![](/Resource/images/titrbullet.png)
بازخوانی فرازهایی از زندگی پربرکت آیتا... سیدجواد خامنهای در سالروز رحلت ایشان
تعداد بازدید : 45
شاگرد میرزای نائینی هم بحث علامه طباطبایی
![](http://neo.khorasannews.com/content/upload/310a6db5-e3f3-4e33-901f-aeffa780079c.jpg)
گروه اندیشه - وقتی قرار باشد درباره زندگی آیتا... سیدجواد خامنهای که امروز سالروز رحلت اوست، سخن بگوییم، بیش و پیش از هر چیز، زندگی زاهدانه و سادهزیستی وی به چشم میآید. عالمی که از نظر علمی در تراز بسیار بالایی قرار داشت و شاگردی بزرگان همچون میرزای نائینی، سیدابوالحسن اصفهانی و شیخ محمدحسین غروی کمپانی را تجربه کرده و دوست و هممباحثه آیات سیدعلیاکبر خویی و سید هادی میلانی بود و میتوانست در جامعه، افزون بر موقعیت علمی، از امکانات مختلف مادی نیز، در زندگی بهرهمند باشد، همه آن ها را یکسره کنار گذاشتهبود و از دنیا، به حداقلها قناعت میکرد. در یک کلام، آیتا... سیدجواد خامنهای در سراسر عمر، از «زی طلبگی» بیرون نیامد و حتی زمانی که فرزندش، آیتا... سیدعلی خامنهای به مقام ریاستجمهوری رسید هم، حاضر به تغییر وضعیت زندگی نشد و عمر شریف خود را در همان منزل ساده 60، 70 متریِ کوچه اشکان در خیابان خسروینو (شهید اندرزگوی فعلی) و محله سرشور مشهد گذراند و به پایان رساند. محمد شریف رازی در جلد هفتم کتاب «گنجینه دانشمندان» که در سال 1352ش به رشته تحریر درآمدهاست، درباره مرحوم آیتا... سیدجواد خامنهای مینویسد: «از علمای متقی و دارای مقام فضل و ورع و مورد احترام همگان میباشد. در حوزه مشهد به تدریس و مباحثات فقه و اصول و در مسجد صدیقیهای بازار سرشور به اقامه جماعت و خدمات دینی تا حال تحریر این مطلب اشتغال دارند.» هدایتا... بهبودی، نویسنده کتاب «شرح اسم»، درباره آیتا... سیدجواد خامنهای میگوید: «بسیار سادهزیست بود و اصلا دلبستگی به دنیا نداشت. او در میان همه پیشنمازها و علمای شناختهشده شهر مشهد، سادهترین زندگی را داشت. زندگیاش در خانهای بسیار کوچک میگذشت؛ آنقدر که اگر کسی مهمان آنها میشد، اهلبیت ناچار میشدند در تک اتاق طبقه پایین جمع شوند تا مهمان، خانه را ترک کند.» محمد قبادی، تنظیمکننده خاطرات حجتالاسلام سیدهادی خامنهای که با عنوان «یادستان دوران» به چاپ رسیدهاست نیز، به نقل از وی، به گوشههایی از زهد کمنظیر آیتا... سیدجواد خامنهای اشاره کرده و گفتهاست: «فرزند ایشان برایم نقل میکرد که آیتا... سیدجواد خامنهای، انسانی بسیار زاهد و بسیار بیاعتنا به مسائل دنیوی بودند. اینکه میگویم «بسیار»، یعنی به تمام معنای کلمه. در زندگی غالب علما و شخصیتهای روحانی بهخصوص در میان قدما، حدی از زندگی تعریف داشت، اما ایشان از آن حد تعریفشده زندگی نیز، پایینتر بود. ما همترازان و دوستان نزدیک ایشان را میشناختیم و رفتوآمد داشتیم و میدیدیم که آنان حد متوسطی از یک زندگی برای اهل منزلشان فراهم کردهاند. بزرگتر که شدیم، گاهی پیشنهاد میکردیم که اگر اجازه بدهید برخی امکانات رفاهی را برایتان فراهم کنیم، ایشان موافقت نمیکردند.»
حیات علمیِ عالمِ زاهد
با این حال، سادهزیستی و زهد مثالزدنی، تنها ویژگی و ساحتی نبود که آیتا... سیدجواد خامنهای در آن شهرت داشت و با آن شناخته میشد. زندگی وی، به رغم زهدی که داشت و طبعاً باید اسباب گوشهگیری و بیتوجهی او را به حوادث اطرافش فراهم میکرد، بسیار پر فراز و نشیب بود. از منظر تکاپوهای علمی، باید آیتا... سیدجواد خامنهای را یکی از فعالترین علمای آن دورانِ شهر مشهد بدانیم. خانه کوچک او، محلی برای برپایی جلسات علمی مشهور به «کمپانی» بود؛ حاج شیخ غلامحسین تبریزی، آیات سیدعلی اکبر خویی، سیدمحمدهادی میلانی و آقایان سیدعلی علمالهدی، سیدجلیل حسینی و غلامحسین بادکوبهای در این جلسات حضور پیدا میکردند و درباره حوزههای مختلف علوم دینی و مسائل مربوط به آن ها، به گفتوگو و مباحثه میپرداختند. آیت ا... سید جواد خامنه ای با علامه طباطبایی هم مراودات دوستانه و علمی بسیاری داشت.سیدمحمد خامنهای، پسر بزرگ آن مرحوم، در این باره میگوید: «علامه طباطبایی بعضی از سالها با خانواده خود به مشهد مشرف میشدند و یکی دو ماه میماندند و بیشتر اوقات، صبحها برای دیدن ابوی به منزل ما میآمدند و ساعتی با هم مینشستند و از هر دری صحبت میکردند؛ گاه بحثهای علمی داشتند، گاهی کتابهایی مثل تحریر اقلیدس در علم هندسه را جلوی خودشان میگذاشتند و دو فقیه مینشستند و درباره قضایای هندسی باهم بحث میکردند. احتمال میدهم پدر من سؤال میکرد و مرحوم علامه، که قویتر و استادتر بود، جواب میداد.»
نگاه ویژه به مسائل سیاسی
معمولاً افراد فاضلی که سبک زندگی آیتا... سیدجواد خامنهای را دارند، چندان به سیاست اهمیت نمیدهند، بیشتر دوست دارند در خلوت خودشان باشند و به علمآموزی و عبادت بپردازند. اما او چنین نبود، نه اینکه حضوری گسترده و پررنگ مانند فرزندانش در صحنه سیاسی و مبارزه با رژیم طاغوت داشتهباشد، اما به قول هدایتا... بهبودی، آیتا... سیدجواد خامنهای از سیاست گریزان نبود و در مواقع ضروری، به آن ورود میکرد و به ادای تکلیف میپرداخت. او هیچگاه به رژیم پهلوی و وابستگان آن، روی خوش نشان نداد. یکی از فرزندانش به یاد میآورد که «سرهنگ صالحی، رئیس اداره اوقاف خراسان، برنامه مفصلی در مسجد گوهرشاد به راه انداخت. برنامه در ظاهر یک جلسه قرآن با حضور قاریان مختلف بود و از علما نیز برای تحریص مردم و تشویق قاریان دعوت کرده بود و ائمه جماعت مسجد گوهرشاد و شبستانها و دیگر جاها نیز اغلب شرکت داشتند؛ در روز اختتامیه هم دعوتنامه فرستادند و علما را دعوت کردند و خلاصه هدایایی دادند و اطعامی و برنامه مفصلی برگزار شد. از آن مدعوین طبیعتاً یکی مرحوم والد (آیتا... سیدجواد خامنهای) بودند که نه در اختتامیه، بلکه در هیچیک از برنامههای مذکور شرکت نکردند. تا اینکه مدتی گذشت و برای آنان که در برنامه مسجد گوهرشاد حضور داشتند، دعوتنامه آمد که شاه قصد سفر به مشهد دارد و شما به مراسم استقبال دعوتاید. این دعوت معمولی نبود، بلکه یک اجبار در آن نهفته بود. سرهنگ صالحی، ائمه جماعت را به این شکل به دام انداخت و برخی از آنان که تمایل نداشتند در مراسم استقبال از شاه شرکت کنند، به چهکنم چهکنم افتادند. نه میتوانستند به سفر بروند و نه تمارض کنند و نه اقدامی دیگر، چراکه ظاهراً سفر شاه غیرمنتظره بود و اینجا آقایان تازه فهمیدند که در چه دامی افتادهاند و چه رودستی خوردهاند.» این رویکرد نشان میدهد که آیتا... سیدجواد خامنهای، به رغم سکوت و علاقه به تهجد، تهذیب نفس و زهد، از تدبیر سیاسی به دور نبود، شرایط جامعه را میشناخت و هرگز در زمین دشمن بازی نمیکرد. خانه کوچک وی در محله سرشور، در دوران اوج مبارزات انقلابی مردم ایران، گاه به مخفیگاه انقلابیونی تبدیل میشد که ساواک دربهدر به دنبال آن ها میگشت؛ اما هیچ کس به یاد نمیآورد که آیتا... سیدجواد خامنهای به این قضیه ایراد و اعتراضی وارد کند. آن عالم ربانی و فقیه ارجمند، سرانجام بعد از عمری زندگی توام با زهد، تقوا و پرهیزگاری، سرانجام در 15 تیرماه سال 1365، به دیدار معبود شتافت و در حرم مطهر امام رضا(ع) به خاک سپرده شد.