسش های حقوقی شما هستیم. شما می توانید پرسش های خود را در تمام زمینه های حقوقی، از طریق پیامک به شماره 2000999 ارسال کنید. لطفاً در ابتدای متن پیامک حتما کلمه «حقوقی» را قید فرمایید.
پرسش: همسرم با استفاده از حق طلاقی که به او دادم، در غیاب من، طلاق گرفته و حضانت فرزندانم را که بیش از 7 سال دارند هم، گرفته است. چگونه می توانم حضانت فرزندانم را از او بگیرم؟
پاسخ: مطابق قانون مدنی ایران، حضانت به معنای نگهداری و پرورش کودک (دختر باشد یا پسر) تا 7 سالگی با مادر و بعد از آن تا سن بلوغ با پدر است. مگر اینکه میان والدین در مورد حضانت توافقی صورت گرفته باشد یا پدر فوت کند که در این صورت حضانت با مادر است. بنابراین توافق پدر و مادر در مورد حضانت محترم و لازم الاجراست. تبصره ماده 1170 قانون مدنی بیان می کند، اگر مادر در مدتی که حضانت طفل با او است مبتلا به جنون شود یا به دیگری شوهر کند، حق حضانت با پدر خواهد بود. بنابراین سلب حق حضانت از مادر صرفاً در موردی است که اولاً، مادر عملاً و در واقع ازدواج کرده باشد. صرف قصد ازدواج به حق حضانت مادر خللی وارد نمی کند. ثانیاً، تنها در صورتی مادر حق حضانت را از دست میدهد که حضانت بدون توافق طرفین، به حکم قانون و با رأی دادگاه به مادر واگذار شده باشد. در صورتی که پدر و مادر در مورد حضانت طفل توافق کرده باشند، ازدواج مادر، توافق آنها را بیاعتبار نمیکند و مادر کماکان حق حضانت را خواهد داشت. به هر حال به حکم مواد 41 و 45 قانون حمایت خانواده درباره حضانت، رعایت مصلحت کودک بر تمام توافقات طرفین مقدم است. در صورتی که مادر صلاحیت نگهداری از کودک را نداشته باشد و حضانت کودک توسط مادرش به مصلحت طفل نباشد، ولی قهری (یعنی پدر یا پدربزرگ پدری) یا دادستان میتواند از دادگاه تقاضا کند که حضانت وی را از مادر سلب و به دیگری (معمولاً به پدر طفل) واگذار کند. حتی اگر زن و شوهر هنگام طلاق در مورد ملاقات، حضانت، نگهداری و سایر امور مربوط به کودک توافقاتی کنند و دادگاه تشخیص دهد آن توافقات برخلاف مصلحت کودک است، می تواند آنها را نادیده بگیرد و در مورد اموری از قبیل واگذاری حضانت به دیگری یا تعیین شخص ناظر با پیش بینی حدود نظارت وی و با رعایت مصلحت طفل، تصمیم مقتضی اتخاذ کند. البته با توجه به تبعات سوء جدا کردن کودک از پدر و مادرش معمولاً دادگاه ها اعمال این مقررات را منحصر به موارد محدودی می کنند که به وضوح و قطعیت اثبات شود زندگی کودک با پدر یا مادرش به صلاح وی نیست. اصولاً در کلیه تصمیمات دادگاه ها در مورد حضانت، رعایت صلاح و مصلحت کودک در اولویت قرار دارد. مواردی که میتواند از مصادیق سلب حق حضانت باشد عبارتند از: اعتیاد زیانآور به الکل، مواد مخدر یا قمار؛ اشتهار به فساد اخلاقی و فحشا؛ ابتلا به بیماری روانی به تشخیص پزشکی قانونی؛ سوءاستفاده از طفل یا اجبار او به ورود به مشاغل ضداخلاقی مانند فساد، فحشا، تکدیگری یا قاچاق و تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف.