خوانندگان محترم! در صفحه 10 روزنامه خراسان، پاسخگوی پرسش های حقوقی شما هستیم. شما می توانید پرسش های خود را در تمام زمینه های حقوقی، از طریق پیامک به شماره 2000999 ارسال کنید. لطفاً در ابتدای متن پیامک حتما کلمه «حقوقی» را قید فرمایید.
پرسش: از یک شرکت دولتی طلبی به مبلغ 150 میلیون تومان دارم که پرداخت نمیکند. به دادگاه مراجعه کردم و گفتند باید مبلغ بالایی تمبر باطل کنم و من توانایی پرداخت این مبلغ را ندارم. سوالم این است که آیا میتوانم در این زمینه ادعای اعسار کنم؟ با توجه به اینکه قراردادم به صورت محضری ثبت شده است، آیا میتوانم با مراجعه به اداره ثبت و بدون پرداخت وجه مورد نظر، برای دریافت طلبم اقدام کنم؟
پاسخ: در صورتی که پرداخت هزینه دادرسی از توان شما خارج است، می توانید ضمن دادخواستی که به دادگاه تقدیم می کنید و با رعایت تشریفاتی که در ادامه توضیح داده خواهد شد، از دادگاه درخواست کنید موقتاً شما را از پرداخت هزینه دادرسی معاف کند. از سوی دیگر، اگر قرارداد شما در دفتر اسناد رسمی تنظیم شده باشد، می توانید برای الزام طرف دیگر به اجرای «تعهد مُنَجَّز» وی، با مراجعه به دفتر اسنادی که سند را تنظیم کرده است، درخواست صدور اجراییه کنید. تعهد منجز، یعنی تعهدی که بدون قید و شرط باشد.
به عبارت دیگر، تعهدی منجز است که به انجام تعهدات متقابل از سوی طرف دیگر مشروط نشده باشد. ماده 92 قانون ثبت بیان می کند «مدلول(مفاد) کلیه اسناد رسمی راجع به دیون و سایر اموال منقول بدون احتیاج به حکمی از محاکم عدلیه، لازمالاجراست، مگر در مورد تسلیم عین منقولی که شخص ثالثی متصرف و مدعی مالکیت آن باشد.» تبصره 2 ماده 5 «آییننامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازمالاجرا و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی» توضیح می دهد که «ورقه اجراییه را فقط نسبت به تعهداتی می توان صادر کرد که در سند منجزاً قید شده باشد.» ماده 504 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، معسر از هزینه دادرسی را اینگونه تعریف می کند: «معسر از هزینه دادرسی، کسی است که به واسطه عدم کفایت دارایی یا عدم دسترسی به مال خود، به طور موقت قادر به تأدیه آن نیست.» در صورتی که نمی توانید هزینه دادرسی را پرداخت کنید، باید همزمان با ارائه دادخواست اصلی (ضمن همان دادخواست یا به موجب دادخواست جداگانه)، با ارائه دلیل از دادگاه درخواست کنید که در ابتدا، به موضوع اعسار شما رسیدگی و شما را موقتاً از پرداخت هزینه های دادرسی معاف کند.