یادداشت
تعداد بازدید : 181
هسته سخت اشتغال
نویسنده : محمد حقگو economic@khorasannews.com
همانطور که در بخش شاخص مشاهده می کنیم، نرخ مشارکت و هم چنین نرخ بیکاری در کشور در بازه طولانی مدت 18 ساله، تغییرات زیادی نداشته است. این بدان معنی است که رفت و آمد دولت ها با شعارها و برنامه های مختلف و نیز ادوار مختلف تجاری، هیچ کدام قادر به تغییر این رویه در اقتصاد ایران نبوده اند. شاید بهتر بود به جای طرح هسته سخت تورم، وزارت اقتصاد و یا وزارت کار، طی سال های قبل، موضوع هسته سخت اشتغال را مد نظر قرار میدادند. در این راستا هر چند، این موضوع، به بررسی دقیق تری نیاز دارد، به سه نکته قابل توجه اشاره می شود:
ضعف در تجمیع پس اندازهای خرد
آمارهای پولی کشور نشان دهنده این هستند که علیرغم هزینه کرد بخش عمده ای از درآمدهای نفتی در اقتصاد کشور طی سال های گذشته، که منجر به افزایش تقاضا شده است، این نقدینگی در چرخه خود، وارد عرصه تولید نشده است. به خصوص تولیدی که منجر به افزایش صادرات شد و ارزآوری تولیدات کشور را به همراه آورد. در این رابطه می توان به انحراف نقش بانک ها از هدایت نقدینگی به عرصه تولید یادکرد که این امر، خود بیانگر ضعف های موجود در نظارت بر عملکرد بانک ها در سال های گذشته است. آمارهای اخیر از سودهای کاهنده بانک ها و حتی روند رو به زیان آن ها، روضه سربسته ای از ناکارآمدی بانک ها در ایفای نقش اثربخش در واسطه گری مالی است. از سوی دیگر، ناهماهنگی بین بخش تولید و بخش مالی کشور در این میان، منجر به اولویت یابی تولید سرمایه بر بجای کاربر شده است که این پدیده هم به جهت ضعف بخش تولید سرمایه بر (کارخانجات بزرگ) در ایجاد مزیت های صادراتی، به معضل مضاعف رشد، آن هم رشد بدون اشتغال مبدل گشته است.
له شدن تولید داخل در زیر هجوم واردات
قاچاق، موضوعی بوده که از دیرباز، در اقتصاد ایران به عنوان یکی از معضلات اقتصادی مطرح بوده است. با این حال، در یکی دو سال اخیر و به مدد تحریم ها، این مسئله بیش از پیش از سوی سیاستگذاران ادراک شد و لذا هم اینک قدم های مثبت و متفاوتی در بخش بازرگانی برداشته شده است. به گونه ای که طبق برآوردهای علمی، حجم قاچاق که تا پایان سال قبل، 15.5 میلیارد دلار بود، هم اینک پیش بینی می شود که به حدود 6 میلیارد دلار برسد. بدین ترتیب می توان امیدوار بود با به ثمر رسیدن این تلاش ها، بعد از مدت ها، زمینه برای رشد و نمو سالم تولیدکننده های داخلی بیش از پیش فراهم شود. تولیدکنندگانی که می توانند با بکارگیری نیروی کار در کالاهایی نظیر پوشاک که هم کاربر بوده و هم حجم قاچاق بسیاری را در گذشته به خود اختصاص داده است، روند یادشده در ابتدای این نوشتار را تغییر دهند.
تعریف نشدن فرصت های شغلی برای زنان، مطابق
با اقتضائات فرهنگی و بومی
موضوع به نظر چالش برانگیزی که بعضاً دستمایه تبلیغات سیاسی تاکنون قرار گرفته است، اشتغال زنان است. آمارهای اشتغال، بیانگر سهم مشارکت نسبتاً کم زنان در بازار تولید کالاها و خدمات کشور است. با این حال، علیرغم تاکید (به نظر ناقص) برخی کارشناسان بر حضور بی قید زنان در عرصه های کار اقتصادی، هم اینک به نظر می رسد، متناسب با اقتضائات فرهنگی و بومی، بازارهای داخلی برای حضور زنان دچار توسعه نیافتگی است. این توسعه نیافتگی، خود را در تنوع پایین فرصت های شغلی مناسب با حضور بانوان از یک سو و هم چنین بکارگیری بانوان در مشاغل پاره وقت و غیر رسمی برای پایین آوردن هر چه بیشتر هزینه های تولید نشان می دهد.