خوانندگان محترم! در صفحه 10 روزنامه خراسان، پاسخگوی پرسش های حقوقی شما هستیم. شما می توانید پرسش های خود را در تمام زمینه های حقوقی، از طریق پیامک به شماره 2000999 ارسال کنید. لطفاً در ابتدای متن پیامک حتما کلمه «حقوقی» را قید فرمایید.
پرسش: خانمی هستم که با دستمزدم، آپارتمانی را به نام خودم خریداری کردهام. اکنون شوهر و فرزندم در آن ساکن هستند. آیا میتوانم کاری انجام بدهم که بعد از فوتم، تنها پسرم از خانه ارث ببرد و شوهرم نتواند در آن، به هیچ عنوان، ساکن شود؟
پاسخ: میتوانید با تنظیم سند رسمی «صلح عمری»، مالکیت خانه را به فرزندتان منتقل کنید، با این شرط که تا زمانی که شما در قید حیات هستید، خانه در تصرف و در اختیار شما باشد و بتوانید از آن استفاده کنید. همچنین، میتوانید ضمن عقد صلح عمری، شرط کنید که فرزندتان تا زمان حیات شما، امکان فروش ملک را نداشته باشد و نیز میتوانید برای خود، حق فسخ قرار دهید که اگر زمانی از صلح منصرف شدید یا خودتان تصمیم به فروش ملک گرفتید یا مثلاً قصد ترهین ملک (اخذ وام) یا اعمال مالکانهای از این قبیل را داشتید، بتوانید با انصراف از صلح عمری، شرایط را با اِعمال حق فسخ، به حالت قبل بازگردانید. در این صورت، ضروری است حق فسخ را با قید مباشرت برای خود قرار دهید. «خیار شرط ممکن است به قید مباشرت و اختصاص به شخص مشروطٌ لَه قرار داده شود، در این صورت، منتقل به وارث نخواهد شد.» (ماده ۴۴۶ قانون مدنی) به عقد صلحی که در آن برای مالک اول (صلح کننده یا مُصالِح)، حق استفاده از ملک تا زمان حیات خود یا دیگری در نظر گرفته شود، اصطلاحاً «صلح عمری» می گویند. ماده 41 قانون مدنی بیان میکند: «عمری، حقی انتفاعی است که به موجب عقدی از طرف مالک برای شخص به مدت عمر خود یا عمر منتفع یا عمر شخص ثالثی، برقرار شده باشد.» به عبارت دیگر، حقی که مالک ملک برای فردی دیگر برای استفاده از ملک تا زمان حیات دیگری ایجاد کند، «حق عمری» نامیده می شود. بنابراین، اگر با صلح عمری، مالی از اموال و دارایی مالک اول به دیگری، مثلاً به فرزند وی، منتقل شود، پس از فوت صلح کننده (شما)، سایر وارثان (همسر شما)، از آن ارث نمی برند؛ چرا که مال صلح شده(آپارتمان) قبلاً به مُتَصالح(فرزند شما) منتقل شده و جزو دارایی وی است. به طور معمول، از صلح عمری در مواردی استفاده میشود که فردی تمایل داشته باشد تمام یا بخشی از اموالش، پس از فوت وی، به واسطه تعلقات عاطفی یا روابط ویژه با فردی دیگر، در اختیار و تملک وی قرار گیرد و از سوی دیگر، قصد دارد تا زمان فوت، اختیار و تسلط بر اموالش را از دست ندهد.